سرما و آلودگی؛ تهدید سلامت جنین

بنابراین فصل بهار بهترین زمان برای آغاز بارداری شناخته شده تا نوزاد از وزن بهتر و هوشمندی بیشتری برخوردار شود.

جدا از این بررسی‌ها، زمستان امسال با عامل خطر جدی دیگری به‌نام کووید ۱۹ در کنار سرما و آلودگی هوا همراه شده‌است که مخاطرات معمول دوران بارداری را با حجم بالایی از استرس، اضطراب و نگرانی از ابتلا به کرونا برای بارداران پر‌مخاطره‌تر کرده است. اینها سبب شد با دکتر فاطمه مهاجرفر، متخصص زنان گفت‌وگو کنیم تا از این خطرات و راه‌های پیشگیری از آنها بیشتر بدانیم.

آیا بروز سرما و نیز آلودگى همزمان هوا به تضعیف سیستم ایمنى مادران باردار منجر می‌شود؟

آلودگی هوا از علل اصلی کاهش قوای سیستم ایمنی و کارکرد تمام سیستم‌های بدن است و در یک خانم باردار که سلول‌های جنینی در حال تکثیر هستند و جفت و جنین هم در حال رشد است، این مسأله خودش را بیشتر نشان می‌دهد. البته در مورد سرما به‌تنهایی چنین تاثیری ثابت نشده‌است، مگر سرما در دمای بسیار پایین یا گرما در دمای بسیار بالا که روی سلامت جنین اثر مضر دارد ولی در دماهای معمولی که در کشور ما وجود دارد، مشکلی برای سیستم ایمنی مادر و رشد جنین نخواهد داشت ولی آلودگی همزمان هوا و افت درجه حرارت باعث می‌شود جفت، تکثیر خوبی نداشته باشد. به‌همین علت ما در موارد زیاد، نوزادانی را داریم که دچار محدودیت رشد داخل رحمی هستند یا حتی در منابع ذکر شده آلودگی هوا و همراهی آن با فصل سرما بر کاهش بهره هوشی و یادگیری نوزادانی که متولد می‌شوند در سال‌های بعد زندگی‌شان تاثیر می‌گذارد.

مهم‌ترین خطراتی که در فصل زمستان در کنار کرونا، سلامت مادر باردار و جنینش را تهدید مى‌کند چه هستند؟

دغدغه اصلی ما جدا از خطر کرونا در فصول پاییز و زمستان هر سال، ابتلای مادر به ویروس‌های تنفسی مثل آنفلوآنزا بوده‌است که طی یک‌سال اخیر کرونا هم به‌عنوان عاملی ویروسی از زیرگروه آنفلوآنزا نیز به این دسته از مخاطرات اضافه شده‌است. ثابت شده‌ مادرانی که در سه ماهه نخست بارداری‌شان دچار عفونت‌های ویروسی تنفسی می‌شوند، جنین‌هایشان دچار درجاتی از اختلال رشد، اوتیسم و حتی بیش‌فعالی می‌شوند. در کنار سایر مسائلی که وجود دارد، واکسیناسیون مادران باردار نسبت به آنفلوآنزا از شهریور شروع می‌شود. پس اصلی‌ترین مخاطراتی که سلامت مادر و جنین را در فصول سرد سال تهدید می‌کند، خطر ابتلای سیستم تنفسی به عفونت‌های ویروسی است.

آیا بارداران در زمستان امسال نیاز به مراقبت‌هاى بیشترى دارند؟

بله، قطعا این‌طور است. هنوز اثرات ویروس کرونا روی سیستم جنین و رشد نوزادان مشخص نشده‌است و نیاز به مطالعه طولانی دارد. بی‌شک هر چقدر تردد و مواجهه مادران در این فصل کمتر باشد به پیشگیری از ابتلا به کرونا کمک زیادی خواهد کرد. قطعا ویروس کرونا که قوی‌تر از ویروس‌های تنفسی هم‌خانواده خودش است، اثرات مخرب جنینی دارد که در سال‌های آینده در منابع و مطالعات معتبر به آن اشاره خواهد شد.

خانم بارداری که با وجود افسردگی‌های دوران بارداری و نگرانی‌های مربوط به سلامت خود و جنینش در دوران کرونا باید در خانه بماند، نیاز به چه مراقبت‌هایی در خانه دارد؟

تحرک ‌داشتن، فکر نکردن به مسائل منفی و استفاده از روش‌های مجازی برای ارتباط ‌داشتن با اقوام و دوستان برای پیشگیری از افسردگی و استرس‌های معمول بارداری که در دوران کرونا تشدید شده، بسیار مؤثر است. توصیه می‌شود بارداران بیشتر برنامه‌های تلویزیونی شاد نگاه کنند، هر روز پیاده‌روی داشته باشند و اگر امکان پیاده‌روی در خارج از خانه را ندارند، پنجره‌ها را باز کنند و روزانه ۴۰ دقیقه در خانه پیاده‌روی داشته باشند.

پیشگیری از شدت‌گرفتن افسردگى در بارداران در شرایط کنونى از چه روش‌هایی ممکن است؟

از کارهایی که می‌شود برای کاهش استرس و اضطراب بارداران در خانه پیشنهاد داد این است که بیشتر مطالعه کنند، از خواندن اخبار غیرمستند و انبوه در فضای مجازی پرهیز کنند و ذهن‌شان را با اخبار مربوط به کرونا درگیر نکنند.

لطفا یک الگوى درست براى حفظ سلامت باردارى در زمستان امسال معرفى کنید؟

مهم‌ترین نکاتی که باید رعایت شود، کاهش تردد و تماس با افراد دیگر به‌ویژه افراد غیرباردار و حتی کودکان است که می‌توانند ناقل کرونا باشند. همین‌طور پرهیز از تردد بیش از حد و رفت‌وآمد با دیگران. مسأله بعدی، استفاده از ماسک، شستن دست‌ها و رعایت بهداشت فردی است. همچنین مصرف مایعات زیاد، مواد غذایی سالم و پرهیز از مصرف فست‌فود و غذای پرکالری و کافئین‌دار در دوران بارداری بسیار مهم است. رعایت این موارد در پیشگیری یا حتی تسریع بهبودی در مبتلایان به کرونا بسیار موثر است.

پونه شیرازی - سلامت / روزنامه جام جم