وقتی شمارش معکوس در پایگاههای فضایی به صفر میرسد و غرش موتورهای موشک، سکوت بیابان را میشکند، تمام نگاهها به لحظه جداشدن ماهواره از پرتابگر دوخته شده است. اما این پایان ماجرا نیست؛ بلکه آغاز سفر به یک «آدرس» دقیق در فضاست. فضا برخلاف تصور عمومی، یک خلأ بیانتها و بینظم نیست؛ بلکه مانند خیابانهای یک کلانشهر، دارای بزرگراهها، کوچهها و مناطق ممنوعهای است که هرکدام ویژگی، قیمت و کاربری خاص خود را دارند.
عقربههای ساعت در پایگاه فضایی «وستوچنی» در شرق روسیه بار دیگر برای ایران به حرکت درآمدهاند. قرار است امروز، آسمان سرد سیبری با غرش موشک افسانهای «سایوز» شکافته شود تا محمولهای حیاتی از جمهوری اسلامی ایران شامل ماهوارههای «پایا»، «ظفر-۲» و نمونه جدید «کوثر» را در مدار زمین قرار دهد.
در جهان امروز، فضا دیگر تنها مرزی برای اکتشاف نیست بلکه به عرصهای حیاتی برای امنیت ملی، ارتباطات، پایش محیط زیست و اقتصاد دیجیتال تبدیل شده است. جمهوری اسلامی ایران بهعنوان یکی از معدود کشورهای دارای چرخه کامل فناوری فضایی، مسیری پرپیچ و خم اما رو به رشد را طی کرده است.
درمیانه دهه ۶۰ شمسی، وقتی کامپیوترهای شخصی هنوز کالایی لوکس و نادر بود، صفحه نمایشهای CRT سنگین با نور سبز فسفری، دنیای ما را روشن میکردند. تصور کنید: اتاقی نیمهتاریک، صدای وزوز فن کیسهای بزرگ و صفحهای سیاه که فقط با تایپ دستورات دقیق زنده میشد.
صدای پای تغییرات دیگر یک زمزمه نیست؛ حالا شبیه به غرش لودرهای دیجیتالی میماند که در حال تخریب و بازسازی زیربنای بازار کار جهانی هستند. اگر تا یک دهه پیش، صحبت از جایگزینی انسان با ماشین، سناریوی فیلمهای علمی ــ تخیلی هالیوودی بود، امروز گزارشهای اقتصادی معتبرترین نهادهای مالی دنیا، تاریخ دقیق و ابعاد این جایگزینی را با اعداد و ارقام محاسبه میکنند.
صبحهای زمستان، وقتی در کلاس را باز میکردی، بوی تند و شیرین مرکب تازه تکثیرشده مثل عطری قدیمی در هوا میپیچید. برگههای امتحانی هنوز نمدار بودند، گاهی یک گوشهشان لک بنفش داشت و حروف کمی پخش شده بود اما همین برگههای ساده، موجب میشد قلبمان تندتر بزند. در دهههای ۶۰ و اوایل ۷۰ شمسی، قبل از اینکه «پرینت گرفتن» بخشی از زندگی روزمره شود، مدارس ایران با دستگاههای «استنسیل»، «گردونه دستی» و بعد «ریسوگراف» نفس میکشیدند. آن دستگاهها فقط برگه تکثیر نمیکردند؛ خاطره میساختند، عشق میپراکندند و نسل ما را با بوی مرکب بزرگ کردند.
آلودگی هوا یکی از جدیترین چالشهای زیستمحیطی در شهرها و مناطق صنعتی است؛ چالشی که آثار گستردهای بر سلامت انسان، کیفیت زندگی و پایداری محیطزیست بر جای میگذارد. در دهههای اخیر، این معضل از یک مشکل صرفا شهری فراتر رفته و به بحرانی فراگیر و چندبُعدی بدل شده است.
یادتان هست؟ آن جعبه بزرگ مشکی یا نقرهای با دو درب شفاف و دکمههای رنگی مربعی که انگار از آینده آمده بود؟ برای بچههای دهه شصت و هفتاد، ضبط صوت دوکاسته چیزی بیش از یک دستگاه الکترونیکی بود؛ آرشیو، صدای تولد، لالایی مادربزرگ وحتی گریههای شب کنکور،همه در یک نوار ۶۰یا۹۰دقیقهای جا میگرفت.
توسعه فناوریها در دنیا بهگونهای است که هر روز شاهد رشد آنها هستیم و در عصر فناوری دیجیتال، گجتهای هوشمند به بخشی از زندگی مردم تبدیل شده اند.این ابزارها نهفقط موجب ارتقای کارایی و راحتی درانجام امورمختلف شدهاند بلکه با قابلیتهای پیشرفته خود، سبک زندگی بشر را متحول کردهاند. در این هفته چند گجت کاربردی در حوزههای مختلف را معرفی کردهایم که در ادامه با جزئیات و عملکرد آنها آشنا میشویم.
وقتی آخرین شعلههای آتشسوزیهای مهیب خاموش میشوند، سکوتی ترسناک جنگل را فرامیگیرد. آنچه باقی مانده، تلی از خاکستر، خاکی عقیم و اکوسیستمی فروپاشیده است. در گزارش دیدیم چگونه ماهوارهها و سنسورها به جنگ هیولای آتش میروند، اما داستان اینجا پایان پیدا نمیکند. چالش اصلی پس از خاموشی آغاز میشود: چگونه میتوان میلیونها هکتار زمین سوخته را، پیش از آنکه فرسایش خاک و گونههای مهاجم آن را نابود کنند احیا کرد؟
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
در یادداشتی اختصاصی برای جام جم آنلاین مطرح شد
