۷ پرتگاه کسب‌وکار خانوادگی

به گزارش جام جم آنلاین به نقل از روزنامه جام جم، به‌طورکلی اعضای یک خانواده شناخت بهتری از روحیات و اهداف یکدیگر دارند و این موضوع شرایط همکاری را ساده‌تر خواهد کرد. ضمن این‌که با راه‌اندازی کسب‌وکار خانوادگی می‌توان از توانمندی‌ها و تخصص‌های هریک از اعضای خانواده استفاده کرد و این موضوع می‌تواند به‌ویژه در ابتدای مسیر، شرایط راه‌اندازی ‌کسب‌وکار را برایمان ساده‌تر کند. 

 اما در کنار همه خوبی‌ها و مزیت‌های کسب‌وکارهای خانوادگی، درصورتی‌که چارچوب‌های کاری از ابتدا به‌درستی مشخص نشود، این همکاری صمیمانه خیلی زود با چالش‌های فراوانی روبه‌رو می‌شود و کسب‌وکار در مسیر انحلال قرار خواهد گرفت اما این شکست برخلاف شکست‌های کاری معمول می‌تواند آثار منفی بیشتری را به دنبال داشته باشد و حتی روابط خانوادگی و دوستانه را تحت‌تأثیر قرار دهد. بنابراین اگر قصد راه‌اندازی کسب‌وکاری را با اعضای خانواده یا دوستان‌تان دارید، با آشنایی با چالش‌های احتمالی مسیر، می‌توانید از بروز این اتفاقات ناخوشایند تا حد زیادی پیشگیری و مسیر کسب‌وکارتان را هموارتر کنید. در ادامه هفت چالش مهمی که بسیاری از کسب‌وکارهای خانوادگی را با مشکلات جدی روبه‌رو می‌کنند بررسی خواهیم کرد. 

مشکلات خانوادگی

درگیری‌های خانوادگی یکی از چالش‌های رایج در هر کسب‌وکار خانوادگی است. رقابت خواهر و برادر، اختلافات بین عروس‌ و دامادهای تازه‌وارد با سایر اعضای خانواده و تفاوت ارزش‌ها و اولویت‌ها اغلب به‌عنوان علت اصلی اختلاف‌نظرها عمل می‌کنند و در نهایت به تصمیم‌گیری‌های تجاری نامناسب برای مسیر کسب‌وکار منجر می‌شوند. 

وقتی چند تصمیم نادرست و شکست‌هایی در مسیر کسب‌وکار ایجاد و به ‌مرور روی هم انباشته می‌شوند، می‌توانند به‌سرعت به مشکلی بزرگ تبدیل شوند و کسب‌وکار را با تهدیدی جدی روبه‌رو کنند. اختلافات خانوادگی اجتناب‌ناپذیر است و اگر نتوانید احساسات شخصی‌تان را از نقشی که در کسب‌وکار دارید مجزا کنید، خیلی زود با مشکلات عمده‌ای روبه‌رو خواهید شد. فرقی نمی‌کند این اختلافات چقدر جزئی یا شدید و بزرگ باشد، اغلب مانع پیشرفت یک شرکت می‌شود. 

بهترین راه برای حل مسائل مرتبط با اختلافات خانوادگی، ایجاد روشی برای مدیریت و حل این مشکلات است. تالار گفتمانی را فراهم کنید که در آن اعضایی که به مشکلی با یکدیگر برخورد کرده‌اند بتوانند به‌طور مستقیم مشکلات‌شان را مطرح و آنها را برطرف کنند و در نهایت با مسائل و نگرانی‌های خود کنار بیایند.

نداشتن برنامه جانشین‌پروری

برنامه‌ریزی جانشینی یک فرآیند حیاتی جهت آماده‌سازی یک مجموعه برای جایگزینی مدیران قبلی است تا در زمانی که این تغییر رخ می‌دهد، افراد باصلاحیت بتوانند مسیری را که آغاز شده است به‌خوبی ادامه دهند.
اغلب شرکت‌های خانوادگی به‌دلیل ترس و نگرانی از واگذاری اداره شرکت به کارکنان و افرادی که اعضای درجه یک خانواده نیستند، از پذیرش این فرآیند خودداری می‌کنند.

داشتن طرح جانشینی به‌عنوان یک نقشه راه ارزشمند عمل می‌کند که آینده کسب‌وکار را با توجه به ارزش‌های اولیه آن با رهبری جدید هدایت می‌نماید. این فرآیند به غیر از شناسایی افراد شایسته برای ایفای نقش‌های مدیریتی در آینده، به زمان و آموزش نیاز دارد. آماده‌سازی فردی که قرار است در آینده مسؤولیت‌های مهمی در هدایت کسب‌وکار داشته باشد، به زمان نیاز دارد. اگر در حال راه‌اندازی یک کسب‌وکار خانوادگی هستید یا سال‌ها آن را با موفقیت اداره کرده‌اید، اکنون بهترین زمان برای شروع برنامه جانشین‌پروری است. این فرآیند چند سال زمان می‌برد. فرقی نمی‌کند که آیا قصد دارید کسب‌وکار را حتما به یکی از اعضای خانواده بسپارید یا دوست دارید فرد شایسته‌ای را از خارج از خانواده برای این کار انتخاب کنید؛ داشتن برنامه جانشینی یکی از تضمین‌های بقای کسب‌وکار شماست.

تعلل در جست‌و‌جوی کمک خارجی

کسب‌وکارهای خانوادگی معمولا دارای اسرار خانوادگی‌ای هستند که دوست دارند در درون خانواده حفظ‌شان کنند. این مسائل حساس می‌تواند علت اصلی این موضوع باشد که بیشتر مشاغل خانوادگی برای کمک‌گرفتن از افرادی خارج از خانواده با تردید روبه‌رو می‌شوند. مشاوران مورد اعتماد خارج از خانواده می‌توانند شرکای ارزشمندی برای اطمینان از موفقیت در کسب‌وکار باشند. کارشناسان تجاری‌ای غیر از خود و اعضای خانواده‌تان ظرفیت‌های خوبی هستند که می‌توانند به شما مشاوره‌های تجاری مفیدی ارائه دهند.

 

در بسیاری از موارد وقتی خودتان درگیر موضوعی هستید، متوجه بسیاری از موارد نمی‌شوید اما زمانی که شخصی از خارج از مجموعه شما به شرایط نگاه کند، می‌تواند دیدگاه‌های مفیدی را برای بهبود وضعیت کسب‌وکارتان ارائه دهد. مشاوران حقوقی و مالی معتبر و مورد اعتماد یک راه عالی به‌منظور اطمینان از رعایت تمام الزامات قانونی برای فعالیت کسب‌وکارتان هستند. مشاوران خارجی همچنین می‌توانند تخصص خود را در مورد برنامه‌ریزی مالی و اداره امور با شما به اشتراک بگذارند.

رهبری فاقد صلاحیت

دادن نقش‌های مدیریتی و مهم به اعضای فاقد صلاحیت در خانواده، صرفا به دلیل جایگاه خانوادگی‌شان تهدیدی جدی است؛ اگر می‌خواهید کسب‌وکار شما موفق شود باید حتما به این موضوع توجه کنید. در بسیاری از کسب‌وکارهای خانوادگی، برخی از افرادی که صلاحیت کافی برای هدایت مجموعه و تصمیم‌گیری‌های مهم ندارند به‌عنوان مدیران اصلی مجموعه انتخاب می‌شوند.

وقتی فرد نامناسبی را برای این سمت‌های مدیریتی انتخاب می‌کنید، بذر نارضایتی و حسادت را در دل کارمندان مجموعه می‌کارید. فامیل‌سالاری اغلب موجب نارضایتی خواهد شد و می‌تواند با تاثیر بر روحیه و رضایت کارکنان، عملکرد و بهره‌وری آنها را نیز کاهش دهد.

برای حل این معضل بهتر است پیش از این‌که یکی از اعضای خانواده بتواند در جایگاه مدیریتی قرار گیرد، خط‌مشی‌هایی را تنظیم کرده و توانمندی‌های مورد نیاز، تحصیلات و تجربه لازم برای قرارگیری در هر سمتی را مشخص کنید. 
انجام این کار تضمین می‌کند که مدیران کسب‌وکار به ‌اندازه کافی مهارت و توانمندی مورد نیاز را برای هدایت و توسعه مجموعه دارند.

نقش‌ها و مسؤولیت‌های تعریف‌نشده

نبود شکل و شمایل رسمی یکی از نکات آسیب‌رسان به مشاغل خانوادگی است. چارت اداری مشخص به‌عنوان پایه محکم برای تعیین نقش و مسؤولیت‌های حرفه‌ای هریک از اعضای خانواده عمل می‌کند. این چارچوب تعریف‌شده، درک بهتری از سهم هر فرد در کسب‌وکار را فراهم می‌کند.
نقش‌ها و مسؤولیت‌های نامشخص گیج‌کننده است و از آنجا که وظایف هر فرد را به‌طور واضح مشخص نمی‌کند، می‌تواند روابط خانوادگی را پیچیده کند.

داشتن برنامه مدیریتی به خانواده‌های دارای کسب‌وکار کمک می‌کند تا جریان ارتباطات و اطلاعات را ساده کنند و همه اعضای خانواده از آنچه در کسب‌وکار می‌گذرد به‌درستی مطلع شوند. با داشتن جلسات، مجامع و شوراهای خانوادگی ثابت، ضمن این‌که هیچ‌‌یک از اعضای خانواده احساس کنارگذاشته‌شدن و محرومیت نخواهد کرد، باعث می‌شود همه اعضا در تصمیم‌گیری‌های حیاتی مشارکت داشته باشند.

داشتن یک ساختار سازمانی رسمی و سیاست‌های تعیین‌شده نقش‌ها و مسؤولیت‌های هریک از اعضای خانواده را به‌صورت شفاف مشخص می‌کند. همچنین به تنظیم روابط خانوادگی و جلوگیری از سوء‌تفاهم‌ها و درگیری‌ها کمک می‌کند.

اختلافات نسلی

تفاوت بین دیدگاه‌ها و تعهدات بین نسل‌ها می‌تواند مانع رشد و موفقیت کسب‌و‌کار شود. درگیری‌های نسلی زمانی رخ می‌دهد که نسل‌های مختلف خانواده اولویت‌ها و انتظارات متفاوتی دارند.
نسل قدیم با وجود کهولت سن و استراتژی‌های کسب‌وکاری قدیمی، نمی‌تواند دست از کنترل بردارد و همچنان قدرت را در دست خودش نگه‌می‌دارد. از سوی دیگر، نسل‌های جوان روش‌ها، دیدگاه‌ها و ایده‌های متضادی در انجام کارها دارند.

برای موفقیت یک کسب‌وکار خانوادگی، ایجاد تعادل کامل بین دانستن این‌که چه زمانی دست از اداره امور بکشید و چطور ایده‌های جدید و نوآورانه را بپذیرید، امری ضروری است. همیشه موفقیت کسب‌وکار را در اولویت اصلی قرار دهید و برای یافتن یک سازش برد - برد تلاش کنید.

نسل بعدی باید مایل به کار با روش‌های ثابت باشد و درعین‌حال تفکر ذهن باز و انعطاف‌پذیر را به کسب‌وکار اضافه کند.

نداشتن دانش بنیادی مالی و تجاری

درک ناچیز یا نداشتن اطلاعاتی در زمینه مدیریت مالی و تجاری می‌تواند هر کسب‌وکار خانوادگی موفق و پررونقی را با شکست مواجه کند. نداشتن تحصیلات و اطلاعات بنیادی و اولیه تجاری می‌تواند شرکت را در معرض خطر بیشتری برای شکست قرار دهد.

کسی که اصول مدیریت مالی و اداره یک تجارت را نمی‌داند، خطری بزرگ برای هر شرکتی است. تصور کنید تصمیم‌های تجاری بزرگ را بدون دانش لازم برای این کار بگیرید.افرادی که دارای نقش‌های رهبری و پست‌های مدیریتی هستند باید دانش و مهارت‌های لازم را در دوره‌های آموزشی سنتی و نوظهور کسب‌وکار به دست آورند. آنها باید اصول اولیه اداره یک کسب‌وکار را یاد بگیرند تا بتوانند خواسته‌های پیچیده یک کسب‌وکار خانوادگی را  برآورده کنند.