۸ ابزار آموزش برنامه‌نویسی برای دانش‌آموزان

به همین دلیل سال‌ها پیش، برخی شرکت‌های مطرح در این حوزه تصمیم گرفتند چارچوب‌هایی (Framework) را برای برنامه‌نویسی عرضه کنند. منظور از چارچوب برنامه‌نویسی این است که دیگر لازم نیست، برنامه‌نویس خودش تک‌تک کدهای لازم را برای هریک از اجزای برنامه‌اش بنویسد. برای نمونه چون قرار دادن دکمه، یکی از اقدامات لازم در هر برنامه‌ای است، کدهای مربوط به آن از پیش در چارچوب قرار می‌گیرد و به ‌این‌ترتیب، دیگر نیاز به نوشتن کد مربوط به آن از اول تا آخر از میان می‌رود.

برنامه‌نویسی برای دانش‌آموزان

برنامه‌نویسی یک تمرین بسیار خوب برای ذهن انسان است. با این‌که رایانه نیاز به انجام بسیاری از محاسبات ذهنی را از بین می‌برد، اما برنامه‌نویسی سبب می‌شود فرد برنامه‌نویس، تک‌تک اجزای لازم برای حل یک مساله را به‌صورت دقیق تعیین کند و همین امر به تقویت توان او برای حل مساله می‌انجامد. به همین دلیل بسیاری از مدارس در دنیا به آموزش برنامه‌نویسی به کودکان و نوجوانان روی آورده‌اند. در واقع دانش‌آموزان با برنامه‌نویسی می‌توانند برای زندگی در دنیای دیجیتال آماده‌تر شوند.

اما شاید آموزش برنامه‌نویسی از طریق چارچوب‌هایی نظیر «مایکروسافت دات نت» آن‌قدرها هم برای کودکان موثر نباشد. به ‌همین دلیل در چند سال اخیر، چارچوب‌هایی ویژه برنامه‌نویسی کودکان به بازار آمد. این چارچوب‌ها یا ابزارهای برنامه‌نویسی بیشتر با استفاده از شاخص‌های بصری، امکان بخش‌بندی یک مساله (یا همان برنامه کلی) و تدوین گام‌های لازم برای حل آن را فراهم می‌کنند. در ادامه به بررسی چند نمونه از این ابزارهای برنامه‌نویسی می‌پردازیم.

1. هکتی

این چارچوب برای بچه‌هایی که هیچ‌گونه پیش‌زمینه‌ای در مورد برنامه‌نویسی ندارند مناسب است. این چارچوب اصول برنامه‌نویسی را از ابتدا به کودکان آموزش می‌دهد. همچنین درس‌های آنلاین برنامه‌نویسی این سایت می‌تواند برای آموزش برنامه‌نویسی بسیار سودمند باشد.

http://www.hackety.com

2. لایت بوت

این چارچوب برنامه‌نویسی، برای کودکان زیر ده سال که فقط می‌توانند با مفاهیم بسیار ساده برنامه‌نویسی آشنا شوند، مناسب است. در این برنامه، کودک می‌تواند یک ربات کارتونی را در یک مسیر به جلو، عقب، چپ و راست برده و حتی دستور روشن شدن چراغ بالای سر ربات را بدهد. لایت بوت را می‌توان به‌صورت آنلاین (در مرورگر) اجرا کرد یا نسخه ویژه اندروید و یا iOS آن را خرید.

https://lightbot.com/hoc2014.html

3. اسکرچ

این ابزار برنامه‌نویسی می‌تواند برای گروه‌های سنی اعم از کودک و نوجوان به‌کار رود. اسکرچ امکان ساخت پویانمایی و نیز انواع بازی را به کودکان می‌دهد. بچه‌ها می‌توانند براحتی، وضعیت مورد نظر خود را ایجاد کرده، دستور حرکت به آنها بدهند، روی شخصیت‌ها صدا گذاشته و گام‌های لازم را برای اجرای پویانمایی یا بازی خود به آن بدهند. علاوه بر اینها پس از پایان پروژه، می‌توان آن را از طریق وبسایت اسکرچ به اشتراک گذاشت. اکنون حدود 9 میلیون پروژه برنامه‌نویسی تمام شده در این سایت به اشتراک گذاشته شده است.

اسکرچ از سوی مهندسان موسسه فناوری ماساچوست (MIT) طراحی شده و تاکنون استقبال زیادی از آن در مدارس کشورهای مختلف به عمل آمده است. این برنامه رایگان است و می‌توان آن را دانلود کرد یا از طریق مرورگر (به‌صورت آنلاین) با آن برنامه‌نویسی کرد.

https://scratch.mit.edu

4. سیمپل

واژه سیمپل (Simple) به انگلیسی به‌معنای «ساده» است. همان‌طور که از نامش پیداست، این ابزار در واقع عملکردهایی بسیار ساده را در اختیار کودکان قرار می‌دهد تا بتوانند بازی‌های ساده خود را با آن طراحی کنند. ساخت انواع بازی‌های دوبعدی یا پازل از جمله کارکردهای این ابزار است.

http://www.simplecodeworks.com/homepage.html

5. لوگو

برنامه لوگو با لوگوی لاک‌پشت (Turtle Logo) هم یکی از ابزارهای برنامه‌نویسی برای بچه‌هاست که البته شاید بیشتر برای نوجوانان مناسب باشد. این ابزار در واقع با استفاده از زبان سی‌شارپ و با استفاده از ویژوال استودیوی 2010 طراحی شده است.

شخصیت اصلی این برنامه یک لاک‌پشت است که کاربر می‌تواند آن را در صفحه دوبعدی حرکت دهد. در این برنامه برخلاف برنامه‌های دیگری که مورد بحث قرار دادیم، خبری از دکمه‌های تصویری برای سهولت کار نیست و در عوض کاربر با کدهایی مشابه کدهای برنامه‌های واقعی روبه‌رو می‌شود. به‌عنوان نمونه، برای این‌که بتوان لاک‌پشت را به جلو برد، باید عبارت«fd «n را نوشت و به‌جای n هم تعداد گام‌هایی (خانه‌های موجود در صفحه) را که مایلیم لاک‌پشت جلو برود می‌نویسیم.

https://logo.codeplex.com

6. استینسیل

این ابزار برنامه‌نویسی از نظر دشواری، یک سر و گردن از بقیه ابزارهای معرفی شده بالاتر است و البته شباهت‌های زیادی با برنامه اسکرچ دارد. این برنامه امکان نوشتن انواع بازی‌های دوبعدی جذاب و پرهیجان را به کاربر می‌دهد. استینسیل را می‌توان روی ویندوز و نیز مک نصب کرد. در این برنامه هم، کاربر باید بتدریج گام‌های مورد نظر برای بازی خود را در قالب یک سری کدهای از پیش آماده شده تعیین کند.

http://www.stencyl.com

7.گیم میکر

این برنامه که یکی از معروف‌ترین قالب‌های برنامه‌نویسی و بازی‌نویسی برای دانش‌آموزان است، بیشتر برای نوجوانانی که سابقه برنامه‌نویسی دارند و حتی برای بزرگسالان برنامه‌نویس مناسب است. این برنامه امکان ساخت انواع بازی را فراهم می‌کند. نسخه رایگان این برنامه قابلیت‌های زیادی دارد و می‌توان با استفاده از آن بازی‌های مهیج زیادی را طراحی کرد.

https://www.yoyogames.com/studio

8.آلیس

این برنامه که یکی از محصولات رایگان شرکت معروف «اوراکل» است، در محیطی سه‌بعدی، برنامه‌نویسی را به کودکان آموزش می‌دهد. آلیس بر اساس اصول برنامه‌نویسی شیء‌گرا طراحی شده و ضمن آموزش اصول کدنویسی، فرصتی برای تهیه پویانمایی و بازی در اختیار دانش آموزان قرار می‌دهد.

http://www.alice.org/index.php

صالح سپهری‌فر / کلیک (ضمیمه یکشنبه روزنامه جام جم)