همچنان جذاب و دیدنی

این ایده جذاب گهگاه مورد توجه شبکه‌های مختلف تلویزیونی کشورمان قرار گرفته و به تولید مجموعه‌هایی در این رابطه منجر شده که از نمونه‌های شاخص آن می‌توان به مدار صفر درجه اثر حسن فتحی و مسافری از هند ساخته قاسم جعفری اشاره کرد.

این دومی سال 81 ساخته شده و در نخستین نوبت پخش خود به‌شدت مورد توجه انبوه مخاطبان قرار گرفت تا جایی که یکی از پربیننده‌ترین مجموعه‌های تلویزیونی دهه 80 لقب گرفت.

جعفری زمانی یکی از پرکارترین کارگردان‌های تلویزیون به حساب می‌آمد، در مسافری از هند همراه با علیرضا کاظمی‌پور در مقام نویسنده فیلمنامه به سراغ قصه‌ای خانواده محور رفته که از تضادهای موجود میانشان درام شکل گرفته و پیش می‌رود.

در این میان توجه خاصی هم به موضوع مواجهه ادیان از طریق قهرمان‌های خود (رامین و سیتا) نشان داده و جوانی مسلمان را در کنار دختری هندو قرار داده است.

سیتا که از خانواده‌ای ثروتمند در هندوستان به حساب می‌آید به رامین که در این کشور دانشجوست دل بسته و پس از ازدواج با همراه رامین به ایران می‌آید.

ورود این دو به ایران خیلی زود مسیر قصه را مشخص کرده و مخاطب را با اختلاف‌های شدید میان همسران پدر رامین (فروغ و سیمین) آشنا می‌کند که به آنها باید نامزدی به هم خورده رامین و دختر دایی‌اش (پروانه) را هم اضافه کرد.

کاظمی‌پور با طراحی شخصیت‌های یاد شده و رابطه میان آنها به قصه خود سر و شکل جذابی بخشیده و داستانک‌های خوبی هم از دل این داستان برای مخاطبان خود خلق کرده است.

مسافری از هند شباهت‌های زیادی به ادبیات عامه‌پسند و کتاب‌هایی از این جنس دارد که قصه‌ای آشنا را برای خوانندگان خود روایت می‌کنند، حدس زدن پایانش برای آنها چندان سخت به نظر نمی‌رسد.

با این تفاوت که این مجموعه در قسمت‌های پایانی‌اش گره‌های به وجود آمده را با تعلیق‌های مناسب باز کرده و مخاطب را تا هفته آینده مشتاق و کنجکاو نگه می‌داشت.

کاظمی‌پور با توجه به تعداد قسمت‌ها کار سختی برای گسترش بخشیدن به قصه در عرض نداشته و این کار را به خوبی با توجه به انبوه شخصیت‌های اصلی و فرعی انجام داده است.

شخصیت‌هایی که همگی آنها بدون استثنا رگه‌هایی از تیپ را با خود داشته و مثلث‌های جذابی را ساخته‌اند.

از رامین و برادرش (فرزاد) گرفته تا فروغ، سیمین، پروانه، کتی، منصور و... که هر کدام داستانک خاص خود را داشته و کار را با ریتمی نسبتا مناسب پیش می‌برند.

منصور (پدر رامین و فرزاد) شخصیت مهمی در پیکره فیلمنامه مسافری از هند است که در بخش مهمی از اثر حضور نداشته و از طریق دیگر شخصیت‌ها به درون او پی می‌بریم.

ایده دفن منصور برای فرار از چنگ طلبکارها که بعدها سیروس مقدم در مجموعه پیامک از دیار باقی هم از آن سود جسته، نقطه‌عطف فیلمنامه مسافری از هند است که آن را وارد مرحله‌ای تازه می‌کند که تنها فرزاد و سیمین از موضوع مطلع هستند.

با همه اینها بخش تشییع جنازه بیش از اندازه کش آمده و مخاطب را خسته و کسل می‌کند در حالی که می‌توانست کوتاه‌تر و موجزتر برگزار شود.

در داستانک سیتا و رامین به برخورد مذاهب و جست‌وجوی سیتا برای پی بردن بیشتر به عمق دین اسلام توجه خاصی شده که سیتا را در موقعیت خاصی قرار می‌دهد.

او از یک سو با خانواده عجیب و آشفته رامین روبه‌روست که چندان به ارزش‌های دینی وفادار نبوده و از سوی دیگر با پروانه و پدرش (جلال) مواجه است که درست نقطه مخالف دیگر اعضای خانواده رامین هستند.

افراد مومن و معتقدی که سرانجام تردیدهای سیتا را بر طرف کرده و او را با ارزش‌های اسلام ناب محمدی آشنا می‌کنند. فرزاد و مادرش (سیمین) ازجمله شخصیت‌های خاکستری مسافری از هند هستند که خوب از کار درآمده و به باور مخاطبان خود می‌نشینند.

در حقیقت کاظمی‌پور برای آنها با وجود رفتارهای بعضا کلیشه شده‌شان شناسنامه قابل اعتنایی تدارک دیده و بر این مدار آنان را به حرکت درمی‌آورد.

درست نقطه مقابل عموی سیتا که کلیشه تمام‌عیار یک شخصیت منفی است که شباهت‌های چشمگیری به بدمن‌های فیلم‌های بالیوودی دارد.

قاسم جعفری پس از ساخت چند مجموعه تلویزیونی در اواخر دهه 70 و ابتدای 80 در مسافری از هند به مرز پختگی تکنیکی رسیده و اثر خوش‌ساختی را روانه آنتن کرده است، اما این مجموعه هم به سیاق بسیاری از مجموعه‌های داخلی از کندی ریتم به‌خصوص در بخش‌های میانی رنج برده و از این عدم یکدستی ریتم ضربه خورده است.

برای مثال کافی است تنها به سه چهار قسمت پایانی کار توجه کرده و آن را با بخش‌های میانی مقایسه کنید. مسافری از هند با توجه به تعدد شخصیت‌ها کار پربازیگری است که از تنوع خوبی هم سود می‌جوید.

در یک طرف عنایت شفیعی، مجید مشیری، شیرین بینا و نسرین مقانلو قرار دارند که تقریبا از یک نسل بازیگری ایران به حساب می‌آیند و در طرف دیگر سروش گودرزی، شیلا خداداد، الهام حمیدی، بهنوش بختیاری و حمید گودرزی از نسل جوان‌تر حضور دارند که یکدست کردن بازی آنها کار سختی به حساب می‌آید، اما جعفری تا حدود زیادی موفق به انجام آن شده و آن را به یکی از نقاط قوت مسافری از هند تبدیل کرده است.

از میان این گروه پرتعداد شیلا خداداد و حمید گودرزی در نقش‌های سیتا و فرزاد موفق‌تر عمل کرده‌اند.

به‌خصوص خداداد که در نقش یک دختر هندی‌تبار تلاش زیادی برای عبور از کلیشه‌های آشنا و سطحی به خرج داده و نکات ریزی را به بازی‌اش اضافه کرده که کیفیت آن را بالاتر برده است.

مسافری از هند که این روزها شاهد چندمین بازپخش‌اش از شبکه نمایش هستیم، با توجه به فیلمنامه و ساختار جذابش همچنان در دیدار مجدد هم جذابیت‌هایی دارد که می‌تواند مخاطبان نسل جدید تلویزیون را پای آن بنشاند.

ضمیمه قاب کوچک