پژمان بازغی ماهیگیر می‌شود

تصویربرداری این تله‌فیلم در بندرکیاشهر استان گیلان انجام شده و پژمان بازغی، مجید پتکی، نسرین بابایی، میلاد حسین‌پور، محمدعلی فرمند، علی ایرجی، امیرحامد، فاطمه حسین‌زاده، علیرضا عباسی، مهرداد بخشی، تارا قاسمی‌نژاد و نوشین رضایی ایفاگر نقش‌های آن هستند.

تله‌فیلم فیل‌ماهی مضمونی محیط زیستی دارد و درباره شکار بی‌رویه و غیرمجاز فیل‌ماهی، یکی از باارزش‌ترین و گرانبهاترین ماهی‌های دریای خزر است. داستان آن هم درباره نوجوانی است که پدر صیادش به علت صید غیرقانونی به زندان می‌افتد....

نگاه تک‌بعدی و یکطرفه‌ به ماجرا

تهیه‌کننده فیل‌ماهی درباره دلایل و چرایی پرداخت این تله‌فیلم به مساله محیط زیست و شکار غیرمجاز ماهیان خاویاری توضیح داد: محیط زیست دغدغه همیشگی من بوده است. فیلمنامه‌ای به دستم رسید درباره انقراض نسل یک ماهی خاویاری به اسم فیل‌ماهی. تحقیقات نویسنده فیلمنامه نشان می‌داد صید بی‌رویه و بی‌توجهی و نبود نظارت کافی دستگاه‌های ذی‌ربط باعث ایجاد چنین وضعیتی شده است. فیلمنامه حساسی بود و هر چه قرار بود در آن مطرح شود، باید شکل مستند می‌داشت. به همین سبب، تحقیقات جدیدی را آغاز کردیم. در این تحقیقات متوجه شدیم همه موضوع فقط صید بی‌رویه صیادان نیست و دست‌های دیگری هم در کار است.

احمد زالی ادامه داد: البته سازمان شیلات به‌عنوان متولی اصلی حفظ و نگهداری ذخایر دریایی، کار ارزنده‌ای را در نجات و بازپروری ماهی‌های صید شده انجام می‌دهد. شیلات، فیل‌ماهی صید شده را از ماهیگیر می‌خرد و خاویارش را به صورت میکروسزارین می‌گیرد و به این ترتیب، ماهی امکان ادامه حیات را خواهد داشت. نکته دیگری که در تحقیقات ثانویه به آن رسیدیم، نگاه تک‌بعدی و یکطرفه‌ای است که به موضوع می‌شود و معمولا همه تقصیرها هم متوجه صیادان و ماهیگیران است. اما باید در نظر داشت که صیادان از لحاظ مالی در تنگنای شدید هستند و فقط شش ماه در سال اجازه ماهیگیری دارند.

سعی کردیم کار شعارزده نباشد

کارگردان فیل‌ماهی افزود: بازغی بازیگر مستعد، افتاده، بااخلاق و اصالتا گیلانی است و از بابت لهجه مشکلی ندارد. او در جلو و پشت دوربین طوری برخورد نمی‌کرد که حس مطرح‌تر بودنش را به دیگران القا کند یا توقع نداشت سهم بیشتری از بازی نسبت به دیگران داشته باشد و بیشتر دیده شود و به چشم آید.

وی درخصوص استفاده از طبیعت زیبای استان گیلان برای زیباترشدن بصری تله‌فیلم هم تصریح کرد: در این زمینه تلاش پیچیده‌ای نکردیم. تصویربرداری در فصل خوبی بود و فقط از میان لوکیشن‌هایی که در اختیار داشتیم بهترین‌ها را برگزیدیم. در عین حال سعی کردیم کار کلیشه‌ای و شعارزده نشود. مهم است که در پی طرح یک مساله، به جای پیام دادن به مخاطب به یادآوری و تلنگر زدن اکتفا کنیم. امیدوارم تله‌فیلم فیل‌ماهی تلنگری باشد تا مراقب محیط زیست باشیم و طبیعت اطراف‌مان را دچار مشکل نکنیم.

زندگی صیادان به سختی می‌گذرد

تله‌فیلم فیل‌ماهی از جمله معدود آثار نمایشی سال‌های اخیر است که به معضل شکار بی‌رویه ماهیان خاویاری در حال انقراض نگاه و توجه ویژه دارد. فرهاد پورسعیدی فیلمنامه این اثر را نوشته است. پورسعیدی در کنار سفیدرود بزرگ شده و با فضای کار صیادان آشناست.

او در پاسخ به این پرسش که چرا سراغ چنین موضوعی رفته و ایده داستان از کجا به ذهنش خطور کرده است، گفت: سال‌هاست شاهد از بین رفتن محیط زیست حاشیه دریای خزر هستم. فیل‌ماهی، یکی از گران‌ترین ماهی‌های دنیا به علت صید بی‌رویه و صدور مجوزهای بی‌شمار و نبود نظارت، در حال انقراض است. چیزی شبیه به داستان تله‌فیلم در کودکی برایم پیش آمده بود که آن را در ذهنم شاخ و برگ دادم و به آن پرداختم.

پورسعیدی درباره تحقیقات پیش از نگارش فیلمنامه هم توضیح داد: بارها به مراکز نگهداری و احیای فیل‌ماهی مراجعه کردم و در جریان کار آنها قرار گرفتم. زندگی صیادان به‌سختی می‌گذرد. ماهی کم شده است و بیکاری بیداد می‌کند. صیادان مجبور ند برای صید غیرقانونی به دریا بزنند. می‌دانید سالی چند صیاد گرفتار امواج شده و در دریا غرق می‌شوند یا با نیروهای محیط‌بان درگیر شده و به زندان می‌افتند؟

یک ماهیگیر ناچار هستم

مجید پتکی نیز از جمله بازیگران اصلی تله‌فیلم فیل‌ماهی است که پیش از این با سریال «گذر از رنج‌ها» مهمان خانه‌ها بود. او در فیل‌ماهی در نقش یک صیاد ظاهر شده که برای امرار معاش به صید ماهی‌های کمیاب روی آورده است.

پتکی درباره نقشش در تله‌فیلم گفت: من و پژمان بازغی صیادانی هستیم که به‌ناچار و برای گذران زندگی به قاچاق ماهیان خاویاری روی آورده‌ایم. در یکی از این صیدها گرفتار توفان شده و من در دریا غرق می‌شوم. بازغی هم به زندان می‌افتد و پسرش در غیاب او به طور اتفاقی یک فیل‌ماهی می‌گیرد و قصه از این‌جا به بعد وارد مرحله جدیدی می‌شود. این بازیگر تصریح کرد: با این حال به این صیادان غیرمجاز نمی‌توان صفت بد را اطلاق کرد. شخصیت‌شان بیشتر خاکستری است. قصه فیلم هم طوری طراحی شده که همه تقصیرها بر گردن آنها نباشد و تنها مقصران ماجرا قلمداد نشوند.

حضور در جشنواره‌های محیط زیستی

تله‌فیلم فیل‌ماهی به منظور حضور تلویزیون در جشنواره‌های داخلی و خارجی محیط زیستی تولید شده و حضور بازیگر مشهوری مانند پژمان بازغی در کنار هنرپیشه‌های بومی و کمتر شناخته شده، به دلیل چهره سینمایی و شناخته‌شده‌اش در جشنواره‌هاست. استفاده از بازیگران بومی هم به این دلیل بود که ساختار مستندگونه تله‌فیلم حفظ شود. البته نباید فراموش کرد که استان گیلان بازیگران حرفه‌ای و توانمندی دارد. بازیگر نوجوان اصلی تله‌فیلم هم محلی و بومی است.

محسن محمدی

رادیو و تلویزیون