خطرات نرفتن به راه بادیه و نشستن باطل!

از آنجا که گرایش ذاتی همه ما به استراحت و تنبلی است چه فرصتی از این بهتر که کرونا را بهانه کنیم و چهار‌گوشه خانه را بچسبیم! عوارض کم‌ تحرکی و بی‌ تحرکی همین حالا هم مشخص است؛ مانند اضافه‌وزن که خیلی‌هایمان گرفتارش هستیم اما عوارض پنهان آن و شاید عمیق‌تر آن مانند بالا رفتن آمار پوکی استخوان یا کمبود ویتامین D یا اختلال در رشد کودکان، بعدها مشخص خواهد شد.

اگر علاوه بر شرایط خاص حال حاضر، شغلی داشته باشید که ساعت‌های زیادی را مجبور به نشستن باشید، عوارض ناشی از کم‌ تحرکی چندبرابر خواهد شد. پس بیایید از عوارض نشستن طولانی‌مدت آگاه شویم تا شاید برنامه زندگی در نشستن‌های طولانی را تغییر دهیم.

خواب ‌رفتن دست و پا یا هر قسمتی از بدن، ناشی از نشستن طولانی‌مدت را همه تجربه کرده‌ایم. این عارضه با چند بار تکان‌دادن دست و پا برطرف می‌شود اما عوارض ایجاد شده در بدن به‌دلیل بی‌حرکتی، جدی‌تر است.

متخصصان در یک جمله آسیب‌ها را این‌طور توصیف می‌کنند: «اگر از اندام‌های بدن درست استفاده نکرده یا استفاده نکنید، آنها را از دست می‌دهید.»

این جمله بیانگر این است که ماهیچه‌های ناحیه لگن، کمر و پاها در اثر نشستن طولانی‌مدت دچار تحلیل و ضعف می‌شود.

از سوی دیگر بی‌حرکتی و آویزان‌ ماندن طولانی‌مدت پاها باعث آسیب به ماهیچه سُرِینی و ماهیچه‌های چهارسر و سه‌سر زانو خواهد شد. ضعف و تحلیل این ماهیچه‌ها، خطر زمین‌ خوردن و به‌دنبال آن آسیب‌های دیگر را افزایش می‌دهد.

سبکبار نیستید: شاید خیلی نیاز به توضیح نباشد که نشستن طولانی‌مدت زمینه‌ساز ابتلا به اضافه‌وزن و چاقی مفرط است اما به چه دلیل؟ حرکت‌ کردن باعث آزاد شدن مولکول‌هایی مانند «لیپوپروتئین لیپاز» از ماهیچه‌ها می‌شود. اما نشستن طولانی‌ مدت و بی‌تحرکی باعث توقف آزاد شدن این مولکول‌ها و افزایش خطر اضافه‌وزن، به‌ویژه اضافه‌ وزن موضعی می‌شود. از سوی دیگر خطر ابتلا به «سندرم متابولیک» نیز افزایش پیدا می‌کند. درصورتی که مدت زیادی در طول روز بنشینید، احتمال تجمع چربی در ناحیه میانی بدن افزایش یافته و همین مسأله خطر سکته قلبی را نیز بالا می‌برد.

پشتی که دو‌تا می‌شود: نشستن طولانی‌مدت، دو عارضه شاخص را به‌دنبال دارد؛ تحلیل رفتن غیرعادی باسن بزرگ و قوس ‌برداشتن ستون فقرات. این دو عارضه به‌ویژه اگر ساختار نشستن شما مناسب نباشد، بیشتر دیده می‌شود. فشار بر دیسک‌های ستون مهره‌ها، باعث بدشکلی ستون فقرات شده و زمینه‌ساز درد مزمن در ناحیه کمر، ستون فقرات، گردن و باسن بزرگ و کوچک می‌شود.

افسردگی می‌آید: بعضی از آسیب‌ها و عوارض جسمی، زمینه‌ساز بروز مشکلات روانی است اما نشستن طولانی‌مدت به‌شکل مستقیم روی سلامت روان اثر داشته و باعث بروز افسردگی و اضطراب می‌شود. به این دلیل که کم‌تحرکی یا بی‌تحرکی طولانی‌مدت باعث کاهش ترشح هورمون‌های شادی می‌شود. یکی از دلایلی که ورزش و تحرک بدنی- حتی در حد نیم ساعت پیاده‌روی- می‌تواند به تغییر وضعیت روحیه افراد کمک کند، ترشح هورمون‌های شادی در اثر تحرک بدنی است.

خرچنگ متولد می‌شود! : شاید باور نکنیم که نشستن طولانی‌مدت زمینه‌ساز ابتلا به بعضی از انواع سرطان‌هاست. به این دلیل که همیشه فکر می‌کنیم زمینه ابتلا به سرطان، رفتارهای خطرناک و خاصی است اما نشستن طولانی‌مدت، زمینه ابتلا به سرطان ریه، سرطان تخمدان و دیگر سرطان‌های وابسته به ناحیه لگن و سرطان روده‌هاست.

ضربان‌های خسته: قلب، باید هر روز با ورزش و تحرک بدنی مناسب- متناسب با سن و سلامت قلب- افزایش ضربان داشته باشد. به این ترتیب قلب به حرکت واداشته شده، خون به خوبی در رگ‌ها به گردش درآمده و متابولیسم بدن فعال شده است. اگر فردی در طول هفته بیش از 23 ساعت بدون حرکت باشد، نسبت به کسی که در طول هفته 11ساعت حرکت بدنی نداشته است، 64 درصد بیشتر در معرض خطر سکته قلبی قرار دارد. هرچه میزان نشستن در طول روز بیشتر باشد، خطر سکته قلبی بالاتر می‌رود.

شیرینی تلخ می‌آید: دیابت نوع دوم یا اکتسابی، عارضه دیگری است که در پی نشستن طولانی‌مدت بروز کرده و خطر ابتلا می‌تواند تا 112 درصد افزایش یابد. دلیل بروز این اتفاق نیز افزایش وزن، اختلال در عملکرد انسولین، افزایش مقاومت سلول‌ها به انسولین و... است.

رگ‌های خسته آبی: وقتی به مدت طولانی پشت میز کار نشسته‌اید، پاها نیز به مدت طولانی آویزان است. این مسأله باعث ایجاد اختلال در بازگشت خون از سیاهرگ‌ها شده و زمینه‌ساز ایجاد «‌واریس» در پاهاست. از‌سوی دیگر این مسأله زمینه ایجاد لخته خون و افزایش خطر سکته قلبی و مغزی است.

دردهایی که می‌آیند و می‌مانند: وقتی بخشی از بدن به مدت طولانی در یک حالت باقی می‌ماند، دچار خستگی، ضعف عضلانی و خواب‌رفتگی در اثر فشار به اعصاب و اختلال در گردش خون می‌شود. پا‌درد، کمر‌درد، درد در ناحیه شانه‌ها، ستون فقرات، گردن و ناحیه لگن است. اگر علاوه بر نشستن طولانی‌مدت با رایانه کار کرده و تایپ می‌کنید، دچار درد انگشت‌ها، مچ و چشم‌ها هم خواهید شد.

مهتاب خسروشاهی - سلامت / روزنامه جام جم