هنر هفتم در قاب کوچک

هفتمین هنر
برنامه «هفت»، قدیمی‌ترین برنامه حوزه سینما در تلویزیون نیست، ولی احتمالا شناخته‌شده‌ترین آنهاست.برنامه‌ای که بااجرای فریدون جیرانی پا گرفت، با نقدهای تند و تیز مسعود فراستی شهره شد و پذیرای چهره‌های شاخص سینما در تلویزیون بود. این برنامه در فصل‌های مختلفی که از سال ۱۳۸۹ تا امروز داشته با مجریان مختلف اجرا شده است.جیرانی از سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۱، محمود گبرلو از ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۴، بهروز افخمی از۱۳۹۴تا۱۳۹۵، رضا رشیدپورسال۱۳۹۶ و محمدحسین لطیفی سال ۱۳۹۷ اجرای برنامه را برعهده داشته‌اند. این روزها نیز دوباره بهروز افخمی برنامه را هدایت می‌کند. هفت ابتدا از شبکه سوم سیما پخش می‌شد اما به شبکه نمایش کوچ کرد وجمعه‌ هرهفته روی آنتن می‌رود.تحلیل و بررسی فیلم وسینما،بررسی فروش فیلم‌های هفته درگیشه، میزگرد گفت‌وگو با مهمانان حوزه سینما، مسئولان فرهنگی و هنرمندان، گزارش‌هایی از پشت صحنه تولید فیلم‌ها، اکران عمومی و مصاحبه با فعالان سینما و نظرات مردم، میزگرد نقد و تحلیل فیلم‌های روی پرده سینما، اطلاع‌رسانی اخبارهای سینمای ایران و استندآپ کمدی از بخش‌های مختلف این برنامه است. هفت را با تمام فراز و فرودهایش در این سال‌ها می‌توان یکی از اثرگذارترین برنامه‌هایی دانست که سینمای ایران را زیر ذره‌بین می‌برد. 
 
به صرف نقد سینما
از برنامه‌های سینمایی تلویزیون می‌توان به «نقد سینما» اشاره کرد. این برنامه که از شبکه چهار سیما پخش می‌شود، به نقد و تحلیل آثار سینمایی ایران و جهان، همین‌طور موضوعات و چالش‌های کلان سینمای ایران می‌پردازد. نقد سینما در چند فصل با رویکرد فرهنگ‌سازی سینمایی پخش می‌شود و در فصل اخیر خود تلاش‌کرده به‌طور جدی‌تر و  با ریتمی سریع‌تر به حوزه سینما بپردازد. از قسمت‌های اصلی برنامه می‌شود از بخش سینمای بین‌الملل نام برد که در آن هم به سینما و هم سریال‌های خارجی پرداخته می‌شود. «میز گفت‌وگو» از دیگر بخش‌های ثابت برنامه است که بحث‌های نظری سینما به‌طور عام در آن مطرح می‌شود و از صاحب‌نظران تا نویسندگان و استادان دانشگاه در آن حضور دارند. از بخش‌های دیگر برنامه می‌توان به بخش آموزش اشاره کرد؛ در این بخش یکی از چهره‌های شناخته‌شده در عرصه فیلمسازی در هر قسمت تکنیک‌های سینمایی را شرح می‌دهد و به‌نوعی انتقال تجربه می‌کند. همچنین در قسمتی دیگر از برنامه به معرفی کتاب پرداخته می‌شود. برنامه نقد سینما به تهیه‌کنندگی یوسف بچاری و اجرای علیرضا مافی با مشارکت سازمان سینمایی سوره تولید می‌شود.

سینما برای ملت 
«سینما ملت» عنوان برنامه‌ای دیگر در تلویزیون ویژه سینماست. این برنامه از شبکه تهران روی آنتن می‌رود. فصل جدید این برنامه که از تیرماه امسال روی آنتن رفته، به تهیه‌کنندگی پیمان خزلی و با اجرای محمدرضا مقدسیان با محوریت سینما و مردم به بررسی و تحلیل سینمای ایران و چالش‌های سینمای ملی می‌پردازد.  این برنامه هر هفته پنجشنبه‌ها ساعت ۲۰ پخش می‌شود. سینما ملت به سردبیری سعید هاشم‌زاده کاری از مرکز هنری رسانه‌ای نهضت و گروه اجتماعی شبکه تهران است. این برنامه جمعه‌ها ساعت ۱۷ نیز بازپخش دارد.
 
سینمای درجه یک
«سینما یک» از برنامه‌های نوستالژیک تلویزیون در حوزه سینماست. این برنامه نخستین‌بار سال ۱۳۸۲ با محوریت پخش فیلم‌های مطرح تاریخ سینمای جهان و نقد و بررسی آنها تولید و پخش شد. سری اول سینما یک یا سینما ۱، برنامه‌ای تلویزیونی به تهیه‌کنندگی محمد حمیدی‌مقدم بود که بین سال‌های ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۴ از شبکه اول پخش می‌شد. سری دوم این برنامه به تهیه‌کنندگی مهدی رحیمیان و با اجرای شاهرخ دولکو روی آنتن رفت. سومین سری از مجموعه برنامه سینما یک به تهیه‌کنندگی مهدی فرودگاهی تولید و پخش می‌شد. بعد از گذشت حدود دو سال سری چهارم آن در نوروز ۱۳۹۲به تهیه‌کنندگی علیرضا بختیان و اجرای کوروش سلیمانی تولید و مجددا پخش آن آغاز شد و تا سال ۱۳۹۵ ادامه داشت. سری پنجم این برنامه از فروردین ۱۳۹۶ به تهیه‌کنندگی، سردبیری و اجرای غلام‌عباس فاضلی، منتقد و نویسنده سینمایی روی آنتن رسانه‌ملی رفته است. در سری جدید این برنامه فیلم‌ها به انتخاب مهمان برنامه به نمایش درمی‌آید و سپس بررسی و تحلیل آن با حضور مهمان و مجری انجام می‌شود. خسرو دهقان، شهرام جعفری نژاد، مهدی فخیم‌زاده، بهروز افخمی، فریدون جیرانی، محمود گبرلو، محمدتقی فهیم، سعید مستغاثی، احمد طالبی‌نژاد، احمد ضابطی‌جهرمی، محسن فاطمی، عزیزا...حاجی‌مشهدی، مجید حسینی‌زاد،جواد طوسی،نرگس آبیار، احمد امینی، حسن حسینی، حجت‌الاسلام عبدالحسین خسروپناه، سعید قطبی‌زاده و...ازجمله چهره‌هایی هستند که در این برنامه حضور پیدا کرده‌اند. 
 
به وقت سینما
«ساعت سینما» جزو برنامه‌های سینمایی تاریخ تلویزیون است. برنامه‌ای که در هر قسمت با حضور یک یا دو مهمان به نمایش و تحلیل یکی از آثار خوب سینمای جهان می‌پرداخت. کارشناس‌_‌مجری «ساعت سینما» محمدرضا مقدسیان بود. این برنامه بیشتر به فیلم‌های خوب جهان که حرفی فراتر از سینما برای گفتن دارند، اختصاص داشت و از شبکه چهار سیما پخش می‌شد.
 
سینما از دریچه چهارم
در بررسی برنامه سینما یک اشاره‌ای به نام محمد حمیدی‌مقدم شد. او در واقع ابتدا با برنامه «سینما دو» به تلویزیون آمد، بعد از‌ آن «سینما ۴» را پایه‌گذاری کرد. سال ۱۳۷۸ و در روزهای اولیه راه‌اندازی شبکه چهار سیما، برنامه سینما ۴ پخش شد که علاوه بر نریشن، مجری و منتقد مهمان، از نقد نوشتاری هم در طول برنامه استفاده شد. این برنامه از سال ۱۳۷۸ آغاز و همان‌طور که بیان شد شروع این برنامه هم با تهیه‌کنندگی حمیدی‌مقدم بود و سپس مسعود اوحدی و مهدی رحیمیان کار را برعهده گرفتند. برنامه آنها تا تیر ۱۳۸۳ پخش شد. سری جدید برنامه ترکیبی سینما۴ با تهیه‌کنندگی علیرضا شجاع‌نوری در برابر مخاطبان قرار گرفت و مدت‌ها ادامه داشت. این برنامه با پخش فیلم‌های سینمایی و نقد و بررسی آنها، همراه مخاطبان بود. پس از مدتی حمیدی‌مقدم با پایان کارش در «سینما یک» به شبکه چهار بازگشت و این برنامه را ادامه داد. 
 
درس سینما با اکبر عالمی 
در دهه ۷۰ خورشیدی، دوستداران سینما در شبکه یک سیما با برنامه‌ای مواجه شدند که آثار برتر سینمای جهان را پخش می‌کرد. این برنامه با نام «هنر هفتم» و با اجرای اکبر عالمی، پنجشنبه‌شب‌ها روی آنتن می‌رفت و مخاطبان بسیاری را با خود همراه کرد. این برنامه را می‌توان شروع یک جریان در شبکه‌های تلویزیونی دانست تا برنامه‌هایی از این دست تولید شود.
 
قاب دوم سینما
«سینمای اندیشه» در شبکه دو جزو نخستین برنامه‌های سینمایی تلویزیون است. برنامه پس از مدتی به «سینما ۲» تغییر نام داد و تغییراتی را نیز درساختار ومحتوا داشت تا مخاطبان بیشتری را باخود همراه کند. از سال ۱۳۷۶ که این برنامه پخش می‌شد، بینندگان زیادی پیدا کرد و محمد حمیدی‌مقدم با این برنامه به برنامه‌های سینمایی تلویزیون پا گذاشت. در این برنامه فیلم‌هایی همچون «خاکستر سبز»، «روسری آبی»، «خبرنگار خارجی» و «مورچه‌های سبز خواب می‌بینند» و... پخش شد.

عالم ماورا در سینما
«سینما ماورا» برنامه‌ای متفاوت بود که در شبکه چهار سیما متولد شد. برنامه کاری از گروه ادب و هنر شبکه چهار سیما بود و ‌فیلم‌هایی همچون موهبت الهی شفابخش، سومین معجزه، خرقه سیاه، جنگجو، بال‌های اشتیاق، برادر الهی ما، خرس، لوتر، کنستانتین و...آثاری بودند که در این برنامه پخش شدند. فیلم‌های معناگرا دراین برنامه باحضورکارشناسان مورد نقد و بررسی قرار می‌گرفتند. 
 
امتداد هنر و فلسفه
برنامه تلویزیونی «امتداد» محصول مرکز سیمرغ، به سردبیری سیدعرفان حسینی و میزبانی رامین پورمند مختص سینما نیست اما به آثار سینمایی شناخته شده دنیا نیز توجه دارد. این برنامه که با نگاهی کلی به اندیشه‌های غرب و شرق، به بررسی اندیشه‌ای و فلسفی حوزه‌های مختلف فرهنگ عامه می‌پردازد، در ۲۶ قسمت ۵۵ دقیقه‌ای تولید شده و هر هفته جمعه‌ها ساعت ۱۶ روی آنتن شبکه چهار سیما می‌رود. همچنین تکرار این برنامه شنبه ساعت ۱۷ و چهارشنبه ساعت۹ است. در قسمت‌هایی از این برنامه که نگاهی فلسفی و تازه به بعضی تولیدات رسانه‌ای مشهور جهان دارد و به بررسی ریشه‌های شکل‌گیری ایده‌ها و محتوای هر اثر می‌پردازد، آثار سینمایی شناخته شده نقد می‌شوند.
 
صدای سینماچی 
از برنامه‌های رادیویی برای سینما که در این سال‌ها روی آنتن رفتند، می‌توان به «سینماچی» در رادیو جوان اشاره کرد. این برنامه به لحاظ محتوایی با تمرکز بر آثار سینمایی روز ایران یا سریال‌های مطرح شبکه نمایش خانگی و تلویزیون، به‌صورت مجله خبری-تحلیلی روی موج رفت. سینماچی خبرهای دست اول و اختصاصی یا دست‌کم خبرهایی را که کمتر در فضای رسانه‌ای شنیده شده مرور و بررسی می‌کرد.همچنین با تمرکز بریک اثردرهربرنامه، بایکی دو نفر ازعوامل فیلم واهالی رسانه و منتقدان گفت‌وگو داشت. مرور بهترین فیلم‌های تاریخ سینمای ایران و موسیقی فیلم، مکاتب سینمایی، فیلمنامه، مسابقه و نظرسنجی پیامکی از تاریخ سینمای ایران یا موضوع پرونده ویژه و...ازبخش‌های دیگر برنامه بود.
 
تحلیل آینده سینما
«سینما آینده» از برنامه‌هایی رادیویی مرتبط با حوزه سینماست. در تعریف این برنامه آمده: «سینما هنری است که با به تصویر کشاندن گذشته و آینده، ما را به نقاط مختلف تاریخ می‌برد. اما فیلم‌های علمی - تخیلی که زندگی انسان آینده را به تصویر می‌کشند همیشه به‌جز مخاطبان سینما، برای حوزه‌های مرتبط با صنعت، علم و پژوهش جرقه‌ای بوده‌اند برای ایده گرفتن و پیشرفت به سوی آینده.» سینما آینده برنامه حوزه سینما در شبکه رادیویی جوان است که به این موضوعات می‌پردازد. راضیه جعفری، تهیه‌کننده و کیانا فرهی، مجری و سردبیر برنامه هستند. این اثر رادیویی پنجشنبه‌ها ساعت ۱۴ به مدت ۳۰ دقیقه پخش می‌شود.
 
یک اقتباس سینمایی 
برنامه «سینما و اقتباس» از تولیدات گروه ادب و هنر شبکه چهار در دهه ۸۰ روی آنتن رفت. ده‌ها فیلم در این برنامه پخش شد که فیلم‌های برگزیده برگرفته از رمان‌ها و نمایشنامه‌های مطرح دنیا بودند. از‌جمله فیلم‌هایی که برای پخش از سینما و اقتباس در نظر گرفته شده، می‌توان به «میزری» راب راینر با بازی کتی بیتس و جیمز کان، «درخشش» استنلی کوبریک با بازی جک نیکلسون، «چوپان خوب» رابرت دنیرو با بازی مت دیمون و «قول» شان‌ پن با بازی جک نیکلسون و بنیسیو دل تورو و‌... اشاره کرد.

تصویر سینمای صامت
مجموعه برنامه «سینمای صامت» در دهه ۸۰ فیلم‌هایی را که در ۲۰ سال نخست پیدایش سینما در جهان تولید شده‌اند، پخش کرد. سیداحمد پایداری، تهیه‌کننده برنامه در گفت‌وگویی درباره نوع فیلم‌های انتخاب شده برای پخش از این برنامه بیان کرده بود: ما در این برنامه تلاش می‌کنیم مهم‌ترین فیلم‌های تاریخ سینمای صامت را انتخاب و ارائه کنیم؛ فیلم‌هایی که در فهرست نخستین آثار سینمای جهان قرار دارند. این فیلم‌ها از تمامی ژانرها، کارگردان‌ها و کشورها انتخاب شده‌اند و نوعی نگاه تحلیلی به دوره آغازین ساخت فیلم در جهان را ارائه می‌کنند. بیشتر مردم وقتی صحبت از سینمای صامت می‌شود، فیلم‌های برخی از کمدین‌های مشهور سینمای جهان را به خاطر می‌آورند. این طرز تلقی از آنجا ناشی می‌شود که تلویزیون ما در سال‌های قبل، هر زمان که با کمبود برنامه مواجه می‌شد، بخش‌های مشخص تعدادی از فیلم‌های کمدی و صامت را به‌صورت نامنظم پخش می‌کرد و این انگاره عمومی را پدید آورده که فیلم صامت با فیلم‌های کمدین‌های قدیمی برابر است.

عناوین دیگر
رادیو فیلم،بازار سینما، کافه رادیو،سینما بهمن،سینما زاویه، سینما پشت‌صحنه، سینما۵، سینماگرام، اسرار سینما، سینمای کوتاه، سینما حقیقت و...جزو آثاری است که در رادیو و تلویزیون به‌صورت ویژه به سینمای ایران و جهان پرداختند یا در بخشی از برنامه خود گوشه‌چشمی به این هنر صنعت داشتند. در این میان می‌توان به راه‌اندازی شبکه نمایش سیما اشاره کرد که سال‌هاست به‌صورت ۲۴ ساعته به پخش آثار سینمایی ایرانی و خارجی می‌پردازد و علاقه‌مندان به تماشای فیلم را با خود همراه کرده است. سینمای مستند نیز در شبکه‌های مختلف به‌ویژه شبکه مستند سیما مورد توجه است و در برنامه‌های مختلف آثار این سینما پخش شده و مورد بررسی قرار می‌گیرد. رادیو نمایش هم در کنار پخش آثار نمایشی، برنامه‌هایی را نیز برای پوشش اخبار سینمایی و پخش فیلم دارد. هنگام برگزاری جشنواره‌ها به‌خصوص جشنواره فیلم فجر برنامه‌های متعددی در رسانه‌ملی برای اطلاع‌رسانی در این خصوص تولید و پخش می‌شود.