سزارین را آسان نگیرید

جام جم سرا: آمارهای جهانی بیانگر رشد چشمگیر زایمان با سزارین در بسیاری از کشورهاست و به عبارتی، کاهش گرایش زنان را به زایمان طبیعی نشان می‌دهد. شمار عمل سزارین طی 30 سال گذشته در دنیا افزایش قابل‌توجهی داشته و در مجموع از هر چهار زن، یک زن تحت عمل سزارین قرار می‌گیرد. سزارین به دلیل این‌که در قالب عمل جراحی و بیهوشی یا بی‌حسی موضعی انجام می‌گیرد، خطرات خاص عمل‌های جراحی را دارد و خانم‌های باردار باید با چشم باز و آگاهانه تصمیم به انجام آن بگیرند.

تمام اعمال جراحی خطرات ناخواسته‌ای در پی دارد و طبعا به دنبال شکافی که روی بدن ایجاد می‌شود، مدت زمان بهبود فرد نیز افزایش می‌یابد. زنانی که از چاقی و اضافه‌وزن رنج می‌برند، افرادی که سابقه قبلی این عمل را دارند، مبتلایان به برخی بیماری‌ها مانند بیماری‌های قلبی بیش از سایرین دچار عوارض ناشی از عمل سزارین می‌شوند و پزشکان توصیه می‌کنند این قبیل افراد تا حد امکان زایمان طبیعی را گزینه نخست قرار دهند. ولی در شرایطی که جان مادر، نوزاد یا هر دو در معرض خطر است، سزارین می‌تواند راه رهایی از این مشکل باشد و جان آنها را نجات دهد.

همان‌طور که اشاره کردیم، انجام عمل سزارین در غیر از شرایط خاصی که پزشکان مجبور به نجات جان مادر و نوزاد می‌شوند، توصیه نمی‌شود و معمولا گاه عوارض شدیدی برای زنان باردار به دنبال دارد که از این میان می‌توان به این موارد اشاره کرد:

درد: درد ناشی از سزارین در روزهای پس از عمل، یکی از بارزترین عوارض این عمل است و معمولا زمان بهبود آن از زایمان طبیعی به‌مراتب طولانی‌تر است. این درد معمولا در محل برش روی شکم و نقاط بخیه‌شده بیمار را آزار می‌دهد و درمان آن چند هفته زمان می‌برد.

عفونت: احتمال عفونت بعد از سرازین بسیار بالاست. پزشک معمولا از یک واحد آنتی‌بیوتیک قبل از عمل برای پیشگیری از ابتلا به عفونت استفاده می‌کند که خطر عفونت را کاهش می‌دهد. با وجود این برخی زنان پس از زایمان دچار این مشکل می‌شوند. اگر پس از سزارین دچار خونریزی، ترشحات بودار یا تب شدید حتما پزشک معالج را در جریان بگذارید. معمولا بروز سه نوع عفونت بعد از سزارین شایع است:

گروه اول: عفونت‌هایی که در زخم ایجاد ‌شده و باعث قرمزی، ترشح و تشدید درد در بخیه‌ها و زخم‌ها می‌شود. از هر ده زنی که تحت عمل سزارین قرار می‌گیرند، یک زن دچار عفونت‌هایی از این نوع می‌شود. گاهی حتی مصرف آنتی‌بیوتیک‌ها نیز مؤثر نیست. این نوع عفونت در مبتلایان به دیابت و افراد چاق و دارای اضافه‌وزن بیشتر رخ می‌دهد.

نوع دیگر عفونت‌های شایع در عمل سزارین، عفونت لایه پوششی داخل رحم (آندومتر) است و معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که مایع آمنیوتیک پیش از زایمان تخلیه شود.

علاوه بر این، حین عمل معمولا پزشک سوندی را برای تخلیه مثانه وارد بدن می‌کند که احتمال بروز عفونت را در زنان افزایش می‌دهد. در این حالت، دفع ادرار، دردناک و با سوزش همراه است.

لخته‌های خونی: در کل انجام هرگونه عمل جراحی خطر بروز لخته‌های خونی در بدن را افزایش می‌دهد. تشکیل لخته خونی در ریه‌ها باعث بروز آمبولی ریوی می‌شود که جان بیمار را در معرض خطر قرار می‌دهد. از علائم این بیماری می‌توان به سرفه و کوتاهی تنفس‌ها، درد و تورم در ماهیچه پا اشاره کرد. بنابراین باید با مشاهده کوچک‌ترین علامتی از این بیماری بعد از سزارین به پزشک مراجعه کنید تا درمان‌های لازم در سریع‌ترین زمان انجام شود.

چسبندگی رحم: سزارین خطر چسبندگی رحمی را تا حد زیادی افزایش می‌دهد. این حالت باعث چسبندگی بافت زخم‌ها از داخل می‌شود. حدود نیمی از زنانی که تحت عمل سزارین قرار می‌گیرند، مشکل چسبندگی‌های رحمی را از سر می‌گذرانند. همچنین دفعات انجام عمل سزارین خطر چسبندگی رحمی را افزایش می‌دهد؛ به طوری که زنان پس از دو بار سزارین تا 75 درصد و پس از سه بار سزارین تا 83 درصد بیشتر در معرض ابتلا به چسبندگی‌های رحم قرار می‌گیرند. این چسبندگی‌ها دردناک است و حرکت اندام‌های داخلی را محدود می‌کند و در مواردی باعث انسداد روده و حتی ناباروری می‌شود.

کم‌خونی: خونریزی و از دست دادن حجم بالای خون در طول سزارین، خطر کم‌خونی را افزایش می‌دهد و گاه بیمار به تزریق خون نیاز پیدا می‌کند.

اثرات ماده بیهوشی: در بیشتر عمل‌های سزارین از بی‌حسی نخاعی استفاده می‌شود که شیوه ایمن‌تری از بیهوشی عمومی به شمار می‌رود. سردردهای شدید ناشی از داروهای بیهوشی در یک درصد از زنانی که تحت عمل سزارین قرار می‌گیرند، رخ می‌دهد. از دیگر عوارض بیهوشی، آسیب عصبی است که در موارد نادر رخ می‌دهد و چند روز تا چند هفته ادامه می‌یابد، ولی برخی عوارض جدی و خطرناک سزارین نیز فقط در موارد نادر رخ می‌دهد.

خطراتی که نوزادان را تهدید می‌کند

عمل سزارین در بیشتر موارد مادران را تهدید می‌کند و در مواردی خاص عوارضی را هم برای نوزادان به همراه دارد، ولی در برخی شرایط، آسیب وارده به اعصاب گردنی، بازوها و نیز خونریزی درون ‌جمجمه‌ای، اختلالات مغزی یا مرگ در نوزادان نیز مشاهده می‌شود. آمارها حکایت از آن دارد که از هر ده هزار نوزاد فقط 20 نوزاد دچار این عوارض می‌شوند، ولی شایع‌ترین مشکلی که در نوزادان سزارینی وجود دارد، مشکلات تنفسی است که بیشتر در نوزادانی مشاهده می‌شود که پیش از موعد مقرر به دنیا آمده‌اند. در نوزادانی که در هفته 39 بارداری یا بعد از آن و به روش سزارین متولد می‌شوند، خطر مشکلات تنفسی به‌مراتب کمتر است. از دیگر عوارض سزارین برای نوزادان، می‌توان به افزایش خطر تولد زودرس اشاره کرد. این قبیل نوزادان معمولا با وزن پایین به دنیا می‌آیند که این مورد، خطر تولد نوزادان نارس را افزایش می‌دهد.

سزارین، آخرین راه‌حل

پزشکان و متخصصان زنان و زایمان معمولا روش زایمان طبیعی را به زنان باردار توصیه می‌کنند، ولی گاه شرایطی پیش می‌آید که مجبور می‌شوند برای نجات جان مادر یا نوزاد دست به عمل سزارین بزنند و در واقع در چنین شرایطی، سزارین تنها راه ایمنی برای مادر و نوزاد است. قرار گرفتن جفت در مسیر کانال تولد رحمی یکی از دلایل شایعی است که به عمل سزارین می‌انجامد. در این حالت، جفت در ناحیه گردن رحم جمع می‌شود و مانع از عبور نوزاد از این کانال می‌شود. از هر 200 زن، یک زن با این مشکل مواجه می‌شود.

جدا شدن جفت در سه‌ماهه سوم حاملگی از دیگر مواردی است که انجام عمل سزارین را اجباری می‌کند. این مورد در یک درصد از زنان باردار رخ می‌دهد که باعث خونریزی از ناحیه جداشدن جفت و درد در داخل رحم می‌شود. این مشکل به دلیل تداخل با اکسیژن‌رسانی به جنین باید به سرعت رفع شود و معمولا زنان باردار با این شرایط تحت عمل سزارین قرار می‌گیرند.

یکی از شایع‌ترین مشکلاتی که ممکن است برای جنین رخ دهد، کمبود اکسیژن است. پزشکان با تشخیص چنین معضلی سعی می‌کنند در اولین فرصت از طریق سزارین جان جنین را نجات دهند. (ضمیمه سیب)

مترجم: ندا اظهری

منابع: NHS و American Pregnancy