کودکان تپل، دغدغه والدین

در حالی که بسیاری از مادران، از کم‌اشتهایی یا بی‌اشتهایی کودکشان شکوِه می‌‌کنند بسیاری دیگر نمی‌‌دانند در برابر پرخوری فرزندشان چه واکنشی نشان دهند و چگونه کودکشان رابه کم‌خوری در حد تعادل عادت دهند.

کد خبر: ۵۵۷۵۹۲

غذا اولین زبان گفت‌وگوی کودک و مادر پس از تولد است. گاهی غذا برای کودک حکم یک همراه را پیدا می‌‌کند و همانند دوستی می‌شود که تنهایی او را پر می‌کند. درواقع غذا افسردگی و تنهایی و بی‌حوصلگی کودک را از او می‌گیرد و شاید به همین خاطر است که افزایش آمار چاقی در کودکان یکی از مشکلات بهداشتی دنیا شناخته شده است.

براساس تحقیقات به عمل آمده از سال ۱۹۸۶ (۱۳۶۵ خورشیدی) تاکنون، آمار کودکان چاق در دنیا دو برابر افزایش را نشان می‌دهد بیشتر کودکانی که در سنین کم، خصوصا زیر ۷ سال مبتلا به چاقی می‌شوند در نوجوانی و بزرگسالی افرادی چاق خواهند بود.

همین مطالعات در عین حال اعلام می‌کند که دلیل‌‌ افزایش چشمگیر چاقی کودکان، غذا خوردن بیشتر نیست. میزان انرژی مصرفی کودکان طی ۲۰ سال گذشته تغییر چندانی نداشته و دلیل افزایش چاقی کودکان تحرک کمتر آنهاست. زندگی در خانه‌های آپارتمانی و کوچک، مجال دویدن و بازی کردن را از کودکان گرفته است. آن‌ها زمان فعالیتشان را پای تلویزیون یا کامپیو‌تر می‌گذرانند. از این‌رو یا خیلی کم‌اشتها و کم‌خوراک می‌شوند یا پرخور و چاق. تبلیغات تلویزیون، در دسترس بودن شیرینی و تنقلات فراوان و علاقه شدید به خوردن نوشیدنی‌های گازدار و پرکالری دلایل مهمی برای چاقی کودکان است.

تعریف چاقی‌

چاقی به معنای افزایش چربی‌های زائد بدن است و تعریف واحدی برای بیان آن وجود ندارد. عده‌ای معتقدند برای تشخیص آن باید از BMI یعنی شاخص توده بدنی استفاده کرد و عده‌ای دیگر می‌گویند اگر وزن کودک ۲۰ درصد بیشتر از وزن یک کودک سالم و متناسب هم‌قد خود باشد دچار چاقی است.

علل چاقی‌

عوامل مختلف زیادی باعث عدم تعادل بین انرژی مصرفی و دریافتی می‌شود. نظیر:

۱ - عوامل ژنتیکی: در خانواده‌هایی که پدر، مادر، برادر یا خواهر، چاق هستند احتمال چاقی در کودکان آن زیاد است.

۲ - عادت غذایی: امروزه افراد غذاهای سالم و مغذی مثل میوه، سبزی و غلات کامل را کمتر و غذاهای آماده، خوراکی‌های فرآوری شده و نوشابه را بیشتر مصرف می‌‌کنند. این غذا‌ها دارای چربی و کالری بالایی هستند ولی سایر مواد مغذی در آن‌ها کم است.

۳ - نداشتن فعالیت بدنی و ورزش: رایج شدن تماشای تلویزیون و بازی‌های کامپیوتری و ویدئویی در بین کودکان باعث کاهش تحرک بدنی در کودکان می‌شود. در این‌گونه مواقع کودک خوراکی‌ها و تنقلات پرکالری فراوانی مصرف می‌کند.

۴ - بعضی شرایط بدنی و بیماری‌ها: برخی شرایط نیز می‌توانند باعث چاقی شوند مثل عدم تعادل هورمونی و سایر مواد شیمیایی و نیز اختلالات ارثی در متابولیسم بدن.

۵ - مسائل اکتسابی: یادگیری اجتماعی و رفتارهای عملی خانواده در چاقی و فربهی کودکان اثرگذار است.

پژوهشگران به تفاوت‌های میان رفتارهای مربوط به خوردن و فعالیت، در کودکان پروزن و کودکان غیر پروزن توجه کرده‌اند. مشاهداتی که از کودکان مدرسه‌ای به عمل آمده است نشان می‌دهد که رفتارهای خوردن کودکان پروزن، با همسالان نرمال تفاوت دارد. معمولا دیده شده است که کودکان پروزن هنگام خوردن کمتر مکث می‌کنند. در یک فاصله زمانی لقمه بیشتری گاز می‌زنند، اما لقمه را کمتر می‌جوند، در نتیجه سرعت آنان در خوردن بیشتر است.

تصور می‌شود که مشکلات خوردن و فعالیت نکردن نیز مانند هر رفتار دیگری آموخته می‌شود کودکان نحوه خوردن والدین و اطرافیان خود را می‌بینند و از آن تقلید می‌کنند و این سبک خوردن در آن‌ها تقویت می‌شود.

خوردن همچنین با لذت آنی تقویت می‌شود، در حالی که پیامدهای منفی اضافه وزن پس از چندی خود را می‌نمایاند. خوردن ممکن است با محرک‌های جسمی یا اجتماعی بشدت پیوند داشته باشد، زیرا در برخی موقعیت‌ها تقریبا به صورت خودکار درمی‌آید. افزون بر آن برخی از مردم می‌آموزند برای غلبه بر حالت‌هایی نظیر خستگی و اضطراب به خوردن پناه ببرند.

مبارزه با چاقی‌

رفتار والدین و عادت خانوادگی از عوامل تعیین‌کننده تمایل کودک به غذا خوردن است. کودکان آنچه می‌بینند اجرا می‌کنند پس اگر به فکر سلامت کودکمان هستیم ابتدا باید از خود شروع کنیم و عملا به او بیاموزیم که راه سالم زیستن چیست، کدام غذا‌ها مفید‌تر است و باید بیشتر خورد.

اگر فرزند شما صبحانه کامل می‌خورد حتما در برنامه غذایی او انواع سبزیجات را بگنجانید، یکی دو بار سر باز زدن از خوردن هویج به این معنی نیست که کودکتان هویج دوست ندارد جالب است بدانید بین ۳/۵ تا ۹ سالگی، ۶ درصد کودکان وارد دوره‌ای به نام جدیدستیزی می‌شوند و از خوردن بعضی غذا‌ها و مواد خوراکی ناآشنا سر باز می‌زنند.

همچنین کودک باید هر روز از تمام وعده‌های غذایی بهره‌مند شود. چنانچه کودک شما برای خوردن صبحانه اشتها نداشت مقداری نان و پنیر را به صورت ساندویچ درست کنید تا هر زمان که میل داشت بخورد. غذای عصرانه را جزو وعده‌های غذایی او به حساب آورده و تعداد وعده‌های غذایی را به چهار وعده افزایش دهید. ساندویچ‌هایی مانند همبرگر و سوسیس به علت دارا بودن چربی زیاد باید با احتیاط مصرف شوند. سعی کنید به عنوان جایزه به او شکلات و شیرینی ندهید.

ورزش، راهی مؤثر برای درمان چاقی‌

تحقیقات نشان داده است که کودکان، فعال بودن را از والدین خود یاد می‌گیرند؛ برای مثال اگر شما همراه کودکتان بیرون بروید و به جای اتوبوس یا تاکسی، پیاده‌روی کنید و به کودک بگویید «امروز چه روز خوبی است، خستگی از تنم بیرون رفت، چقدر خوب است پیاده‌روی». به این وسیله به کودک خود یکی از آسان‌ترین روش‌ها را برای حفظ سلامتی آموزش داده‌اید و او را به پیاده‌روی علاقه‌مند کرده‌اید. روز بعد هر‌گاه بگویید، خسته هستم، کودکتان می‌گوید: برویم پیاده‌روی!

کودکان احتیاج به ورزش سخت برای حفظ تناسب اندام ندارند. آن‌ها بازی کردن را بیشتر دوست دارند. بهتر است با آن‌ها به پارک یا باغ وحش بروید، به آن‌ها دوچرخه‌سواری، شنا، تنیس و غیره را یاد دهید و بگذارید کودک با بچه‌ها بازی کند. این بازی‌ها برای تناسب اندام کودک مفید است. برای تعادل وزن کودک تنها غذای سالم خوردن کافی نیست، بلکه در کنار آن، ورزش کردن نیز نقش مهمی را بازی می‌کند.

تغییر در غذای کودک و ورزش کردن، به معنای تغییر در غذای خودمان و فعال بودن می‌باشد، اگر شما غذای سالم مصرف کنید و به ورزش کردن عادت کنید، بچه شما هم همین کار‌ها را یاد می‌گیرد و انجام می‌دهد. سعی کنید مربی خوبی برای کودکانتان باشید.

رژیم غذایی‌

رژیم به هیچ وجه برای کودکان توصیه نمی‌شود شاید طی مدتی که کودکتان در رژیم است وزن او کم شود، ولی پس از پایان این دوره وزن از دست رفته حتی گاهی بیشتر از گذشته دوباره بازمی‌گردد و از سوی دیگر کودکان قادر به درک دلیل رژیم گرفتن نیستند و محروم شدن از خوردن برخی مواد غذایی را بی‌عدالتی و تنبیه فرض می‌کنند.

بنابراین کودکان زیر ۷ سال نیاز به اجرای رژیم غذایی لاغری ندارند بلکه باید سعی کنیم وزن کودک را برای مدت طولانی ثابت نگه داریم؛ چراکه با افزایش قد، خود به خود وزن کودک نرمال خواهد شد و برای این‌که وزن کودک افزایش نیابد کافی است قندهای ساده، چربی و کربوهیدرات‌ها بیش از اندازه محدود شود و بهترین سرعت کاهش وزن در کودکان هر ماه ۴۵۰ گرم است. در این صورت به رشد او هیچ لطمه‌ وارد نمی‌شود و از رژیم فعلی کودک نیز چیزی حذف نمی‌شود، زیرا محدودیت موجب تمایل بیشتر کودک به خوردن خواهد شد.

>> جام جم/ چاردیواری