تورم زیر گلو

غده تیروئید در جلوی گردن قرار گرفته است و براحتی قابل دید است. وقتی چیزی را قورت می‌دهیم همراه با حنجره، غده تیروئید هم بالا و پایین می‌رود و به این ترتیب می‌توان آن را مشاهده کرد.

گواتر به معنای بزرگی غده تیروئید است. در برخی موارد همزمان با بزرگ شدن اندازه غده، تیروئید دچار کم‌کاری و پرکاری می‌شود و البته در بسیاری موارد این غده با وجود بزرگ شدن اندازه، هیچ‌گونه اختلال عملکرد ندارد.

با دو نوع کار تشخیصی می‌توان بررسی گواتر را انجام داد. اول آزمایش خون و اندازه گیری هورمون‌های تیروئید در خون است که کم‌کاری، پرکاری یا نرمال بودن کار تیروئید را مشخص می‌کند.

در بیشتر مواردی که گواتر همراه با پرکاری تیروئید است، فرد دچار بیماری «گریوز» است. این بیماری از انواع بیماری‌های خود ایمنی است که به دلیل اثر آنتی‌بادی‌های تحریک شده روی غده تیروئید ایجاد می‌شود.

بجز بیماری گریوز، یکی از مهم‌ترین دلایل گواتر کمبود ید است. در بسیاری از نقاط ایران که دور از دریا هستند به دلیل کمبود ید در خاک، غذاهای گیاهی و حیوانی دارای ید کافی نیست و به این ترتیب کمبود شدید ید ایجاد می‌شود، در این شرایط غده تیروئید بزرگ می‌شود تا بتواند مقادیر کم ید موجود در غذا را جذب کند. در این حال گاهی غده به حد بسیار شدیدی بزرگ می‌شود و می‌تواند حتی در تنفس فرد اختلال ایجاد کند.

در سال‌های اخیر با اضافه شدن ید به نمک خوراکی مشکل کمبود ید در بسیاری از مناطق ایران رفع شده است، با وجود این، اکنون نوع دیگری از گواتر که در اثر حمله سیستم ایمنی به غده تیروئید و پر شدن این غده از سلول‌های سفید خون رخ می‌دهد یعنی بیماری «هاشیموتو» شیوع پیدا کرده است.

بیماری هاشیموتو که ابتدا در ژاپن تشخیص داده شد در مناطق غنی از ید مثل کشور ژاپن که غذاهای دریایی به وفور مصرف می‌شود، شیوع بیشتری دارد.

در این بیماری به دلایل نامعلومی سلول‌های سیستم ایمنی با حمله به غده تیروئید، باعث کم‌کاری تیروئید و بزرگی آن می‌شود. این بیماری در مراحل اولیه ممکن است فقط ایجاد گواتر کند و هورمون‌های تیروئید در حد طبیعی باشد، ولی سرانجام موجب کم‌کاری تیروئید می‌شود.

راه دوم بررسی تیروئید، سونوگرافی است. چون در برخی موارد گواتر ساده نیست (یعنی بافت تیروئید به صورت یکنواخت افزایش نیافته و تیروئید را بزرگ نکرده است) و غده تیروئید دارای گره‌های ریز و درشت است. بعد از معاینه دقیق پزشک، سونوگرافی می‌تواند اندازه و مشخصات گره‌ها را بررسی کرده و به پزشک معالج برای درمان کمک کند.

گواتر ساده یعنی بزرگی یکنواخت تیروئید بدون تغییر هورمون‌ها می‌تواند درمان نشود. اگر فرد از بزرگی تیروئید ناراحت باشد، می‌توان با داروی لووتیروکسین که همان هورمون تیروئید است از بزرگی بیشتر تیروئید جلوگیری کرد یا حتی باعث کوچک‌تر شدن آن شد.

دکتر رضا کریمی - فوق تخصص بیماری‌های غدد