قلب فرامـوش شـده

نارسایی سمت راست قلب از آن روی خطرناک محسوب می‌شود که علائم آن به آهستگی و با گذشت زمان بروز می‌کند و ممکن است بیمار زمانی به پزشک مراجعه کند که مبتلا به نارسایی قلبی پیشرفته شده باشد که متاسفانه در این مرحله شاید دیگر نتوان به بیمار کمک کرد.

در واقع، سمت راست قلب وظیفه انتقال خون سیاهرگی بدن به ریه‌ها را به عهده دارد. به همین دلیل اگر این سمت قلب دچار نارسایی شود، توانایی پمپ کردن خون به ریه‌ها را از دست می‌دهد و در نتیجه خون به ارگان‌های بدن پس رانده می‌شود که علائم تدریجی آن با ورم پاها و شکم بروز خواهد کرد.

دکتر سپیده تقوی، متخصص قلب و عروق و فلوشیپ نارسایی قلب به جام‌جم می‌گوید: نارسایی بطن راست قلب می‌تواند علل متعددی داشته باشد. نارسا شدن دریچه‌های قلبی و ریوی بر اثر رماتیسم قلبی یا بعد از اعمال جراحی قلب می‌تواند از علل آن باشد.

دکتر نیلوفر سمیعی، متخصص قلب و عروق نیز با تاکید بر این که نارسایی سمت راست قلب، ناشی از بیماری‌های دریچه‌ای قلب است در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: در واقع نارسایی سمت راست قلب معمولا از مشکلات دریچه‌های سمت چپ قلب (میترال و آئورت) آغاز می‌شود. به بیان دیگر بطن راست قلب در صورت بروز نارسایی دریچه‌های سمت چپ قلب با ازخودگذشتگی و تحمل‌پذیری بالایی که دارد، بار اضافی خونرسانی به شریان‌های ریوی را تحمل می‌کند و با گذشت زمان مبتلا به نارسایی می‌شود.

هوشیار باشید

از جمله زمینه‌های احتمال بروز نارسایی سمت راست قلب، زمینه خانوادگی و ارثی است. همچنین افرادی که در سنین جوانی یا نوجوانی در خانواده‌شان ایست قلبی داشته‌اند، باید هوشیار باشند. دکتر سمیعی می‌افزاید: لازم است بیمار بداند با بروز بیماری‌های سمت چپ، به تدریج بطن راست درگیر می‌شود. آگاهی و آموزش در این خصوص کمک می‌کند تا بموقع به پزشک مراجعه کند.

دکتر سیدسعید حسینی، عضو هیات علمی بیمارستان قلب شهید رجایی و فوق‌تخصص جراحی قلب و عروق نیز به جام‌جم در این باره می‌گوید: روند درگیری بطن راست بتدریج صورت می‌گیرد، اما اگر فرد دیر متوجه شود، ممکن است بیماری غیرقابل درمان شود. به بیان دیگر شاید با جراحی بتوانیم جلوی پیشرفت بیماری را بگیریم و فرد تقریبا با طول عمر مناسب به زندگی ادامه دهد، اما در مراحل پیشرفته بیماری، فرد تا زمان فوت، حتی نمی‌تواند بخوبی بخوابد یا راه برود.

افراد در معرض خطر

اما چه افرادی بیشتر در معرض خطر نارسایی بطن راست قلب هستند؟

دکتر حسینی پاسخ می‌دهد: بیماران رماتیسم قلبی و افرادی که در کودکی جراحی مادرزادی قلب داشته‌اند، همچنین افرادی که تصادف شدید کرده‌اند در معرض خطر هستند. سن این بیماران معمولا زیر 60 سال است. در صورت بزرگ شدن یا کاهش قدرت بطن راست، فرد باید بسرعت، تحت جراحی قرار گیرد.

وی تاکید می‌کند: بیماری‌های سمت چپ قلب بسرعت بروز می‌کند، اما نارسایی سمت راست قلب موجب بزرگ شدن آهسته بطن راست می‌شود و فرد سال‌های سال با این نارسایی زندگی می‌کند، اما زمانی که علائم آن آشکار می‌شود، شاید قابل درمان نباشد. متاسفانه در مواردی دیده می‌شود بیمارانی که تعویض دریچه شده‌اند، برای بررسی‌های سالانه سهل‌انگاری می‌کنند، که اگر دیر مراجعه کنند، به نارسایی سمت راست منجر می‌شود. در چنین شرایطی حتی پیوند قلب یا دستگاه کمک قلبی نیز به درمان بیمار کمک نمی‌کند.

ورم پا و شکم را کم‌اهمیت نشمرید

توجه داشته باشید ورم پا و شکم از علائم مهم نارسایی سمت راست قلب است. با این اختلال، خون‌رسانی به مغز، کلیه و دیگر ارگان‌ها کاهش می‌یابد. همچنین ادم (تجمع مایع) در تمام بدن، بویژه در کبد، کلیه و دستگاه گوارش بروز می‌کند و مایع در تمام بافت‌های بدن جمع می‌شود.

دکتر تقوی با بیان مطالب فوق می‌گوید: قبل از بروز علائم ذکر شده درمان این بیماری در بیشتر موارد نتیجه‌بخش است، ولی کنترل و درمان با پیشرفت بیماری مشکل می‌شود.

دکتر سمیعی نیز تاکید می‌کند: مبتلایان به نارسایی بطن راست قلب، برخلاف بیمارانی که مشکل سمت چپ قلب دارند، ابتدا تنگی نفس ندارند، ولی با کمی فعالیت خسته می‌شوند. به عبارت دیگر این بطن تا زمانی که دچار مشکل جدی نشده، علائم واضحی ندارد، اما با مراجعه بموقع به پزشک از پیشرفت این بیماری قلبی خاموش و خطرناک می‌توان پیشگیری کرد.

هانیه ورشوچی ‌- جام‌جم