42 سال زندگی در ارگ

در این آگهی برای رشته‌های مختلف رادیویی و تلویزیون از جمله تهیه‌کننده، مترجم، گوینده و سردبیر اخبار و... نیرو می‌خواستند.

امتحان کتبی در دانشگاه تهران به مدت دو سه ساعت با شرکت حدود 3000 نفر برگزار شد. از این بین عده‌ای برای مصاحبه انتخاب شدند و پس از اعلام نتایج حدود 50 یا 60 نفر بودیم که در رشته‌های مختلف برای رادیو وتلویزیون انتخاب شدیم.»

این بخشی از صحبت‌های محمد مهاجر است. او ازجمله قدیمی‌ترین تهیه‌کننده‌های کشورمان است که سال‌ها حضورش در رادیو باعث شده آثار شاخصی را به تهیه‌کنندگی وی بشنویم.

بعد از این‌ که در آزمون موفق شـدیـد چه اتفاقی افتاد؟

برای ما دوره گذاشته بودند، پس از 9 ماه حضور در کلاس‌ها باید یک پروژه برای برنامه رادیو و یک پروژه هم برای تلویزیون تحویل می‌دادیم.

پروژه رادیویی من یک نمایش رادیویی بود که توانستم نمره خوبی را کسب کنم، اما نمره تلویزیونی من بالا نبود.

مدیر تولید وقت رادیو دکتر جهانبانی من را به همراه جواد مانی، داوود جمشیدی، نینا ایزدیار، فریده زنبقی و بیژن مقدسی انتخاب کرد.

من هم کارم را از دستیاری تهیه شروع کردم. فکر کنم سال 64، 65 بود که کار تهیه نمایش را شروع کردم، البته از سال 52 هم تهیه‌کنندگی برنامه‌های مختلف رادیو ایران را انجام می‌دادم.

در بیشتر برنامه‌های شما مهین نثری یا صدرالدین شجره حضور دارند. این همکاری از چه سالی آغاز شده است؟

سال 74 بود که رادیو به جام‌جم منتقل شد و من در رادیو تهران میدان ارگ ماندم تا سال 75 که بازنشسته شدم. البته الان به صورت برنامه‌ای با رادیو تهران همکاری می‌کنم.

به‌طور میانگین فکر کنم بیش از 42 ساله که میدان ارگ هستم. من به همراه مهین نثری و صدرالدین شجره همکاری دیرینه‌ای داریم. من بیش از 34 سال است که با خانم نثری و صدرالدین شجره همکاری دارم.

حدود ده سال جمعه‌ها ساعت 6 تا 10 در رادیو پیام برنامه داشتیم. سال 60 با خانم نثری با برنامه «پیام جبهه» دوران جنگ همکاری‌ام را شروع کردم و از آن زمان تاکنون نیز برنامه‌ها را با همکاری این دوستان تهیه می‌کنم.

پس بایـد خاطرات زیـادی از آن روزهـا داشته باشید؟

اولین برنامه‌ای که تهیه کردم برنامه مقایسه‌ای اقتصاد دوره‌گردی و اقتصاد سوپرمارکتی بود. این برنامه 20 دقیقه‌ای بلافاصله بعد از تولید روی آنتن رفت و در برنامه خانواده پخش شد.

مدیر تولید من را دید و گفت برنامه‌ات را شنیده‌ام و برنامه خیلی خوبی بود. خیلی خوشحال شدم که مدیر برنامه را گوش داده و نظر می‌دهد.

خیلی این اظهار‌نظر برای من باارزش بود، این‌که مدیر برنامه‌ها را گوش می‌دهد و درباره آن اظهارنظر می‌کند. می‌توانم بگویم این بهترین خاطره من در آغاز کارم بود.

کدام‌یک از اعضای خانواده شما، ایـن کار را دنبال کردند؟

هیچ‌کدام از اعضای خانواده‌ام وارد این کار نشدند. من دوتا دختر و یک نوه دارم، چون دیگر آزمون نبود، دوست نداشتم بچه‌ها از طریق من وارد رادیو شوند.

من از اول برای تلویزیون آمده بودم، چون من را برای رادیو انتخاب کردند، در رادیو پاگیر شدم. البته بعدها به تلویزیون هم دعوت شدم، اما دیدم به رادیو آشنا شدم و به کار مسلط هستم، ماندم.

این روزها مشغول چه کاری هستید؟

من بیشتر فعالیتم واحد نمایش است. در حال حاضر با اجرای خانم نثری، تهیه برنامه «آن سوی نمایش» را بر عهده دارم.

روال این برنامه به این‌گونه است که نمایش‌هایی که شش شب در رادیو تهران پخش می‌شود ما در شب هفتم در آن سوی نمایش با عوامل گفت‌وگو کرده و به‌عبارتی پشت صحنه برنامه را تصویر می‌کنیم.

این برنامه پنج سال است که روی آنتن رادیو تهران می‌رود. مثلا نمایش کوچه‌های بی‌صدا که در 90 قسمت از رادیو تهران پخش شد. ما هر هفته با یکی از عوامل مصاحبه کردیم با تهیه‌کننده، کارگردان، نویسنده و بازیگران و... .

در آن سوی نمایش درباره زندگی، تحصیلات، مشخصات کاری، علایق، نوع کار یا عواملی که به هر نحوی در تولید نمایش دخیل هستند، صحبت می‌شود. استارت این برنامه از «سرگذشت رادیو» و «سیری در نمایش رادیو» زده شد که تقریبا با همین فرمت به مدت ده سال روی آنتن رفت.

یک همکار خوب چقدر می‌تواند در موفقیت برنامه تاثیرگذار باشد، حضور خانم نثری بعد از این همه سال، چقدر در روند کار شما تاثیر داشته است؟

خانم نثری جزو بهترین بازیگرهای رادیو هستند، 10 سال در رادیو پیام متن‌ها را خانم نثری تهیه می‌کردند، برنامه تهران در گذر زمان را ایشان گویندگی می‌کردند و... چون در کارشان تبحر دارند.

هر کسی سعی می‌کند بهترین عوامل را در کنارش داشته باشد چون به بهتر شدن برنامه کمک می‌کند.

خانم نثری با توجه به علاقه‌ای که به کار نمایشی دارند، بهترین همکار من هستند که من افتخار داشتم تو این سال‌ها با ایشان همکاری کنم.

از لحاظ عقاید به یکدیگر نزدیک هستیم و همین یکی از عواملی است که باعث شده برنامه خوب باشد.

در تهیه برنامه‌ها برای انتخاب عوامل چه معیارهایی را در نظر می‌گیرید؟

من وقتی میدان میوه و تره‌بار می‌روم، سعی می‌کنم اول بار بروم و بهترین‌ها را انتخاب می‌کنم! برای انتخاب عوامل هم بهترین‌ها را انتخاب می‌کنم.

از تجربه، سواد و آگاهی گرفته تا محبوبیت و شهرت عوامل، می‌توانم ادعا کنم که همیشه از عوامل درجه یک استفاده می‌کنم.

یادم نمی‌آید با کسانی که تازه‌کار باشند کار کرده باشم، البته منظورم این نیست که کار نمی‌کنم، کار کردم، اما از عوامل اصلی نبودند. در کنار من تازه‌کارهایی هستند که کار را می‌بینند و نحوه برخورد با کار را آموزش می‌بینند. در کل من برای برنامه‌سازی بیشتر بر قدیمی‌ها و باتجربه‌ها تکیه می‌کنم.

در بیشتر برنامه‌ها با صدرالدین شجره، رضا عمرانی، رامین فرزاد، میکائیل شهرستانی، دکتر شفیعی و خدابیامرز خسرو فرخزادی همکاری کرده و به آنها هم اعتماد دارم و هم این‌که افراد باسابقه و مجربی هستند.

بیشتر گروه‌های حرفه‌ای کوچک را دور خودم جمع کردم. در این سن و سال ارتباط و تفاهم برای ما خیلی مهم است. تفاهم داریم، حرف همدیگر را خوب می‌فهمیم. تمامی اینها کار را راحت‌تر و آرامش را بیشتر می‌کند.

و برای جذابیت برنامه‌ها به چه نکاتی توجه می‌کنید؟

من سعی می‌کنم از بهترین عوامل استفاده کنم؛ اگر گوینده‌ها یا نویسنده‌ها متبحر و خوب باشند مطمئنا نتیجه کار خوب خواهد شد.

البته ما از قبل براساس نیاز شنونده، برنامه را طراحی می‌کنیم. اگر به خاطر این‌که خودمان برنامه‌ای داشته باشیم برنامه‌ای تولید شود بدون توجه به نیاز مخاطب، شنونده به اجبار برنامه را گوش می‌دهد، برنامه‌ها باید با نیازهای مخاطب منطبق باشد.شناخت مخاطب و سلیقه نقش مهمی را در جذابیت برنامه‌ها ایفا می‌کند.

توصیه‌ای برای کسانی که این کار را دوست دارند...

اگر کسی وارد رادیو می‌شود باید بداند در رادیو فقط عشق و علاقه صرف است، اگر خیلی عاشق دلخسته بودند، می‌توانند مطالعه کنند و شنونده برنامه شبکه‌های مختلف رادیو باشند.

باید عوامل را بشناسند، سابقه و تاریخ رادیو را بدانند، آگاهی و دانش خودشان را بالا ببرند. البته فرد باید ارزش‌های فردی را دارا باشد و بداند یک کار بزرگ و ماندنی را انجام می‌دهد.

باید به امروز فکر نکند و به آینده فکر کند. این کار بخشی از حیثیت و هویت ملت ماست که به آیندگان منتقل می‌شود.

در کنار کار تهیه‌کنندگی، کارهای دیگری هم انجام می‌دهید؟

سال‌ها پیش، بعد از تمام شدن بخش اول «تهران در گذر زمان» متن برنامه را (که بیژن شهیدی تحقیق و نویسندگی گروه را به‌عهده داشت،) به نام سرگذشت تهران، چاپ کردیم.

متن مصاحبه‌ها هم به نام «تاریخچه شفاهی تهران قدیم»، قرار است به همت مرکز پیام‌رسای شهرداری تهران احتمالا در چهار جلد منتشر شود.

متن برنامه «سیری در نمایش رادیو» در سال 89 به صورت کتاب چاپ شد. همچنین متن «سرگذشت رادیو» قرار است به همت یک ناشر خصوصی در پنج جلد چاپ شود.

مریم کریمی - قاب کوچک