چالش‌های ماورایی

این گونه سینمایی که در جهان طرفداران خود را دارد و غالبا با ژانر وحشت گره میخورد در ایران هم چند سالی است در سینما و تلویزیون بیشتر رونق گرفته. بهویژه در تلویزیون مناسبتهای مذهبی که با حالوهوای روحانی همراه است فرصت بیشتری را در اختیار این دست آثار قرار داد و بستری مناسب برای تولد و رشد این گونه سریالها در تلویزیون ایجاد شد که البته با توجه به باورهای دینی غالب مردمان این سرزمین بیانگر مفاهیم مذهبی و اسلامی است. هرچه از این نمونه سریالها به خاطر داریم - چه آنها که تماشایی ظاهر شدند و چه مواردی که چندان در جلبنظر مخاطبان و منتقدان موفق عمل نکردند - عنصر غافلگیری داشتند و تماشاگران خود را به دنیایی میبردند که در عالم واقع کمتر کسی تجربه تنفس در آن را دارد. فضایی سرشار از نیروهای فراطبیعی که شاید به روشهای علمی قابلیت بازنمود و اثبات نداشته باشد اما وقتی با قصهپردازی و تنیدهشدن مفاهیم فرهنگی و مذهبی به تصویر کشیده میشود، مخاطبان را با خود همراه میکند. برای مثال حضور شیطان در زندگی بشر که نزد باورمندان به ادیانی چون اسلام پذیرفته و در کتبمقدس هم دربارهاش سخن گفته شده در بسیاری از این قصهها محور قرار گرفت و سریالهایی روی آنتن رفت که هنوز در ذهنمان باقی است. سریالهایی نظیر «او یک فرشته بود»، «اغما» و یکی از آخرین نمونههایش «احضار» به کارگردانی علیرضا افخمی که ید طولایی در ساخت چنین آثاری دارد. البته پیمودن مسیر بهتصویرکشیدن چنین قصههایی آسان نیست و چالش‎های خاص خود را دارد مخصوصا وقتی صحبت از اعتقادات و باورهای مذهبی به میان میآید تطابق روایت با واقعیت و اسناد و روایات متقن و در صدر همه قرآن باید رعایت شود. بههمینمنظور و بهدلیل حساسیتبرانگیز بودن هرچه با باورهای دینی مردم سروکار دارد، نگارش و تولید چنین آثاری نیازمند پشتوانه مطالعه و مصاحبه با اهلنظر است تا ماحصل کار کممناقشه باشد و از تیغ تیز نقد در امان بماند. روزنامه جام جم