یادم تو را فراموش!

مشکلات حافظه

بیماری آلزایمر خیلی زود حافظه کوتاه‌مدت را نشانه می‌رود. فرد سالم ممکن است به طور متوسط پنج تا 9 داده اطلاعاتی را به حافظه کوتاه‌مدت خود بسپارد، اما اطلاعات سپرده‌شده در حافظه کوتاه‌مدت یک فرد مبتلا به آلزایمر دو تا سه و حتی صفر خواهد بود. وقتی فرد در طول روز چند‌بار سوال کند: «امروز چه روزی است؟»، «ساعت چند است؟» یا «امروز قرار است چه کارهایی انجام دهیم؟» و همچنین فراموش کند که شب گذشته چه کارهایی انجام داده است اولین نشانه‌های آلزایمر را بروز می‌دهد.

فراموش کردن زمان و مکان حوادث

یکی دیگر از مشخصات بارز آلزایمر بروز اختلالاتی در حافظه اپیزودیک یا اتوبیوگرافیکال است که به حوادث زندگی فرد (زمان، مکان، احساس‌ها و دیگر اطلاعات مربوط به آن) مربوط می‌شود. در واقع این حافظه مربوط به بازسازی حوادث زندگی در زمان و مکان خاص آن است. البته برای همه ما پیش می‌آید که تاریخ یک رویداد مانند ازدواج، تولد و غیره را موقت فراموش کنیم، اما وقتی فردی قادر نباشد حوادث را در زمان و مکان وقوع آن به خاطر بیاورد جای نگرانی دارد و از علائم ابتلا به آلزایمر است.

مشکل در یافتن کلمات

اگر آسیب‌های بیماری آلزایمر قسمت‌های عقب مغز را درگیر کند در عمکلرد زبان نیز اختلالاتی به وجود می‌آید که به آن ‌آفازی‌ گفته می‌شود. البته با گذشت زمان برای همه پیش می‌آید در حین صحبت‌کردن دنبال کلمات یا مثلا اسامی بگردند، اما بیماری آلزایمر با مشکل طبیعی فراموش‌کردن کلمات فرق دارد. در حالت عادی فرد در نهایت می‌تواند کلمه مورد نظرش یا هم معنی آن را پیدا کند، اما ناتوانی در یافتن کلمه مورد نظر یا به کار بردن یک کلمه به جای واژه دیگر از علائم آلزایمر است.

کاهش سرزندگی و اشتیاق

در 80 درصد موارد، بیمار آلزایمری بی‌انگیزه و بی‌اشتیاق می‌شود. از نظر علمی به این حالت ‌ آپاتی‌ گفته می‌شود که لوب فرونتال (پیشانی یا قدامی) مغز را که مربوط به کنترل رفتارهای اجتماعی و سازماندهی فعالیت‌هاست، درگیر می‌کند. البته نباید آپاتی را با کاهش شور و سرزندگی گذرا و حتی افسردگی اشتباه گرفت. آپاتی زمانی است که فرد دچار بی‌اعتنایی می‌شود و میل و انگیزه خود را به بیرون‌رفتن، ملاقات با دیگران، انجام فعالیت‌های روزمره و لذت‌بخش سابق را از دست می‌دهد و در عین حال مهم‌ترین مشخصه آلزایمر یعنی مشکلات حافظه را نیز بروز می‌دهد.

فراموش‌کردن برخی آموخته‌ها

بیماری آلزایمر در حافظه سمانتیک که به حافظه معنایی نیز معروف است، اختلال ایجاد می‌کند. این حافظه دربرگیرنده کلمات، مفاهیم و آموخته‌هاست. حافظه سمانتیک وظیفه ثبت و ضبط دقیق‌تر حوادث، وقایع، مفاهیم و اطلاعات درباره محیط خارج را به عهده دارد و شامل اطلاعاتی درباره عادات اجتماعی، دستور زبان، مفاهیم ریاضی و... می‌شود. اطلاعات موجود در حافظه سمانتیک به مدت طولانی ثبت و ضبط شده و ماندگار است. اما اگر فردی نتواند به یاد بیاورد که یک هفته چند روز است یا قادر به شمردن و یادآوری نام پایتخت کشورها نباشد یا به خاطر نیاورد در چه سالی و در چه محیطی مشغول به کار بوده است از علائم آلزایمر است.

　مشکل در شناخت اطرافیان

بیمار آلزایمری در شناخت افراد یا اشیای آشنای پیرامون خود و همچنین تشخیص صداها یا شناسایی اشیا با لمس آنها دچار مشکل می‌شود. همچنین امکان دارد‌ فرد قادر به شناسایی چهره آشنا یا از درک بیماری خود عاجز شود. البته برای همه افراد و بخصوص سالمندان پیش می‌آید که به طور لحظه‌ای در شناخت اطرافیان خود دچار مشکل شوند و آنها را با هم اشتباه بگیرند، اما اگر فردی برای مثال به دنبال قند به آشپزخانه برود و با نمک برگردد یا قادر به شناسایی چهره‌ها ‌یا مکان‌های آشنا نباشد و در عین حال متوجه بیماری و مشکلات حافظه خود نیز نشود به این معنی است که دچار آلزایمر شده است.

　غمگینی و در خود فرورفتگی

افسردگی بخشی از علائم اصلی آلزایمر است که در کنار مشکلات حافظه بروز می‌کند. البته هر نوع کج‌خلقی و غمگینی در افراد سالمند نشانه آلزایمر نیست. زمانی می‌شود در خود فرورفتگی را به بیماری آلزایمر ربط داد که فرد دچار افسردگی عمیق شود و مدام احساس خستگی یا غم داشته باشد و تکرار کند که به هیچ دردی نمی‌خورد یا در افکار خود غرق شود و از دنیای پیرامون خود دور بیفتد.

بی‌اشتهایی

به مرور زمان، آلزایمر باعث بروز بی‌اشتهایی و اختلالات خواب می‌شود. این علائم در نتیجه بی‌علاقگی، از دست دادن قدرت شناسایی و بی‌تحرکی‌های مربوط به بیماری بروز می‌کند. اگر بی‌اشتهایی موقت باشد جای نگرانی نیست، اما میل به غذا نداشتن یا لب به غذا نزدن در افراد سالمند نگران‌کننده است. علاوه بر این خواب‌آلودگی در طول روز و بی‌خوابی شبانه یا بروز مشکلاتی در به خواب رفتن نیز جزو علائم ابتلا به آلزایمر محسوب می‌شود.

مشکل در نگارش

بیماری آلزایمر ممکن است خود را با فراموش کردن حرکات ارادی نشان دهد. از نظر علمی به این مشکل ‌آپراکسی‌ می‌گویند. این حرکات ارادی شامل تمام کارهایی است که از کودکی آموخته‌ایم. بی‌شک برای همه پیش می‌آید که به دلیل حواسپرتی دکمه‌های لباس را اشتباهی ببندند یا در حین آشپزی موادی را فراموش کنند، اما در مواردی که فرد در نوشتن، استفاده از ملحفه، شستن دست، لباس پوشیدن، آشپزی‌کردن و... دچار مشکل می‌شود پای آلزایمر در میان است.

　هذیان‌گویی

حدود 20 درصد افراد مبتلا به آلزایمر دچار هذیان‌گویی می‌شوند. این در حالی‌ است که فرد متوجه هذیان‌گویی خود نیست و به گفته‌های خود اعتقاد دارد. هذیان‌گویی در مراحل پیشرفته بیماری با توهم‌ بخصوص توهم‌های دیداری، همراه است. وقتی فردی ادعا می‌کند افراد و حیواناتی را می‌بیند یا احساس می‌کند سایه‌ای در کنار او قدم می‌زند، جزو نشانه‌های آلزایمر است. علاوه بر این بیمار آلزایمری حرف‌هایی نظیر «می‌دانم که می‌خواهید از شر من خلاص شوید، فلانی لوازم مرا می‌دزدد، فلانی به من خیانت می‌کند و...» را نیز به زبان می‌آورد.

استرس بی‌دلیل

به عقیده متخصصان حدود 42 درصد افراد مبتلا به آلزایمر علاوه بر اختلالات حافظه دچار اضطراب نیز می‌شوند. توجه داشته باشید که استرس پدیده‌ای طبیعی و بهنجار (نرمال) در بدن است و نشان می‌دهد‌ بدن عملکرد خوبی دارد، اما اگر فردی از آینده وحشت داشته باشد به طوری که نتواند به کارهایی که همیشه انجام می‌داده است، بپردازد (مانند آشپزی، رانندگی و...) ممکن است نشان‌دهنده ابتلا به آلزایمر باشد. گاهی این افراد دچار حملاتی مانند احساس تنگی نفس و تپش قلب شدید می‌شوند که نشان‌دهنده استرس بالاست. شدت اختلالاتی مانند استرس بی‌مورد نیز در همه افراد یکسان نیست. در برخی افراد این علائم اضطراب به‌هیچ‌وجه بروز نمی‌کند یا بسیار دیر خود را نشان می‌دهد.

توجه داشته باشید که علائم بیماری آلزایمر در افراد مختلف متفاوت است. بروز و پیشرفت این بیماری به مکان آسیب‌های مغزی فرد بستگی دارد. به همین دلیل برخی از افراد بسرعت دچار اختلالات جدی زبانی می‌شوند، اما این مشکل در برخی دیگر کمتر دیده می‌شود یا دیرتر خود را نشان می‌دهد. هرچند اختلالات حافظه مشخص‌ترین علامت آلزایمر است، در 10 درصد موارد به عنوان اولین مشخصه خود را نشان نمی‌دهد.

منبع: Santé Medcine، Active beat و MSN

سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)