در ستایش تنبلی!

جام جم سرا: گذشته از اغراقی که هر کار طنزی ایجاب می‌کند و در این داستان هم دیده می‌شود، فکرش را که بکنیم، می‌بینیم نویسنده در ستایش تنبلی، چندان هم پربیراه نگفته و به بیراهه نرفته است. تازه، این داستان خیلی پیش‌تر از فراگیر شدن تکنولوژی و رسوخ آن به زوایای پنهان و آشکار زندگی مردم نوشته شده و نویسنده نمی‌دانست تنبلی آدم‌ها در سایه تکنولوژی تا کجاها که پیش نخواهد رفت!

چند سال پیش فیلمی دیدم که مرا به یاد «در ستایش تنبلی» انداخت. گرچه در این سال‌ها، داستان‌ها و فیلم‌های متعددی در ژانر علمی-تخیلی خوانده‌ و دیده‌ایم، اما یکی‌شان مرا مستقیم برد به آدرسی که آن نویسنده دوران نوجوانی‌ام داده بود. قصه فیلم از این قرار است که بشر در آینده آنقدر پیشرفت می‌کند که هر یک از آدم‌ها یک کپی ژنتیکی دارند، عین خودشان. این کپی‌ها به قدری برابر اصل هستند که تشخیص کپی از اصل ممکن نیست. مگر پوست پشت سر کپی را بشکافی و جعبه تغذیه‌ای را که در پس کله‌اش قرار گرفته، ببینی! حالا این کپی‌ها هستند که سر کار می‌روند و رانندگی می‌کنند و خرید می‌کنند و.... کاری به ماجراها و افت و‌خیزها و حرف اصلی فیلم و پایان آن نداریم. نکته اینجاست که اصل‌ها (آدم‌ها) در خانه‌های‌شان دراز کشیده‌اند و نظاره‌گر کپی‌های خودشان هستند! انگار همه این پیشرفت‌ها برای این بوده که همه این آدم‌ها بتوانند در خانه بمانند و تنبلی کنند!

هر ابزار و محصول جدیدتری که به بازار می‌آید و هر تبلیغی که راجع به آنها می‌بینیم و می‌شنویم، در نهایت ما را به اینجا می‌رساند که صدای سازنده‌اش را بشنویم که خواسته، بگوید: «ببین، من این محصول را تکمیل‌تر کرده‌ام تا از زحمت تو کم کنم»! اشتباه نکنید، منظورم خط خطی کردن چهره جذاب تکنولوژی‌های مدرن نیست، که همه می‌دانیم چقدر به کارمان می‌آیند. منظورم فکر کردن به آن فردایی است که قرار است در نهایت همه به آن برسیم و این ابزارها در نهایت پیشرفت خودشان باشند. در آن روزها آدم‌ها قرار است با این همه وقت و زمانی که به مدد تکنولوژی در اختیارشان قرار خواهد گرفت، چه کنند و اوقاتشان را چگونه بگذرانند؟ خب تکلیف سرمایه روشن است و دارد با تبلیغات رنگارنگ کار خودش را می‌کند و مدام به نیازهایی که تا دیروز حس‌اش نمی‌کردیم، دامن می‌زند و تکنولوژی هم که به شکلی دارد نقش رنگ و لعاب محصولاتی را بازی می‌کند که باید هر چه بیشتر و بیشتر به فروش برسند. این از این.

اما سؤال این است که در نهایت قرار است از این همه وقتی که نصیب‌مان می‌شود، به نفع چه بخشی از وجودمان استفاده کنیم؟ وقتی مثلاً آشپزخانه منزل‌مان کاملاً هوشمند شد و تمام لوازم‌اش فول‌اتوماتیک شد و زمانی را که قرار است در آشپزخانه صرف پخت و پز کنیم به حداقل رسید، آنگاه زمان اضافی را صرف چه کاری خواهیم کرد؟ خود تکنولوژی، یا ... بد نیست کمی درباره‌اش فکر کنیم.(حسین مسلم/ایران)