«ماتادور» اسیر فرم

مجموعه تلویزیونی «ماتادور» ساخته فرهاد نجفی که این روزها از شبکه یک پخش می‌شود، تجربه‌ای تازه در ژانر پلیسی و اکشن است، اما آنچه بیش از هر چیز بر نوآوری در این مجموعه دلالت دارد نه فضای پلیسی آن ـ که پیش از این در سریال‌های مشابه تجربه شده بود ـ بلکه فرم روایت و صورت‌بندی قصه‌گویی آن است. بر این اساس به نظر می‌رسد کارگردان این سریال، بیش از آن که بر روایت قصه تاکید کند سراغ تکنیک روایی و تحولی در زبان تصویری سریال رفته است. این گونه است که در ماتادور، این شیوه روایت و صورت‌بندی قصه و تکنیک است که آن را از دیگر آثار پلیسی ساخته شده در این ژانر متفاوت می‌کند.

ماتادور، قصه خطی ساده‌ای دارد و روایت قاتلی حرفه‌ای است که برای خرابکاری و ترور شخصیت‌های مهم سیاسی استخدام شده و به ایران سفر می‌کند. کارگردان اما سعی کرده این قصه را با دستاویز قرار دادن ابزارهای گوناگون بصری و تکنیکی به گونه‌ای به تصویر بکشد که با اکشن‌های پرهیجان و استاندارد دنیا برابری کند. در این میان اما آنچه کمتر مورد توجه قرار گرفته، این است که آیا قصه ظرفیت و قابلیت لازم را برای ارائه در این فرم داشته یا خیر؟ اگر می‌بینیم گونه اکشن یا پلیسی این گونه در جهان مورد اقبال قرار می‌گیرد، فقط به دلیل جذابیت‌های تکنیکی و ساختار هیجان‌انگیزش نیست و بخشی از موفقیت این گونه آثار به قصه پرکشش و جذابش بازمی‌گردد، اما در اینجا در بسیاری از لحظات، قصه از فرم جا ‌مانده و بیننده فقط صحنه‌هایی می‌بیند که بدون این که در خدمت روایت داستان باشد، در کنار هم چیده شده‌ است. این در حالی است که در آثار سینمایی و تلویزیونی فرم و محتوا همواره کنار هم معنی پیدا می‌کند و بدون‌شک هم‌وزن و متناسب نبودن آنها به کلیت اثر لطمه جدی وارد می‌کند. همان گونه که فرم بدون محتوا، مانند یک ظرف خالی و بدون کاربرد است، محتوای بدون فرم هم بی‌فایده است و جذابیتی برای مخاطب درپی نخواهد داشت.

هرچند ماتادور سر و شکل بسیار شیکی دارد، در برخی صحنه‌ها و به لحاظ تکنیکی فراتر از آثار مشابه داخلی است و از تلاش کارگردان برای تولید یک اثر پلیسی استاندارد حکایت دارد، اما این تمرکز و توجه بیش از اندازه به فرم و قالب اثر به پاشنه آشیل آن تبدیل و به کاهش جذابیت آن منجر شده است.

عرفان جلالی / گروه رادیو و تلویزیون