برای آنهایی که با اصول سینما و کارگردانی آشنا هستند، نمای بسته (کلوزآپ) و لنز تله هم ابزاری دوستداشتنی است و هم موجودی خطرناک. کارگردانانی که از لنز تله و قاب بسته برای روایت داستان فیلم یا سریال خود استفاده میکنند، میدانند که اینگونه نماها باعث میشود تا بیننده احساس نزدیکی بیشتری به کار کرده و با شخصیتها و بازیگران هم ارتباط بهتری برقرار کند.
اما کارگردانان بویژه در تلویزیون کمتر از نمای بسته استفاده میکنند. تصویربرداران معمولا از حرکت دوربین با لنز تله هراسان هستند، چون کار دشواری است. بازیگران هم از این لنز و این نوع قاب فراری هستند، چون باید اوج توانایی خود را در این نوع قاببندی به نمایش بگذارند. درواقع نمای بسته و حتی نمای متوسط (مدیوم شات) صحنه امتحانی است که نشان میدهد یک بازیگر به اصطلاح چندمَرده حلاج است و چقدر توانایی دارد که حس نقش را با حالات چهره به نمایش بگذارد. بازیگرانی که چهره آنها به اصطلاح فتوژنیک (خوشعکس) است، در ابتدای ورود بهدنیای بازیگری از این نوع نماها استقبال میکنند، اما وقتی متوجه میشوند که بازی در این نوع قاببندی چقدر سخت است و آینده حرفهایشان به بازی در این نوع نماها بستگی دارد، آنها هم از لنزهای بسته فراری میشوند. تنها بازیگرانی این نوع نمابندی را دوست دارند و آن را حامی خود میدانند که اِشراف کامل به اصول بازیگری دارند.
برای نمونه با نگاهی به نمابندی و بازی بازیگران سریال «ولایت عشق» که از شبکه تماشا در حال پخش است، میتوان فهمید که بازیگرانی مانند اکبر زنجانپور، دانیال حکیمی، بیتا فرهی، محمد صادقی و مریلا زارعی چقدر به توانایی خود اطمینان داشتهاند که دست مهدی فخیمزاده را باز گذاشتهاند تا جایی که لازم است از نماهای بسته استفاده کند. نماهایی که فخیمزاده در آنها از نمای بسته استفاده کرده یا نماهایی است که بازیگر باید در آنها دیالوگی طولانی را بگوید که کاملا مبتنی بر حس درونی، است یا باید واکنشی را بهصورت چهره به نمایش بگذارد که در هر دو حالت، دوربین مکث زیادی روی بازیگر دارد و فقط هنرپیشهای میتواند در چنین نمایی بدرخشد که اطمینان کافی به تواناییهای خود دارد.
نمای بسته، میزان استفاده کارگردان از آنها و نوع حضور بازیگر مقابل لنز تله برای سازندگان یک اثر نمایشی اعتبار ایجاد میکند، اما فقط کسانی سراغ این روش میروند که کاربلد هستند و سختی را تحمل میکنند تا اثری ماندگار خلق کنند.
طاهره آشیانی / دبیر گروه رادیو و تلویزیون