شماوسیما درتمام این سالها تلاش کرده باپخش پشت صحنههاوگفتوگو باعوامل برنامه و سریالها،مخاطبان رادرجریان جزئیات این تولیدات قرار دهد. برای بررسی جزئیات تولید برنامه خاطرهساز شما و سیما، با تهیهکننده و مجری برنامه گفتوگو کردهایم.
یک ارتباط دوسویه
علی نادری تهیهکننده برنامه شماوسیما بیش از ۳۰سال است در تولید آن نقش داشته و حالا در قامت تهیهکننده با این برنامه پرخاطره همراهی میکند. او درباره روند تولید قسمتهای مختلف آن به جامجم میگوید: از سال ۱۳۷۳ با برنامه شماوسیما همراه شدم. تا سال ۱۳۹۶ مسئولیت مدیریت تولید، هماهنگی و برنامهریزی را برعهده داشتم. آقای همایونی سال ۱۳۹۶ تهیهکننده این اثر تلویزیونی شدند و در سال ۱۴۰۲ که به رحمت خدا رفتند، بنده تهیهکنندگی را بهعهده گرفتم. ابتدای تولید برنامه بیشتر از طریق هماهنگی با روابط عمومی برنامهها کار را پیش میبردیم اما در طول این سالها ارتباطات دوسویه شکل گرفته است. گاهی آنها تماس میگیرند و گاهی خودمان برنامهریزی میکنیم. در نهایت برنامهریزی صورت میگیرد تا پشت صحنه برنامهها یا سریالها حاضر شویم و برای پخش تولید داشته باشیم.
وی درخصوص دروازهبانی خبر برای انتخاب سوژهها در هر قسمت برنامه بیان میکند: بخشی از تولیدات ما مربوط به بازدیدهای مدیران سازمان است چراکه آنها معمولا از برنامههای شاخص بازدید میکنند. برای مثال هفت هشت بار به پشت صحنه سریال «سلمان فارسی» رفتیم. در مورد برخی برنامههایی هم که ابتدای تولیدشان هستند با هماهنگی عوامل گزارشهایی تهیه میکنیم. بهطور کلی مخاطب دوست دارد با پشت صحنه برنامههای تلویزیونی آشنا شود. به همین دلیل در جریان تهیه گزارشها، گفتوگوهایی با عوامل و بازیگران انجام میشود. چون جذابیت بیشتری برای مخاطب دارد. نکته مهم دیگر این است که برخی برنامهها ممکن است بخواهند پس از نهایی شدن دکور، تصاویر و گزارشهای مربوط به آن در برنامه پخش شود. مثلا برنامهای مثل مسابقه «صد» بهدلیل جلوگیری از لو رفتن دکور، ملاحظات خاصی دارد. معتقدم برنامه شماوسیما در عین حال که متعلق به همه تولیدکنندگان سیماست امانتدار آنها نیز هست.
نادری با اشاره به پوشش برنامههای مختلف در برنامه شماوسیما میگوید: اغلب جلسات برنامهریزی میان من بهعنوان تهیهکننده و کارگردان برگزار میشود تا تولیدات انجامشده را بررسی و برای مراحل بعد برنامهریزی کنیم. در نظر داریم به همه شبکهها توجه کنیم تا تمامی برنامهها بهخوبی پوشش داده شوند.
مجریهای بزرگ در برنامهای قدیمی
نکتهای که در مورد برنامه شماوسیما وجود دارد، ماندگار شدن آن در خاطر مخاطبان است. این مسأله کار را برای خلاقیت و نوآوریهای تازه در برنامه سخت میکند. تهیهکننده برنامه در پاسخ میگوید: بهنظرم شماوسیما جای پیشرفت زیادی دارد اما بخش مهمی از این موضوع به بودجه مربوط میشود. قطعا اگر دستمان در مدیریت بودجه بازتر باشد، میتوانیم خلاقیتهای بیشتری ارائه کنیم. برای مثال تعداد آیتمها را افزایش دهیم یا تنوع را زیاد کنیم. واقعیت این است که با وجود تنوع بالای رسانهها، سلیقه مخاطب گستردهتر شده و نمیتوان رضایت همه را جلب کرد. در تولید برنامه، امکانات زیادی برای دخل و تصرف یا ایجاد تغییرات خاص وجود ندارد و تنها میتوانیم نگاه تولیدکننده اثر را نشان دهیم و در پرسشها و زاویه دید گفتوگو تغییراتی ایجاد کنیم.
وی درخصوص نوع خاص اجرا در این برنامه میگوید: در این ۳۰سال تجربههای متنوعی داشته و مجریان بزرگی را در برنامه بهکار گرفتهایم. از جمله علیاکبر عبدالرشیدی، زندهیاد اکبر عالمی، جمشید گرگین و دیگران. با هر یک از آنها مدل خاصی از اجرا را پیش بردهایم. مثلا با آقای عبدالرشیدی بیشتر ضبطها در استودیو انجام میشد. در زمان آقای عالمی، برنامه دکور داشت و مهمانان به آن دعوت میشدند. پس از آن تغییراتی ایجاد کردیم و حتی مدتی گزارشگر همراه برنامه بود و نریشن ضبط میکردیم. اکنون برنامه به شکلی اجرا میشود که مجری حضور دارد و گفتوگویی صمیمی شکل میگیرد.
مسأله مهم دیگر در مورد برنامه، موسیقی خاطرهساز آن است. نادری درباره آن عنوان میکند: موسیقی برنامه سالهاست یادآور برنامه شماوسیماست و بسیاری از مخاطبان با این موسیقی خاطره دارند. نمیتوانم دقیقا بگویم در این ۳۰سال چند فصل یا قسمت از برنامه روی آنتن رفته اما از سال ۱۳۷۳ که پخش رسمی آن با این نام آغاز شد، چیزی نزدیک به ۸۰هزار دقیقه برنامه تولید شده است. وی با گرامیداشت یاد و خاطره زندهیاد همایونی تهیهکننده قبلی این برنامه اظهار میکند: انسان بسیار خوبی بود و جایش بسیار خالی است. در تمام مدتی که با او کار میکردم، آرامش کاری داشتم.
چالش اجرای یک برنامه خاص
مونا انصاریفر مجری شماوسیما درباره این برنامه به جامجم میگوید: ۲۴سال است مجری تلویزیون هستم و فرصت داشتهام برنامههای متنوعی اجرا کنم؛ از برنامههای خانوادگی و اجتماعی گرفته تا مذهبی، معارفی و حتی برنامههای ورزشی. بهنظرم اینکه مجری همیشه در یک قالب مشخص باقی بماند، نهتنها حسن نیست بلکه ممکن است عیب هم باشد. داشتن دانش عمومی بالا و گسترده در حوزههای مختلف و افزایش سطح مطالعه و آگاهی از مهمترین قابلیتهایی است که یک مجری باید داشته باشد تا توانمندی خود را افزایش دهد.
وی درخصوص شیوه خاص اجرا در برنامه شماوسیما عنوان میکند: اجرای برنامه شما و سیما، شیوه خاصی میطلبد. چون باید پلاتوهای بسیار کوتاه گفته شود. در این برنامه برای اولین بار تجربه پلاتوگویی کوتاه را داشتم. یعنی در کمترین زمان ممکن بیشترین اطلاعات را به مخاطب منتقل کنم. در مصاحبهها و پرسشها هم همین سبک حاکم است و گفتوگوها باید به شکل پینگپنگی انجام شود. قبل از مصاحبه این موضوع را با کسانی که قرار است گفتوگو کنم مطرح میکنم. بعضی رعایت میکنند و برخی نه اما بههر حال احترام میگذارم و سعی میکنم تا جایی که ممکن است وسط حرفشان نپرم تا ریتم و ضرباهنگ برنامه حفظ شود. بهنظر من یکی از نکات مثبت برای یک مجری این است که بتواند توانمندیهای خود را در ژانرهای مختلف نشان دهد اما مجریانی هم هستند که بهصورت تخصصی در یک حوزه خاص فعالیت میکنند و اگر واقعا تخصص آن حوزه را کسب کرده باشند و به سطح حرفهای مجری/کارشناس رسیده باشند، این کار بسیار ارزشمند است. با این حال برخی هم فقط بهدلیل اینکه در یک حوزه خاص همیشه فعالیت داشتهاند، خود را در سطح مجری/کارشناس میدانند در حالی که اینطور نیست.
انصاریفر ادامه میدهد: اجرای این برنامه صرفا یک اجرای معمولی نیست. چون به شکل مرسوم، مونولوگ مستقیم نداریم. گاهی اوقات مونولوگها در قالب گفتوگو شکل میگیرد و سعی میکنم با تکیه بر ۲۴سال تجربه اجراییام، این لحظات را به بهترین شکل ارائه دهم اما اجرا بهصورت تکنفره و صرف نیست. ما یک برنامه مستقل و جداگانه هستیم که از معاونت سیما به مخاطبان عرضه میشود؛ برنامهای با قدمت و نوستالژی بالا که هنوز مردم دوستش دارند و با آن خاطره دارند. برنامهسازان و سریالسازانی که سر کارهایشان میرویم به ما لطف دارند و حس بسیار خوبی به ما منتقل میکنند. خیلی از برنامهسازان و مجریان برنامهها با تماشای این برنامه آرزو کردهاند روزی خودشان در تلویزیون مشغول کار شوند.
خبرنگار نیستم
این مجری درباره نحوه مطرح کردن پرسشهای برنامه در روزهای کاری شلوغ که ممکن است چند تیم خبری بهصورت همزمان حضور داشته باشند، میگوید: من خبرنگار نیستم و بهعنوان مجری در برنامه حضور دارم. به همین دلیل در برنامههایی که خبرنگاران دیگر هم هستند، با سعه صدر تلاش میکنم فرصت مناسب برای صحبت پیدا کنم. علاوه بر این دقت میکنم مدیرانی که با آنها گفتوگو میکنم خسته نشوند و سوالات خبرنگاران تا حدی مطرح شده باشد. پرسشهای برنامه ما بهصورت مستقل و جدا از حضور خبرنگاران بیان میشود. سعی میکنیم درباره بازدیدها و برنامههایی که داشتهاند، ویژگیهای آن برنامه یا سریالی که باعث این بازدید شده گفتوگوی خوبی داشته باشیم. البته در این مسیر چالشهایی هم وجود دارد اما با صبر، مدیریت رفتار، برخورد حرفهای و حفظ آرامش تلاش میکنیم کارمان را بهخوبی و شایستگی انجام دهیم.
وی عنوان میکند: با هنرمندان زیادی صحبت کردهایم. بههر حال قشرهای مختلف با کسوتهای مختلف کارنامه درخشان هنریای داشتهاند. نکته جالب توجه این است که میبینیم برخی هنرمندان پیشکسوت و قدیمی با عشق و محبت و روی گشاده و خیلی مشتاق از صحبت با برنامه شماوسیما استقبال میکنند. بههر حال این برنامه یکی از نوستالژیکترین برنامههای تلویزیون است و مردم دوستش دارند. خوشحالم در مسیر مجریان بزرگی مثل آقایان عبدالرشیدی و عالمی بودهام و الان پنج سال است مجری شماوسیما هستم.
این مجری به خاطره روزهای اول کار در این برنامه اشاره میکند و میگوید: روز اولی که به دفتر کار رفتم، مرحوم همایونی تهیهکننده بود. این خاطره برایم ماندگار و بسیار شیرین است. آقای فرید کارگردان برنامه به من گفت شما این توانایی را دارید از برنامهای که خودش یک برند بوده دوباره برندسازی کنید. در هر صورت تمام تلاشم را در برقراری ارتباط خوب با همه عوامل برنامهساز و هنرمندان بهکار گرفتهام. برخی هنرمندان یا برنامهسازان تمایلی به صحبت کردن مقابل دوربین ندارند و ما آنها را مجبور نمیکنیم.
این مسأله به سلیقه و شخصیت فرد برمیگردد. بعضیها کارشان را بهصورت حرفهای بلدند اما توانمندی صحبت و تسلط کافی ندارند. تلاش میکنیم دوستان عزیزمان در عرصههای مختلف اذیت نشوند. در مصاحبهها، درباره هر فرد در حوزه تخصصی خودش سوال میکنیم. مثلا اگر بازیگر معروفی در سریالی ایفای نقش میکند، درباره نقش او در آن میپرسیم. البته برای جذابتر شدن گفتوگو ممکن است کمی به مسائل دیگر هم بپردازیم اما هدف اصلی ما معرفی (پرزنت) همان مجموعه نمایشی یا غیرنمایشی خاصاست.
برنامهای متعلق به همه مردم
مجری برنامه شماوسیما درباره چالشهای احتمالی برنامه میگوید: ذاتااهل کشمکش نیستم ودنبال چالش نمیروم امابه برنامههای چالشی و اجرای آنها بسیار علاقهمندم و معتقدم توانمندی مدیریت و اداره برنامه و رفتار حرفهای را دارم که در این زمینه به آن افتخار میکنم. بهطور کلی اهل بحث و جدل نیستم اما گاهی ممکن است بهدلیل تفاوت روحیات افراد، چالشهایی پیش بیاید، که البته در پنج سالی که افتخار داشتهام در برنامه شماوسیما حضور داشته باشم، چنین مسألهای رخ نداده است.
انصاریفر ادامه میدهد: این برنامه متعلق به همه مردم ایران است و حتی در تیتراژ آن کوشیدهایم این موضوع را بهخوبی نشان دهیم و حال و هوای خوش و نوستالژیک آن را حفظ کنیم. خرسند میشویم مردم نظرات خود را درباره برنامه با ما در میان بگذارند و بگویند چه مواردی را دوست دارند در قاب شماوسیما ببینند تا براساس خواستههای آنها حرکت کنیم. درباره بخشهای خبری همانطور که آقای نادری اشاره کردند در تلاشیم تازهترین وداغترین اخبارسیما را در دوبخش به بینندگان منتقل کنیم.خوشحال میشویم برنامه شماوسیماهمانند گذشته درروزهایجمعه پخششودوبهباکس قبلیپخش بازگردد.قطعا کموکاستیهایی در کار وجود دارد و نظرات مخاطبان برای ما بسیار ارزشمند است و امیدواریم به ما منتقل شود. سامانه پیامکی برنامه با شماره ۳۰۰۰۰۶۸ آماده دریافت پیامهای مخاطبان است. امیدوارم زمان برنامه افزایش پیدا کند و روزی پشت صحنه خود برنامه شماوسیما از تلویزیون پخش شود.