آداب و روش صحیح غذا خوردن

جام جم سرا:

در اینجا بعضی از روش‌های درست غذا خوردن را توضیح می‌دهیم.

الف- جویدن غذا
جویدن غذا برای هرکس عامل مهم و اساسی در هضم و جذب غذا به‌شمار می‌رود، اما بیشتر به آن بی‌توجه هستیم و عادت کرده‌ایم که غذا را تند و نجویده فرو بریم در نتیجه اغلب به واسطه هضم و جذب ناقص غذا در لوله گوارش دچار اختلالات گوارشی از قبیل نفخ، گاز شکم، سرگیجه، اسهال، ورم و زخم معده می‌شویم.
ما حاضریم ساعت‌ها وقت صرف کنیم و گاهی برای پذیرایی از میهمانان خود روزها و هفته‌ها برای تهیه و تدارک مواد اولیه غذا و ساختن و پرداختن آن کوشش به کار بریم تا غذایی برای یک وعده آماده شود، اما خوردن آن بیش از یک ربع ساعت طول نمی‌کشد و دست از غذا می‌کشیم بدون اینکه از این همه زحمت و صرف وقت لذتی برده باشیم. حتی عده‌ای عادت کرده‌اند که غذا را ببلعند و این عادت ناهنجار را به‌صورت مستمر در وعده‌های غذایی خود به کار می‌برند و اهمیت چندانی هم برای این روش ناصحیح غذا خوردن که حاصلی جز خسته‌کردن ارگان‌های بدن و ایجاد سوءهاضمه ندارد قائل نیستند. غافل از اینکه اگر غذا را به آهستگی و تأنی خوب بجویم و با بزاق دهان آغشته کنیم تا در دهان کاملا مخلوط و نرم شود به حدی که به‌صورت مایعی در دهان در آید و این روش را به تدریج تمرین کنیم و جزو عادت خود قرار دهیم صرف‌نظر از اینکه دندان‌ها و لثه‌ها در اثر خوب جویدن محکم‌تر و غیرقابل نفوذ برای میکروب‌ها می‌شود و از پوسیدگی و لق شدن دندان‌ها جلوگیری می‌شود، باعث می‌شود چه در حال و چه در آینده دچار عوارضی در دستگاه گوارش نشویم، چه تنها عضو گوارشی که در اختیار انسان و اراده اوست، دهان است که شخص می‌تواند هر قدر بخواهد بجود تا هرچه بیشتر به هضم و جذب غذا در اندام‌های بدن کمک کند.
ما خود به تجربه دریافته‌ایم هنگامی که غذا با آرامی و خوب جویده شود، اولا مواد کمتری مصرف می‌شود، ثانیا از غذا بیشتر لذت می‌بریم، ثالثا انرژی بیشتری هم برای فعالیت و تحرک روزانه کسب می‌کنیم و دچار اختلالات گوارشی هم نمی‌شویم.
مساله جویدن غذا به ویژه برای خام‌گیاه‌خواران به واسطه مصرف مواد خام از قبیل خشکبار، غلات، بقولات، حبوب، میوه‌جات و سبزیجات که دارای فیبر و سلولز بیشتری است از اهمیت خاصی برخوردار است و نیاز به جویدن آنها بیشتر احساس می‌شود. باید برای جویدن از همه دندان‌های خود استفاده کنید. زیرا اگر به‌طور دائم با یک طرف دهان بجوید زیادی کار یک طرف و کم‌کاری طرف دیگر دهان ناراحتی‌هایی در درازمدت به وجود خواهد آورد. بنابراین باید زیاد جویدن و به آهستگی جویدن و با دو طرف دهان جویدن را کم‌کم به‌صورت عادت در خود در آورید.

پروفسور گایتون در فیزیولوژی پزشکی می‌نویسد:
دندان‌ها به بهترین وجهی برای عمل جویدن خلق شده‌اند. دندان‌های قدامی دارای عمل قطع‌کننده قوی و دندان‌های خلفی (دندان‌های آسیا) دارای عمل خردکننده یا آسیاکننده هستند، در صورتی که کلیه عضلات فک با یکدیگر عمل کنند می‌توانند دندان‌های قدامی را با نیرویی برابر با 25 کیلوگرم و دندان‌های خلفی را با نیرویی برابر با 90 کیلوگرم بر روی یکدیگر فشار دهند در صورتی که چنین نیرویی بر روی یک جسم کوچک مانند دانه یک تخمه که در بین دندان‌های آسیا قرار گرفته وارد شود نیروی واقعی وارد شده بر سانتی‌متر مربع ممکن است بر صدها کیلوگرم برسد، جویدن غذا برای هضم کلیه غذاها به ویژه برای بیشتر میوه‌جات و سبزیجات خام اهمیت دارد. زیرا این مواد دارای غشاهای سلولزی غیرقابل هضم در اطراف قسمت‌های مغذی خود هستند که باید پاره شوند تا مواد غذایی بتوانند مورد استفاده قرار گیرند. جویدن به این دلیل ساده به هضم غذا کمک می‌کند. چون آنزیم‌های گوارشی فقط بر روی سطح ذرات غذایی عمل می‌کنند لذا سرعت هضم بستگی به مساحت کل سطحی دارد که در معرض ترشحات روده قرار گیرد، علاوه بر آن خرد کردن غذا به ذرات ریز از خراشیدگی جدار لوله گوارش جلوگیری می‌کند و سهولت تخلیه غذا از معده به داخل روده باریک و از آنجا به داخل قسمت‌های بعدی روده را افزایش می‌دهد.
در کتاب اولین دانشگاه و آخرین پیامبر چنین نقل شده است:
پروفسور شیتندن استاد کرسی فیزیولوژی یک عده شاگرد و استاد و سرباز انتخاب کرد و بین آنها غذای مشابه توزیع و آنها را به دو گروه تقسیم نمود. به قسمت اول گفت: سهم‌شان را به حالت معمولی یا تندتر بخورند. به دسته دوم دستور دارد از ثلث غذایشان بردارند و بسیار خوب بجوند و فرو ببرند، یعنی یک عده غذای خوب نجویده و عده‌ای غذای بسیار خوب جویده شده، ولی از لحاظ کیفیت هر وعده غذایشان ثلث غذای دسته قبل (دسته اول) بود پس از یک ماه مشاهده کرد دسته دوم یعنی آنها که کمتر خورده و بهتر جویده بودند فوق‌العاده‌ قوی و شاداب‌ترند و باز در آن کتاب ضمن ادامه بحث درباره ارزش دندان‌ها برای بدن می‌نویسد:
جویدن در گوشت‌خواران بیشتر عمودی و در گیاه‌خواران افقی است و می‌دانیم موادی مثل دانه‌ها با کوبیدن و گیاه و نشاسته با لغزیده شدن و سائیدن زودتر و بهتر عمل آماده‌سازی که بیشتر از همه نرم کردن است انجام می‌دهند و باهمین نشانه که در گوشت‌خواران جویدن عمودی و در گیاه‌خواران افقی صورت می‌گیرد بهترین دلیل و نشانی است که دندان‌ها برای نرم کردن و ساییدن خلق شده‌اند.
دکتر پاسکالت می‌گوید:
با غذایی که خوب جویده شده باشد، معده خیلی زود رضایت و بی‌نیازی خود را اعلام می‌کند. اگر دندان‌ها عمل اساسی هضم یعنی جویدن را انجام ندهند نقطه دیگری در سراسر لوله گوارش وجود ندارد که بتواند جبران کند و عمل شکستن غذا و تبدیل آن به ذرات کوچک را انجام دهد.

دکتر نومان و دکتر سولوو در نقاط مختلف جهان به تفحص پرداختند و به این نتیجه رسیدند که داشتن دندان سالم به علت خوردن غذاهای سفت و سخت و خوب جویدن‌ آنها، و فساد دندان‌ها به سبب خوردن اغذیه نرم است یعنی دندان‌ها برای جویدن و جویدن برای دندان‌ها خلق شده‌اند. (آنچه سخن دکتر نومان و دکتر سالوو را تایید می‌‌کند، این است که به طور محسوس می‌بینیم که اقوام بومی در سراسر جهان و ازجمله مردم بومی آفریقا که به طور طبیعی تغذیه می‌کنند تا آخر عمر از دندان‌های سالمی برخوردارند برخلاف و ثروتمندان و افراد مرفه که به واسطه مصرف کردن غذاهای لذیذ گوشتی و پخته خیلی زود دندان‌هایشان فاسد می‌شود.
در بزاق مقداری سولفور دوپتاسیم وجود دارد که برای ضدعفونی کردن مواد نباتی خام به کار می‌رود و این ماده در معده هم هست در روده هم هست و لذا اگر سبزی‌ها خوب جویده شوند ضدعفونی هم می‌شوند.
تعجب در این است که بعضی غذای خود را به بهانه اینکه دندانشان یا مخاط دهان یا زبانشان را آزار می‌دهند خوب نجویده آن را به مخاط ظریف‌تر معده سرازیر می‌کنند در صورتی که یکی از خواص جویدن این است که معلوم شود غذا با مخاط دهان چه می‌کند تا اگر اثر ندارد آن را به سوی مخاط ظریف‌تر سرازیر نسازند و با جویدن حرارت آن تعدیل شود، اگر سرد است گرم شود و اگر داغ است به اعتدال گراید.
بنابراین باید سعی کرد مخصوصا مواد نشاسته‌ای را خوب جوید و با بزاق آغشته کرد تا آنزیم‌های ضروری برای هضم مواد نشاسته‌ای به کلی از بین نرود و با جویدن هر چه بیشتر پروتئین‌ها بیشتر تبدیل به اسیدهای آمینه شوند و شدت جذب هم بیشتر شود. کسانی که عمل جویدن را خوب انجام نمی‌دهند با آنکه به مقدار متعادل غذا خورده‌اند بدنشان همیشه در حال گرسنگی به سر می‌برد و حال آنکه با کمتر از این مقدار می‌توان با خوب جویدن انرژی کافی و لازم را به دست آورد، کم جویدن غذا باعث این عوارض می‌شود و در هضم مواد نشاسته‌ای اختلال پیدا می‌شود- سبب پرخوری و- احساس ناراحتی می‌شود- قسمتی از غذا جذب نشده دفع می‌شود یعنی با آنکه غذا خورده‌ایم گرسنه مانده‌ایم – عمل تخمیر در روده‌ها به خوبی انجام نمی‌گیرد و مسمومیت تدریجی به وجود خواهد آمد.

ممکن است عده‌ای به عذر نداشتن دندان یا نقص آن غذا را نمی‌جوند و یا قبلا در آسیاب خرد می‌کنند در نتیجه با بزاق دهان آغشته نشده و فرو داده می‌شود. این امر علامت بی‌اهمیت پنداشتن جویدن است در صورتی که به عقیده ما باید این اشخاص اصلاح و تکمیل دندان‌های خود را سرلوحه و اولین برنامه زندگی خود قرار دهند.

ب- سازگاری و ناسازگاری غذاها
سازگاری و ناسازگاری غذاها یک نکته قابل توجه و حقیقت مسلم است که اکثر افراد به صورت خیلی ساده و بی‌اهمیت به آن نگاه می‌کنند و به راحتی از کنار آن می‌گذرند در صورتی که تجربه ثابت کرده است که مخلوط نامناسب غذاها با یکدیگر و عدم رعایت ترکیب صحیح آنها در رژیم غذایی موجب ناراحتی و عوارض در دستگاه گوارشی و اختلال در سیستم اعصاب می‌شود.
ما خود ناظر افرادی بوده‌ایم که سال‌ها از اختلالات هضم مانند نفخ، درد و پیچ شکم، اسهال، خارش بدن و غیره رنج ‌برده و تصور می‌کرده‌اند که این امر نتیجه عکس‌العمل بدن آنها نسبت به غذاهای خام است. غافل از این‌که عکس‌العملی در بین نبوده و تمام ناراحتی آنها ناشی از ناسازگاری مواد گوناگونی بوده است که می‌خورده‌اند و وقتی ترکیب غذایی آنها اصلاح شده است از آن ناراحتی‌ها رهایی یافته‌اند.
به عقیده ما اگر رعایت سازگاری غذاها بشود و همراه با عمل جویدن که شرح آن قبلا آمده است مراعات شود، موجب هیچگونه اختلالات گوارشی یا ناراحتی‌های دیگر نخواهد بود.
از آنچه در بالا گذشت به هیچ‌وجه نباید تصور شود که از این یا از آن مواد خود را محروم سازیم، بلکه مقصود این است که مواد ناسازگار را با هم در یک وعده نخوریم و آنها را در وعده‌های مختلف مصرف کنیم.
در رابطه با این موضوع، پروفسور نیکولاکاپو یکی از متخصصان پرهیز و معالجه امراض با غذاها که طرفدار غذاهای سالم و طبیعی است و بیش از سی سال در اسپانیا مشغول مداوای بیماری با رژیم‌های غذایی بوده و بیش از هفتاد جلد کتاب درباره تجارب خود نوشته و منتشر کرده است، درباره سازگاری و ناسازگاری غذاها بهترین سخن را گفته و در اینجا نکاتی از آنها را یادآور می‌شویم:

سازگاری و ناسازگاری غذاها با یکدیگر موضوعی است که از قدیم بشر به حکم تجربه و غریزه طبیعی به آن پی برده بوده است و امروز با بررسی‌های علمی در آزمایشگاه‌های جدید صحت این موضوع ثابت و مدلل شده است که آنچه در زیرزمین به‌وجود می‌آید، مانند هویج، ترب، شلغم، پیاز، سیب‌زمینی، چغندر و غیره و آنچه در روی زمین پیدا می‌شود، یعنی میوه‌ها و سبزی‌هایی از قبیل هندوانه، خربزه، کاهو، خیار، گوجه‌فرنگی، شاهی، جعفری و غیره دارای خاصیت مانیتیسم هستند و با محصولات درختی مانند سیب، گلابی،لیمو، هلو، انگور، پرتقال، انار و ... که در بالای زمین به‌وجود می‌آیند و دارای خاصیت الکتریکی می‌باشند جز در چند مورد با هم سازگار نیستند و اگر این هر دو را با یکدیگر مخلوط کنیم و بخوریم موجب سوء هاضمه می‌شود.

یک ماده شیمیایی تازه را به‌وجود می‌آورد که بعد از گذشتن از کبد با خون مخلوط می‌شود و از این اختلاط یک نوع مسمومیت مزمن و غیرقابل‌اجتناب پیدا می‌شود و در بیشتر موارد باعث اختلالات دردناک دستگاه گوارش، اسهال، نفخ‌و‌گاز شکم که اغلب منجربه‌فتق شکم، قولنج، جوش، ورم امعا، سردردهای یک طرفه (میگرن)، درد کلیه،‌ آنژین، آپاندیسیت، آلرژی و ... می‌شود.
باز هم برای روشن شدن ذهن خوانندگان یادآوری می‌کنیم که در مورد سازگاری و ناسازگاری غذاها با یکدیگر موارد استنثا وجود دارد که مثلا سیب درختی با اینکه روی درخت می‌روید با سبزی‌ها و غلاتی مثل گندم، ذرت، برنج و همچنین میوه‌هایی مثل خربزه و هندوانه به‌خوبی سازگار است و می‌توانیم آنها را در یک وعده با هم مصرف کنیم. ولی از طرف دیگر میوه‌های روغن‌دار مثل بادام، فندق، گردو با میوه‌های شیرین درختی ناسازگار است، اما با میوه‌های زمینی یعنی سبزی‌ها سازگار است.
علت تخمیرهای خطرناک عفونت روده‌ها، امراض و دردهای سخت شکم و کبد، مسمومیت خون و انواع سردردها و تحریکات عصبی همه ناشی از ناسازگاری غذا است؛ بنابراین هر کس باید بداند که چه غذاهایی با یکدیگر خوب ترکیب می‌شود و سازگار است و برعکس چه موادی هنگام ترکیب با یکدیگر ناسازگار است، زیرا سازگاری غذاها با یکدیگر برای حفظ تندرستی و معالجه بیماری با غذا از اصول ثابت و مهمی است که می‌توان آن را کلید شفا و تندرستی دانست.
مرکز تمام بیماری‌های بدن دستگاه هاضمه است که به علت ترکیبات ناسازگار غذاها پیدا می‌شود. ما باید رژیم غذایی را اصلاح کنیم تا سالم و تندرست باشیم و دیگر بیماری‌ها بر ما هجوم نیاورد. انسان، ساخته غذایی است که صرف می‌کند و غذای او ساخته فکرش است.

تمام غذاها دارای طبیعت یکسان نیستند و همه در یک زمان هضم نمی‌شوند. قواعد طبیعی برای ترکیب اغذیه وجود دارد که اگر افراد بخواهند و مایل باشند و از آن پیروی کنند، نتایج خوبی به‌دست می‌آورند. اگر مواد مختلف با هم ترکیب شوند و در مزاج مصرف‌کننده تولید گاز کند یا موجب آروغ زدن شود یا در شکم احساس درد کند یا حالت تهوع دست دهد، علت این اختلالات و عوارض، اختلاط نامناسب غذاها است. (دنیای اقتصاد)