همه چیز باورپذیر است

به گزارش جام جم سیما ،سریالی که از امنیت پرواز می‌گوید، اما به گفته آهنج تنها هدفش این نیست و قرار است همه چیز برای بیننده باورپذیر باشد و بعد از تماشایش راضی از پای ‌گیرنده بلند شود و شاید مثل خود آهنج قلبش برای این سریال بتپد.

با محمدرضا آهنج که پیش از این ساخت سریال‌هایی از این دست را در کارنامه دارد به گفت‌وگو نشستیم.

ساخت سریال‌های اینچنینی همیشه مشکلات خاص خودش را داشته، چرا به سمت ساخت سریال‌های کم‌دردسرتر نرفتید؟

این‌که به خاطر وجود مشکل و اساسا سختی نباید سراغ کاری رفت خیلی جالب نیست، بلکه به‌نوعی اعتقاد دارم راهی را باید رفت که کمتر کسی جرات ورود به آن را دارد.

کارهای قبلی‌ام موید این نکته است که همیشه دوست داشته‌ام فضاهای جدید و جدی‌تری را تجربه کنم.

چند درصد قصه‌هایی که در این اثر به آنها پرداخته‌شده واقعی هستند؟

دقیقا نمی‌توانم ذکر کنم چند درصد، ولی جدی‌ترین ماجراها واقعی هستند و تمامی اسناد و مدارک آن موجود است.

به‌عبارتی به‌جز خلق شخصیت‌های سه تفنگدار و شخصیت‌های فرعی دیگر که توسط دوست عزیز و نویسنده خوب کار آقای هومان فاضل به‌وجود آمده‌اند، می‌توان گفت بیشتر وقایع واقعی هستند.

جلوه‌های ویژه میدانی و همین‌طور کامپیوتری این اثر خیلی شاخص است؛ چطور به چنین کیفیتی در اجرا رسیدید؟

با دعوت به کار از حرفه‌ای‌ها اولین قدم را برداشتم. یعنی بچه‌های جلوه‌های ویژه چه میدانی و چه کامپیوتری از بهترین‌ها هستن.

ضمن این‌که دغدغه این گروه‌ها همیشه وجود سرمایه لازم و سپس وجود وقت کافی برای ارائه بهترین کار بوده است که من با توجه به این‌که تهیه‌کنندگی کار نیز بردوشم بود، سعی کردم با ایجاد و تهیه اسباب کار لازم و سپس گذاشتن وقت در اختیارشان به بهترین نتیجه برسیم.

همه گروه‌ها با توجه به این‌که فرصت خوبی برای خروجی کاری جدی و دیدنی در اختیار داشتند تمام تلاششان را کرده‌اند و نتیجه کار در بیشتر شئون قابل قبول و حرفه‌ای بوده است.

از نظر خودتان فیلمنامه چه ویژگی‌ شاخصی برای ساختن داشت؟

به نسبت زمانی که در اختیارم بود و همچنین منابع تحقیقی و البته محدودیت‌هایی هم که در نمایش یا عدم‌نمایش بعضی چیزها داشتیم،‌ فیلمنامه محکم و خوبی پیش‌رو داشتیم.

البته دقت کنید که عدم ساخت چنین فضایی در تلویزیون و سینما تا قبل از این پروژه کمی ما را دچار مشکل کرده بود، ولی اعتقاد دارم فاضل از پس کار برآمده است.

البته ویژگی دیگری که مرا ترغیب می‌کرد علاقه شخصی خودم به موضوع امنیت پرواز و جذابیت خاص این شغل بود.

بخش مهمی از قوت آسمان من به شخصیت‌پردازی آن برمی‌گردد. برای خلق این شخصیت‌ها به‌خصوص شخصیت‌های اصلی کار همچون صادق برهانی، نادر خسروی و... که مهره‌های کلیدی برای همذات‌پنداری مخاطب بوده‌اند به چه شکل عمل کرده‌اید؟

نکته مهم طراحی صحیح این شخصیت‌ها در طول داستان بوده و فکر می‌کنم با انتخاب بازیگران مناسب برای ایفای نقش‌ها و پرداختن به ریزه‌کاری‌های متن و همچنین بهره ‌‌بردن و الگو گرفتن از انسان‌های موجود و واقعی که در طول اجرای کار آنها را می‌دیدم‌.

توانست این موضوع را بهتر و دوست‌داشتنی‌تر به انجام برساند؛ فراموش نکنید تحقیق و متن خوب جلوی روی ما بوده است.

بخش‌های مربوط به زندگی خانوادگی هریک از شخصیت‌های یاد شده بخش مهمی از قصه آسمان من را تشکیل می‌دهد، اما نوساناتی در این بین به چشم می‌خورد که یکی را از بقیه پررنگ‌تر می‌کند. (مثل زندگی خصوصی حاج صادق و ماجراهای مربوط به برادر ورشکسته‌ او) چرا؟

ما به فراخور نیاز و اهمیت موضوعاتی که پیش‌رو داشتیم به خانواده سه‌ تفنگدار نزدیک یا دور می‌شدیم، بنابراین اهمیت و جذابیت خود قصه‌ها را هم نباید از ذهن دور کرد.

اهمیت پرداختن و کشش داستانی خود‌به‌خود راهگشای نویسنده در پرداخت قوی‌تر شخصیت‌های یاد شده بوده و این‌که نیاز داستان به ماجراهای فرعی و درصد نیاز به آنها تعیین‌کننده بوده است.

یادمان نرود قدرت بیان و تاثیر خرده قصه‌ها نیز این اجازه را می‌داده که به چه کسی چقدر نزدیک شویم.

شخصیت‌های مکمل نقش مهمی در پیشبرد هر اپیزود آسمان من دارند. تا چه‌حد برای نقش‌های مکمل در بالا بردن کیفیت کار اهمیت قائل هستید؟

خیلی خوب بود که این سوال را نویسنده محترم جواب می‌دادند، ولی اگر کمی دقت کنید حتی یک شخصیت اضافه در آسمان من وجود ندارد.

به این منظور که اگر به شخصیتی نیاز بوده نویسنده آن را خلق کرده و درست و کارآمد هم خلق کرده است. از این‌رو به‌قول شما این کاراکترها و افراد هم پیش‌برنده داستان هستند.

برخی شخصیت‌ها همچون توفان با بازی امین حیایی در یکی از قصه‌ها سرسپرده گروهکی همچون منافقین است. برای خلق بهتر شخصیت‌هایی از این قبیل که در طول کار کم هم نیستند از چه روشی استفاده کرده‌اید؛ تحقیقات کتابخانه‌ای، پرونده‌ای واقعی یا ترکیبی از آنها و تخیل؟

واقعا باید این سوال‌ها را از آقای فاضل می‌پرسیدید، ولی می‌گویم از همه مواردی که اسم بردید استفاده شده است و نکته جالب تخیل و دراماتیزه کردن آنها توسط نویسنده است. دانش پنهان در متن کاربردی عمیق برای باورپذیری کرده است.

فیلم‌های زیادی در تاریخ سینما ساخته شده که بخش مهمی از آن در آسمان و هواپیما می‌گذرد که در دوره‌ای هم به سینمای فاجعه شهرت پیدا کرد که آسمان من نیز تا حدودی در این قالب جا می‌گیرد. آیا از این آثار در کار خود گرته‌برداری کرده‌اید؟

نوع سوژه و داستان‌هایی که صددرصد ایرانی هستند خودبه‌خود موضوع را منحصربه‌فرد و بومی کرده است و از این‌رو نمی‌توانستیم کپی کرده باشیم

ولی اگر منظور نوع اجرا و دکوپاژ و سبک روایت فیلم را می‌گویید باید عرض کنم بالاخره یک ویژگی‌هایی خاص محمدرضا آهنج است که در کار حلول پیدا می‌کند و همین شاید به دانش و برداشت من از شاکله سینمای موجود نیز برگردد.

به هر حال محیط کوچک و محدود هواپیما در همه جای دنیا یک جور و یک اندازه است ولی من سعی کرده‌ام تمامی پلان‌های منحصربه‌فرد و از زوایای نو باشد.

ما و تیم فیلمبرداری برای داخل هواپیما وسایل حرکتی ویژه‌ای ساختیم که پلان‌های زیبا و زیادی نصیب‌مان کرد.

آسمان من با توجه به مضمونش قابلیت حادثه‌پردازی بیشتری داشته، اما کمتر شاهد این قبیل حادثه‌پردازی‌ها هستیم و فرم زیرپوستی‌تری دارد. چرا؟

باورپذیری بیننده برایم بسیار اهمیت دارد و سعی نشده دروغ‌پردازی در کار جاری باشد. اعتقاد به درست روایت‌کردن دارم تا این که اغراق کرده یا درشت‌نمایی کنم.

واقعیت این است که از نوع سوال شما و این که اگر چنین بوده باشد خوشحالم و فکر می‌کنم در کارمان موفق عمل کرده‌ایم. شاهد مدعای من قبول بیننده است که با سریالی عمیق روبه‌رو شده و معتقدم بیننده را با اکشن کاذب گول‌نزده‌ایم.

در بخش‌های داخل هواپیما که گاه زمان زیادی را از یک قسمت به خودش اختصاص می‌دهد، ریتم روایت داستان خیلی مهم است. برای حفظ اصولی این ریتم چه کارهایی انجام داده‌اید؟

بخشی از این ریتم به درون متن برمی‌گردد و بخشی هم پرداختن کارگردان به جزئیات در فیلمبرداری که معمولا در هیچ متنی نمی‌آید و پس از همه اینها تاثیر جادویی کات و حسابگری و دقت تدوینگر این تعادل را ساخته و پیش برده است. روح‌الله انصاری، تدوینگر کار نقش جدی و موثری در حفظ اصولی ریتم داشته است.

پایان‌بندی، مشکل همیشگی بسیاری از مجموعه‌های تلویزیونی از گذشته تا به حال بوده است، اما آسمان من از این حیث مستثنی است و پایان‌بندی درخشانی دارد. این شکل جمع‌بندی از چه زمانی در ذهن شما شکل گرفت؟

به شخصه اعتقاد دارم بیننده باید راضی از پای تلویزیون بلند شود. مجموعه متن و نیاز مجموعه و این که کار از چنان پتانسیل قوی برخوردار است که بیننده را راضی نگه دارد و همچنین اتفاقاتی که در طول تدوین افتاد همگی کمک کرد به این پایان‌بندی برسیم همچنان که پروازها ادامه دارد.

پس ماجراهای آسمان من نیز پرقدرت ادامه دارد و این مفهوم را به درخشانی می‌توانیم در پایان سریال ببینیم.

سریال شما در زمان اندکی بعد از پخش اول، مجددا روی آنتن می‌رود. چرا؟

شبکه افق همزمان با راه‌اندازی به قصد شروع قدرتمندش این سریال را در کنداکتور عید 94 قرار داد. البته قول و قرارها مبنی بر همزمانی پخش از افق و یک شبکه دیگر هم بود که متاسفانه میسر نشد.

به لطف خدا و عنایت دوستان در تلویزیون و به خاطر غنای سریال تصمیم به پخش جدی‌تری گرفته شد که خوشبختانه شبکه سه این مسئولیت را به زیبایی پذیرفت و انجام داد و از همه بچه‌های افق و معاونت محترم سیما و معاون نمایش سیما آقای تخشید سپاسگزارم.

در این بین تلاش ریاست محترم سازمان فرهنگی ـ رسانه‌ای اوج برادر ارزشمندم احسان حسنی و مدیر لایقش حبیب والی‌نژاد بی‌نهایت سپاسگزارم. اجرشان با صاحب انقلاب عزیزمان باشد...

خودتان کدام‌یک از شخصیت‌هایی را که در این سریال حضور دارند بیشتر می‌پسندید؟

دیگر قرار نیست سوال‌های سخت بپرسید. خب معلوم است من مجموعه آسمان من را دوست دارم. قلبم برایش تپیده. من نگاه فرهنگی ـ آرمانی داشته‌ام و قصدم فقط ساخت سریال نبوده و این موضوع را گواه می‌گیرم و خدا را شاهد.

ضمیمه قاب کوچک