دردسر خودزشت‌پنداری

جام جم سرا: دست از سر جوش‌ها که برداشت تازه به بینی‌اش چشم دوخت، آخر این دیگر چه دماغی است؟! با وجود دوبار عمل کردن باز هم بد شکل است. مادرش صدا زد، بچه‌ها شام حاضر است و او گفت: مادر جان شما که می‌دانید من رژیم دارم، همینم مانده با این هیکل بدقواره شام هم بخورم!

شاید شما هم مانند اغلب افراد در مورد یک جنبه از بدنتان مثل قد، وزن، پوست، اندازه بینی یا موی سر خود آگاه و از برخی ویژگی‌ها راضی و از برخی دیگر ناراضی باشید. بررسی‌ها می‌گوید خیلی از افراد درباره بدنشان نگرش منفی دارند.

یک تحقیق روی دانشجویان نشان داده که 70 درصد آنها از برخی ویژگی‌های ظاهریشان ناراضی‌اند، اما افرادی که به اختلال بدشکلی بدن مبتلا هستند، بقدری از نقایص بدنی خود ناخشنودند که دائما به آن‌ فکر می‌کنند.

این در حالی است که این نقایص یا خیالی هستند یا بسیار جزئی، با این حال افراد مدت زمان زیادی را صرف نگاه کردن به آینه و بزرگ دیدن فلان عیب کوچکشان می‌کنند و گاهی این حساسیت‌ها تا جایی پیش می‌رود که فرد مدت زمان زیادی خود را مشغول پوشاندن جوش‌های روی صورتش می‌کند یا با استفاده از کلاه، کم‌مویی‌اش را می‌پوشاند یا حتی تصمیم می‌گیرد خودش را به تیغ جراحی بسپارد، در حالی که که این کارها هیچ لزومی ندارد.

برای درمان این تصورات افراطی راه‌های مختلفی وجود دارد، برخی از داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب می‌توانند به کاهش این وسواس کمک کنند، ضمن این‌که برخی از گروه درمانی‌ها تصورات و شناخت‌های فرد نسبت به خودش را بازسازی می‌کند و با آموزش برخی مهارت‌ها مثل توقف فکر و آرمیدگی (ریلکسیشن) سبب کاهش این رفتارهای وسواسی می‌شود.

برخی روان‌شناسان برای بازسازی شناختی در این اختلال، افراد را ترغیب می‌کنند دلایل این تصورات خود را پیدا کنند و اگر این دلایل منطقی نبود به دنبال شواهدی باشند که این تصورات را شکل داده است. زمانی که نادرستی این شواهد برای فرد مسجل شد آنگاه به دنبال بازسازی شناختی و ایجاد تفکرات سودمند می‌روند.

با توجه به آمار بالای جراحی‌های پلاستیک و زیبایی در کشور ما در بسیاری موارد لازم است افراد قبل از برداشتن قوز کوچک بینی یا جوش‌های ریزِ زیرپوستی که هیچ وقت تمامی ندارند، به روان‌شناس مراجعه کنند و اول وسواس‌های افراطی درباره شکل بدنشان را درمان کنند شاید دیگر نیازی به این جراحی‌های پرهزینه و پرخطر نباشد.

چاردیواری (ضمیمه دوشنبه روزنامه جام جم)