آلزایمر را با آگاهی کنترل کنید

به گزارش جام جم آنلاین ، امروز 21 سپتامبر برابر 31 شهریور روز جهانی آلزایمر است و متاسفانه تعداد مبتلایان به این بیماری در جهان رو به افزایش است. به همین دلیل بر آن شدیم تا ضمن ارائه راهکارهای مواجهه با این بیماران، به افراد سالم نیز یادآوری کنیم امکان ابتلا به آلزایمر برای هر فردی وجود دارد و توجه به اقدامات پیشگیرانه برای کاهش ریسک بسیار ضروری است.

آلزایمر ارثی نیست

دکتر حسین دلاور کسمایی، متخصص مغز و اعصاب، استادیار دانشگاه شهید بهشتی در گفت‌وگو با جام‌جم می‌گوید: دغدغه امکان ابتلا به آلزایمر از سوی خانواده فرد مبتلا، سوالی است که مکرر از ما پرسیده می‌شود. آلزایمر یک بیماری ارثی نیست، بنابراین چنین نگرانی بی‌مورد است.

وی ادامه می‌دهد: وراثت تنها در 5درصد موارد نقش دارد. زمانی که تعداد مبتلایان به این بیماری در خانواده و بستگان زیاد باشد، با انجام آزمایش ژنتیک، می‌توان فرد در معرض ریسک را شناسایی کرد.

رسوب مواد در سلول‌های خاکستری مغز

افت حافظه کوتاه، مهم‌ترین نشانه ابتلا به آلزایمر است. هرچند حافظه بلندمدت نیز به مرور درگیر بیماری می‌شود، اما این مسأله به میزان و نحوه پیشرفت بیماری بستگی دارد. دکتر دلاور میزان شیوع ابتلا به بیماری‌های زوال عقل در اروپا را 4/6 درصد عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: 4/4 درصد این آمار مربوط به بیماران آلزایمری است واغلب مبتلایان بالای 65 سال دارند که البته این میزان در آسیا پایین‌تر است.

به گفته این متخصص مغز و اعصاب، مهم‌ترین دلیل بروز بیماری، رسوب برخی مواد در سلول‌های خاکستری مغز و از بین رفتن آنهاست. ضمن آن که کاهش موادی به نام استیل کولین یا واسطه‌های انتقال‌دهنده عصبی نیز (با اهمیت کمتری نسبت به عامل اول) در ابتلا به بیماری موثر است.

استادیار دانشگاه شهید بهشتی مصرف روزانه یک لیوان آبمیوه‌های آنتی اکسیدان همچون گوجه فرنگی را در پیشگیری از ابتلا به این بیماری بسیار موثر می‌داند و می‌گوید: اخیرا دارویی در دست آزمایش است که در صورت موفق بودن نتایج بررسی با کمک آن می‌توان جلوی پیشرفت بیماری را گرفت.

آموزش بازی‌های فکری به آلزایمری‌ها

بی‌قراری، پرخاشگری و تکرار مکرر یک درخواست از سوی بیمار ازجمله مشکلاتی هستند که اعضای خانواده یک بیمار آلزایمری با آن مواجه هستند.

دکتر دلاور معتقد است آموزش بازی‌های فکری همچون شطرنج یا هر کاری که باعث فعالیت مدارهای عصبی مغز شود، نه‌تنها می‌تواند زمان ابتلا به آلزایمر را به تعویق بیندازد، بلکه مانع پیشرفت بیماری شود.

ضرورت درک احساس ناامنی بیماران

یک لحظه تصور کنید چقدر برای هرکدام از ما می‌تواند سخت باشد که نتوانیم ساده‌ترین کارهای شخصی خود را مثل لباس پوشیدن و مسواک زدن انجام دهیم و نیازمند کمک دیگران باشیم.

دقیقا این همان حسی است که یک بیمار آلزایمری دارد و همین باعث بی قراری و حتی پرخاشگری او می‌شود. متخصصان معتقدند بیماران باید کارهای شخصی را خودشان انجام دهند؛ چراکه این کار، هم برای آنان آرامش‌بخش است و هم باعث فعالیت مغزی آنان می‌شود.

دکتر دلاور، ضعف آگاهی را باعث دشواری زندگی برای خانواده‌های این بیماران می‌داند و می‌گوید: فراموشی کارهای انجام شده و اصرار بیمار نسبت به انجام مجدد کار باعث بروز تنش میان فرد و خانواده‌اش می‌شود. در صورتی که خانواده‌ها می‌توانند با ثبت کارهایی که فرد انجام داده به او کمک کنند.

وی ادامه می‌دهد: بخشی از این بی‌قراری‌ها با کمک دارو قابل کنترل است، اما بخش دیگر آن نیز به رفتار خانواده‌ها برمی‌گردد. آنان باید مراقب باشند فرد احساس ناامنی نکند. هنگام بروز بی‌قراری، پرخاشگری یا عریان شدن فرد (در مراحل پیشرفته بیماری) سعی کنید با بیمار وارد بحث نشوید و از هر گونه پاسخ پرخاشگرانه تحریک‌کننده بیمار اجتناب کنید. به بیمار اطمینان دهید متوجه اضطراب او شده‌اید و برای آرام‌شدن او سعی کنید حواسش را پرت کنید.

این متخصص مغز و اعصاب با بیان این که بی‌قراری این افراد در ساعات غروب بیشتر می‌شود، تأکید می‌کند: بسیار مهم است محیط زندگی بیمارانی که آلزایمر پیشرفته دارند، ثابت باشد. مسافرت رفتن اصلا برای این افراد خوب نیست. تغییر محیط باعث ترس و ناامنی آنها می‌شود. در چنین شرایطی بهتر است بیمار به یکی از مراکز نگهداری سپرده شود و خانواده بعد از بازگشت از سفر نیز به خاطر افزایش بی‌قراری یا پرخاشگری بیمار حتما با پزشک در ارتباط باشند تا فرد به وضعیت عادی بازگردد.

ضرورت عضویت در انجمن آلزایمر

پیشگیری از بروز تنش توسط خانواده‌ها بسیار مهم است. به همین دلیل دکتر بهروز بیرشک، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران، شناخت و پذیرش ماهیت بیماری در کیفیت همراهی خانواده‌ها را بسیار تاثیر گذار می‌داند.

دکتر بیرشک ادامه می‌دهد: درمواقعی بیماران همانند یک کودک بدون منطق عمل می‌کنند و همین باعث ناراحتی و واکنش اطرافیان می‌شود. اگر اعضای خانواده متوجه باشند که فرد هیچ درک و کنترلی هنگام انجام کارهای خود ندارد، دیگر او را بازخواست نمی‌کنند و صبورانه رفتار می‌کنند. این روان‌شناس تأکید می‌کند: خانواده‌ها حتما با عضویت در انجمن آلزایمر می‌توانند آموزش‌هایشان را برای مواجهه با این افراد به روز نگه دارند.

مشاوره بگیرید

اطرافیان بیمار به دلیل آن که با مشکلات مختلفی مواجه هستند در شرایط سخت و دشوارتری نسبت به فرد مبتلا قرار دارند. دکتر بیرشک در ادامه این اظهارات می‌گوید: تقسیم کار و مشارکت اعضای خانواده در مراقبت از بیمار بسیار مهم است. اگر بار این مسئولیت بر دوش یک نفر باشد، حتما مراقب دچار فرسودگی جسمی و روحی می‌شود که می‌تواند زمینه‌ساز بیمار‌شدن یک عضو دیگر خانواده و افزایش مشکلات شود.

این روان‌شناس ادامه می‌دهد: گاهی آستانه تحمل افراد مراقب کاهش می‌یابد. به همین دلیل در برابر بیمار واکنش‌های منفی نشان می‌دهند و در عین حال به دلیل رفتار بدی که داشته‌اند، شروع به تخریب و سرزنش خود می‌کنند. به همین دلیل توصیه می‌کنم در چنین شرایطی افراد با روان‌شناس یا متخصص اعصاب و روان‌ مشاوره داشته باشند و احساسات خود را بیان کنند.