6 میلیون جراحی با داوینچی

ربات‌ های پزشکی حدود 34سال پیش زمانی شروع به کار کردند که از یک ربات صنعتی برای به‌دست‌آوردن نمونه بیوپسی از مغز، یک پروب جراحی را به همراهی ناوبری با سی‌تی‌اسکن وارد مغز کرد، استفاده شد.

به دنبال آن استفاده از تعدادی ربات که قادر به انجام روش‌های خاص جراحی اورولوژی و آرتروپلاستی مفصل ران بودند آغاز شد. این ربات‌های کاملا خودکار مورد لطف و توجه جراحان قرار نگرفتند و ربات‌های نسل بعدی برای خدمت به استادان جراح طراحی شدند.

امروزه ربات‌ های پزشکی به دلیل نقش‌شان در جراحی‌ها، به‌ویژه استفاده از ربات‌ها، رایانه و نرم‌افزار برای وارد کردن ابزار‌های جراحی از طریق یک یا چند برش کوچک و ظریف جهت انجام روش‌های مختلف جراحی شناخته‌شده هستند.

تصویری سه‌بعدی با بزرگنمایی مناسب از فیلد (محل) جراحی، جراح را قادر می‌سازد با دقت و کنترل بالاتری عمل کند.

داوینچی وارد عمل می‌شود

گفته می‌شود یکی از این ابزارها که داوینچی نام دارد، سال 2000 مورد تایید FDA (سازمان غذا و داروی آمریکا) قرار گرفته است و برای انجام بیش از شش‌میلیون عمل جراحی در سراسر جهان استفاده شده است. مزایای جراحی با کمک ربات هلی‌جراح برای بیماران عمدتا مزایای مرتبط با روش لاپاراسکوپی است؛ برش‌های کوچک‌تر، کاهش از دست دادن خون و بهبود سریع‌تر بیمار.

به نظر نمی‌رسد نتایج طولانی‌مدت جراحی به کمک ربات‌ها با نتایج جراحی سنتی متفاوت باشد. جراحان از بهبود ارگونومی و مهارت ربات‌ها در مقایسه با لاپاراسکوپی سنتی بهره‌مند شده‌اند ولی اشکال عمده استفاده از ربات‌ها، هزینه‌های بالا و نیاز به آموزش جراحان و تیم جراحی است. قیمت پایه یک سیستم داوینچی دومیلیون دلار است.

داوینچی چه‌کاره است؟

جراحی‌هایی که می‌توان با سیستم داوینچی انجام داد عبارت است از: جراحی بای‌پس عروق کرونر، جراحی تعویض مفصل ران، تخلیه رحم، پیوند کلیه، جراحی پروستات، جراحی تعویض دریچه میترال و بسیاری از جراحی‌های دیگر. آندوسکوپی سنتی به‌زودی با ربات‌های کوچکی که برای انجام کارهای مختلف مانند نمونه‌برداری از بافت یا سوزاندن رگ خونی خونریزی‌کننده طراحی شده‌اند، جایگزین می‌شود. شرکت‌های مختلفی در حال تولید ربات‌های جراحی هستند که برای انجام یک نوع خاص از جراحی‌ها مانند تعویض مفصل زانو یا مفصل ران طراحی شده‌اند. برخی شرکت‌ها نیز به دنبال ساخت سیستم‌هایی هستند که از هوش مصنوعی برای کمک به تصمیم‌گیری‌ها و تشخیص‌های جراحی استفاده می‌کنند. در جراحی مغز و اعصاب، Modus V که یک بازوی رباتیک خودکار و یک میکروسکوپ دیجیتال است، توسط یک شرکت در تورنتوی کانادا و بر اساس فناوری شاتل فضایی Canadarm ساخته شده است. این بازوی رباتیک ابزار جراحی را ردیابی می‌کند، به‌طور خودکار به منطقه مناسب که جراح در آن کار می‌کند حرکت می‌کند و یک تصویر با بزرگنمایی و وضوح بالا را روی صفحه نمایش می‌دهد. قیمت پایه برای بازوی رباتیک Modus V یک‌میلیون دلار است.

پروتزها از حوزه‌های دیگر رباتیک در پزشکی هستند که از ساختارها و سیستم‌های کنترل جدید بهره قابل ملاحظه‌ای برده‌اند. اندام‌های رباتیک با پوست بیونیک و سیستم عصبی، امکان کنترل قابل‌توجهی برای کاربر فراهم‌می‌کنند.

اسکلت‌های رباتیک (ارتز) در توانبخشی، به افراد دارای معلولیت در راه‌رفتن و اصلاح نابهنجاری‌ها کمک می‌کنند. همچنین ربات‌ها با توانایی ضدعفونی‌کردن اتاق‌های بیمارستان با استفاده از نور ماوراء بنفش (UV)، که توسط ربات تولید می‌شود، در تمیز نگه‌داشتن بیمارستان‌ها جایگاه خود را پیدا‌کرده‌اند. میکروربات‌ها در آینده خواهند توانست برای عبور از رگ‌های خونی و انتقال‌درمانی مانند پرتودرمانی یا دارو به یک مکان خاص استفاده شوند.

کپسول‌های آندوسکوپی رباتیک را می‌توان برای جست‌وجو در سیستم گوارش، جمع‌آوری اطلاعات و ارسال اطلاعات تشخیصی به اپراتور بلعید. همچنین پرستاران رباتیک برای کمک یا جایگزینی با پرستاران پرکار طراحی شده‌اند تا وظایفی مانند کنترل ورود و خروج به‌صورت دیجیتال، نظارت بر بیماران، خون‌گیری و حرکت‌دادن چرخ‌دستی‌های بخش را انجام دهند؛ که نمونه‌های موفق آن را در کنترل پاندمی اخیر شاهد بودیم.

یک حوزه واقعا هیجان‌انگیز از رباتیک پزشکی در جایگزینی آنتی‌بیوتیک‌ها با ربات‌هاست. تصور این است که می‌توان از نانوربات‌هایی که به گیرنده‌های باکتری می‌چسبد، برای جذب باکتری‌های داخل جریان خون یا در مکان عفونت‌های موضعی استفاده کرد.

ربات‌ها؛ پیگیر درمان حیوانات

به نظر شما آیا هیچ‌یک از این پیشرفت‌های بزرگ جایی در دامپزشکی دارد؟ درحال‌حاضر ربات‌ها در شبیه‌سازی برای آموزش دامپزشکان استفاده می‌شوند و گاهی می‌توانند برای کارهایی مانند بلندکردن حیوانات استفاده شوند. تا زمانی که تجهیزات جراحی رباتیک ارزان‌تر نشوند و نتوانند ارزش‌افزوده‌ای به روش‌های فعلی لاپاراسکوپیک نشان دهند، بعید به نظر می‌رسد در دامپزشکی جایگاهی برای خود پیدا کنند.

با این حال، دستیاران رباتیک، پروتزهای رباتیک، دستگاه‌های ضدعفونی‌کننده بیمارستان و میکروربات‌هایی که معاینات آندوسکوپی را انجام می‌دهند یا بیماران را معالجه می‌کنند، از امکانات متمایز دامپزشکی در آینده هستند. در واقع، طولی نخواهد کشید که دامپزشکی رباتیک برای حیوانات دارای اندام مصنوعی یا تراشه‌های کاشته‌شده در بدن یا حیوانات رباتیک که در محیط‌های مختلف استفاده می‌شوند گسترش پیدا کند.

4رباتی که به‌زودی دنیای پزشکی را دگرگون می‌کنند!

نانو ربات‌های باکتری یاب
این ربات‌ها، باکتری‌ها را به صورت مستقیم از خون بیمار پاک می‌کند. ربات‌ها با تقلید از باکتری‌ها به آنها نزدیک می‌شوند و در شبکه‌ی نانوسیم خود محاصره می‌کنند.

ربات‌های اپیدمیولوژی AI
ربات‌های AI قادرند در مدیریت و مبارزه با بیماری‌های پاندمیک کمک کنند. الگوریتم‌های AI با تجزیه و تحلیل داده‌های مربوط به شیوع بیماری، مکان و زمان شیوع بیماری و روند جلوگیری از شیوع را
تشخیص می‌دهد.

ربات داروخانه
تصور کنید هنگامی که وارد داروخانه می‌شوید یک ربات، نسخه‌شما را تحویل گیرد و داروها را از قفسه‌ها بیابد. چنین رباتی تقریبا پنج سال است در دانشگاه کالیفرنیا ساخته شده و برای کار در بیمارستان تاییدیه گرفته است.

ربات‌های ارتباط از راه دور
این ربات‌هانقش مهمی در حوزه‌ پزشکی دارند. آنها جایگزین برترین متخصصان و پزشکان در مناطق دورافتاده خواهند شد تا پزشکان بتوانند از راه دور بیماران را معاینه و درمان کنند.

علیرضا باقری - پزشک و پژوهشگر حوزه آی‌تی / ضمیمه کلیک روزنامه جام جم