جلوگیری از تروریسم فرهنگی

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی حوزه ریاست، رئیس سازمان صداوسیما صبح امروز به عنوان مهمان ویژه چهل و نهمین اجلاس اتحادیه رادیو و تلویزیون‌های آسیا و اقیانوسیه که در سئول پایتخت کره جنوبی سخنرانی کرد.

متن سخنرانی رئیس رسانه ملی به این شرح است:

سم الله الرحمن الرحیم

خانم ها، آقایان

از حضور در این اجلاس مهم خوشوقتم و امیدوارم دستاوردهای این اجلاس موجب رشد و ارتقای همکاری‌های دو جانبه و چند جانبه میان شبکه‌های رادیو تلویزیونی آسیا و اقیانوسیه گردد.

صنعت رسانه به علت دگرگونی‌های اجتماعی، اقتصادی و سیاسی از یک سو و توسعه فناوری‌های ارتباطی از سوی دیگر همواره در معرض تغییر و تحول بوده است. این تغییرات سبب تحولاتی در ماهیت، مأموریت و رسالت رسانه‌ها شده است. مدیران رسانه‌های نوین، باید همواره با آینده نگری، محیط رسانه‌ای (media ecosystem) خود را به خوبی مورد تجزیه و تحلیل قرار دهند و از روندها و تغییرات پیش رو اطلاع دقیق حاصل کنند تا بتوانند برای منطبق کردن سیاست‌ها و راهبردهای سازمان خود با شرایط آینده برنامه ریزی کنند.

شاخص‌های اساسی رسانه‌های نوین بطور خلاصه عبارتند از:

- دیجیتالی شدن (diztalization)

- تعاملی بودن (interactivity)

- شخصی سازی (personalization)

- آنی بودن (immediacy)

- مستقیم بودن (directness)

- همگرا شدن (convergence)

پیشرفت‌های صنعت دیجیتال منجر به تغییر بنیادین در شیوه‌های تولید، توزیع و نگهداری محصولات و نیز کاهش هزینه‌های تولید شده است. رواج دوربین‌های دیجیتال ارزان قیمت و تجهیزات ویرایش تصویر موجب ارائه خروجی‌های با کیفیت بر روی خبرگزاری‌ها شده است. فناوری دیجیتال راه را برای ارائه ترکیب‌های پیچیده تر کالاها و خدمات دو سویه و چند سویه رسانه‌ای (multimedia) هموار کرده است.

برای مثال در صنعت نشر اخبار، توانایی سایت‌های خبری در جستجو و ارائه خبری خاص منجر به توسعه خدمات جدید جستجو شده است که دو سویه و با هدف برآورده سازی نیازهای مشتریان به طور انفرادی و براساس حوزه علاقه و نیاز آنهاست.

 تعاملی بودن (interactivity) رسانه‌های نوین، مدیران رسانه‌ها را به راحتی و بصورت لحظه‌ای در جریان نظر و سلیقه مخاطب قرار می‌دهد و موجب می‌شود بصورتی هوشمند متناسب با خواست مخاطب، محتوای مورد نیاز او را در اختیار وی قرار داد.

بنابراین به موازات تعاملی بودن، شخصی سازی (personalization) نیز به یک ویژگی کلیدی رسانه‌های نوین تبدیل شده است.

   محتوای دیجیتال به همراه بسترهای نوین توزیع و عرضه، سبب افزایش حضور زنده رسانه‌ها (immediacy) در رویدادهای خبری در جوامع مختلف شده است.

   رسانه‌های نوین با مخاطب تماس مستقیم برقرار می‌کنند به نحوی که فرد احساس می‌کند مخاطب این رسانه دقیقاً خود اوست. ویژگی مستقیم بودن (directness)، قابلیت منحصر به فردی را در اختیار مدیر رسانه نوین قرار می‌دهد. زیرا می‌توان با در اختیار داشتن اطلاعات کامل از گرایش‌ها و تمایلات مخاطب با او دقیق و سنجیده برخورد کرد.

  ابزارهای هوشمند نظیر موبایل، تبلت و تلویزیون هوشمند (smart TV) ابزارهای مناسبی برای برقراری چنین ارتباطی با مخاطب است.

  و بالاخره همگرایی (convergence) رو به گسترش بین رسانه‌های مختلف، شاخص مهم دیگری از رسانه‌های نوین است. همگرایی در شبکه، تجهیزات و محتوا نقش مهمی در صنعت رسانه نوین را بوجود آورده است. همگرایی در شبکه برودکست (broadcast) و برودبند (broadband)، شبکه‌های تلفن بی سیم و با سیم، سیستم‌های تلفن همراه و اخیراً وای مکس (WiMax) همگرایی در ارتباطات را رقم زده است.

  در آینده‌ای نزدیک ما با جهانی کاملاً هوشمند مواجه خواهیم بود که در آن ارتباط انسان با اشیاء به ارتباط اشیاء با اشیاء تبدیل خواهد شد. اشیائی که دارای هوش مصنوعی بوده و در یک شبکه عصبی به مثابه یک انسان عمل خواهند کرد. از این رو رصد تحولات فناوری‌های در حال ظهور و روند هوشمند تر شدن محیط زیست ما و به تبع آن ایجاد تحول در مأموریت و نقش رسانه‌ها از جمله الزامات مدیریت هوشمند در این زمینه است.

   این مدیریت هوشمند می‌باید معطوف به موضوعات مهم زیر باشد:

  -  گسترش بازار رقابت

  - تنوع در سلیقه و خواست مشتری

  - ارائه محصولات شخصی سازی شده

  - تغییر در راهبردهای بازاریابی

  - ورود بازیگران جدید

  - توجه به گروه‌های خاص مخاطبان

  - تولید محتوا بر روی پلت فرم‌های مختلف (اعم از تلویزیون، رادیو، اینترنت، موبایل، تبلت)

  - بهره برداری از محتوای تولید شده توسط کاربرUGC (User Gernerated Content)

  سازمان صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران با توجه به این واقعیات در مأموریت، نوع شبکه‌ها و محتوای خود تحول اساسی بوجود آورده است. از جمله حرکت به سوی دیجیتالی شدن را در سطح ملی شتاب بخشیده و شبکه‌های سراسری رادیویی و تلویزیونی خود را براساس نیاز مخاطبان توسعه داده است. ایجاد شبکه‌های تخصصی در ارتباط با موضوعات خاص نظیر سلامت، خبر، اقتصاد، آموزش، ورزش، معارف اسلامی، تجارت و بازار، و فیلم و سریال و نیز شبکه‌های اختصاصی مربوط به گروههای خاص مخاطب نظیر کودک، نوجوان، جوانان، و خانواده و نیز راه اندازی سرویس‌های جدید تعاملی نظیر IPTV از جمله اقدامات مهم IRIB در چند سال اخیر است.

   از آنجا که در دعوت ABU از اینجانب خواسته شده بود تا من به موضوع رسانه‌های اسلامی اشاراتی نیز داشته باشم. اجازه دهید در این قسمت از سخن، نکاتی را در این باره به اجمال به عرض برسانم.

   حادثه‌ای که در بیش از سه دهه گذشته در گستره وسیع جغرافیایی جهان اسلام از تنگه جبل الطارق در اقیانوس اطلس تا جزایر اندونزی در اقیانوس آرام رخ نموده، موضوعی است که ما از آن به بیداری اسلامی تعبیر می‌کنیم. این نهضت از ایران شروع شد و در چند سال اخیر در دیگر کشورهای اسلامی در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا بروز و ظهور یافت. مشخصه اصلی این نهضت در همه این کشورها بازگشت به اسلام و معنویت، رهایی از استبداد داخلی و قطع وابستگی به قدرت‌های مسلط جهانی و احیای مجد و عظمت گذشته تمدن اسلامی با تکیه بر مردمسالاری و دموکراسی است.

  در این رنسانس اسلامی، مسلمانان در رجوع به اسلام و پیروی از پیامبر گرانقدر خود بدنبال علم و آگاهی، احیای ارزش‌های اخلاقی، معنویت و آرامش روحی، صلح و همزیستی، عدالت و رفع تبعیض و فقر هستند.

  به موازات این رنساس عمیق سیاسی، اجتماعی و فرهنگی در منظومه وسیع جهان اسلام، ما امروز در سپهر رسانه‌ای جهان، با پدیدة جدیدی بنام ظهور و رشد رسانه‌های اسلامی مواجه هستیم. در حال حاضر صدها شبکه رادیویی و تلویزیونی بر مبنای آموزه‌های اسلامی در سطح جهان و به خصوص منطقه خاورمیانه اقدام به تولید و پخش برنامه می‌کنند.

  به علت برخورداری مکتب اسلام از ظرفیت‌های عمیق فرهنگی، تربیتی و اجتماعی، این شبکه‌ها تلاش دارند تا برخلاف بسیاری از شبکه‌های امپراطوری رسانه‌ای حاکم بر جهان که بنای حرکت خود را بر ترویج خشونت و سکس قرار داده‌اند، با الهام از آموزه‌های اسلامی مروج معنویت، صلح، همزیستی مسالمت آمیز و ترویج محبت و تحکیم پایه‌های خانواده در جامعه باشند. این حرکت هویت ویژه‌ای را برای این رسانه‌ها بوجود آورده است که ما از آن به رسانه‌های پاک تعبیر می‌کنیم.

   بطور خلاصه می‌توان برخی از اهداف مشترک رسانه‌های اسلامی را به شرح زیر بیان نمود:

  1- مبارزه با تولید رو به گسترش محتوای رسانه‌ای ناسالم در زمینه ترویج سکس و خشونت

  2- مقابله با جریان یکسویه خبری تحمیلی از سوی امپراطوری رسانه‌ای نظام سلطه

  3- دسترسی آسانتر، سریع تر و دقیق تر به اطلاعات، اخبار تحلیل‌ها و تصاویر رویدادهای خبری از کشورهای عضو بصورت مستقیم و بدون عبور از فیلترهای رسانه‌های کشورهای شمال

  4- ترویج عدالت و صلح و همزیستی جهانی و مبارزه با فقر و تبعیض

   در چند سال گذشته اتحادیه رادیو تلویزیون‌های اسلامی با بیش از 260 شبکه از کشورهای مختلف جهان تشکیل شده است و در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران دبیر کلی این اتحادیه را برعهده دارد. علاوه بر این شبکه‌ها IRIB با در اختیار داشتن 160 شبکه رادیویی و تلویزیونی به زبان‌های مختلف توانسته است الگوهای موثر و سازنده‌ای را در اختیار شبکه‌های رادیو تلویزیونی جهان و بویژه کشورهای اسلامی قرار دهد.

  با توجه به نیاز مخاطبان جهانی به دریافت اطلاعات و اخبار با نگاهی متفاوت به رویدادها، مسائل و چالش‌های جهانی، IRIB اقدام به تأسیس شبکه‌های خبری العالم برای مخاطبان عرب زبان، پرس تی وی برای مخاطبان انگلیسی زبان و هیسپان تی وی برای مخاطبان اسپانیولی زبان نموده است. راه اندازی شبکه فیلم و سریال IFilm به زبان عربی و راه اندازی شبکه انگلیسی زبان IFilm در ماه‌های آینده از دیگر اقدامات IRIB است. با استفاده از ابزارهای رسانه‌ای نوین در این شبکه‌های برون مرزی، سعی شده است تا این شبکه‌ها تصویری جدید و برداشتی نو و متفاوت نسبت به محتوای خبری نظام رسانه‌ای کشورهای شمال به مخاطبان جهانی ارائه کنند.

   بدیهی است به موازات توسعه این حرکت در میان مسلمانان و پژواک هر چه بیشتر ندای اسلام در جهان، قدرت‌های سلطة جو به تکاپو افتاده و با حرکتی معارض، بر شدت و دامنه اسلام هراسی افزوده‌اند.

  در حال حاضر تلاش‌هایی وجود دارد تا با حذف این نوع شبکه‌ها از ماهواره‌ها و شبکه‌های کابلی کشورهای غربی از انتشار این صدای نو و متفاوت جلوگیری نمایند، غافل از آنکه دوران سانسور و جلوگیری از نشر اطلاعات دیگر سرآمده است. در دوران رسانه‌های مدرن امکان از دور خارج کردن شبکه‌هایی نظیر پرس تی وی و العالم وجود ندارد و هم اینک دهها میلیون نفر به سایت‌های این دو شبکه مراجعه می‌کنند و به اخبار و اطلاعات جدید دسترسی پیدا می‌کنند.

  آنچه طنز تلخ روزگار ماست اینست که نظام رسانه‌ای غرب که تلاش بر سانسور پیام شبکه‌های مستقلی همچون پرس تی وی دارد در قبال توهین بزرگی که در ماه گذشته به مقدس ترین چهره جهان اسلام صورت گرفت سکوت کرده است و تحت عنوان پرهیز از سانسور مانع از پخش فیلم سراسر افترا و توهین به ساخت پیامبر بزرگ الهی حضرت محمد (که درود خدا بر او باد) بر روی شبکه YouTube نمی‌شود.

  در حال حاضر جامعه بشری از نوعی فقر فرهنگی و سیاسی و تمدنی در بخش‌هایی از گستره وسیع خود رنج می‌برد و باید حرکت آگاهی بخش رسانه‌ها در جهت زدودن این نارسایی‌ها از سرعت و شتاب بیشتری برخوردار شود.

  نقطه خلاء و آسیب جدی در مناسبات جهانی و در قوانین وضع شده از سوی سازمان‌های بین‌المللی بویژه سازمان فرهنگی یونسکو اینست که قوانین صریح، قاطع و بازدارنده‌ای برضد این نوع تروریسم فرهنگی وجود ندارد.  این یک نیاز و مطالبه اساسی است که اصحاب خرد و اندیشه باید در جهت تحقق آن بپاخیزند.

  من در همین فرصت از اتحادیه ABU و شبکه‌های رادیو تلویزیونی عضو این اتحادیه درخواست می‌کنم به منظور تقویت صلح و آرامش در جهان و نیز تقویت همزیستی مسالمت‌آمیز میان پیروان ادیان بزرگ آسمانی نظیر آئین یهود و مسیحیت و اسلام به وظیفه خود در این زمینه عمل نمایند،‌و منشوری را در میان خود به تصویب رسانند که هر نوع اهانتی به ادیان و پیامبران- که مقدس ترین امور در در نزد ما انسان‌ها هستند- ممنوع شود و در جهت فرهنگ سازی و تنویر افکار عمومی در این زمینه اهتمام ورزند.