لزوم تصویب قانون جامع صداوسیما و تحکیم جایگاه ساترا

برخی سکوها و سامانه‌های دارای مجوز از ساترا چندمیلیون مشترک دارند و برخی دیگر نیز که نوپاتر محسوب می‌شوند در مسیر رشد مخاطبان خود هستند. در این میان تلاش سکوها برای تامین نیازهای کاربران خود باعث شده است تا روز به روز شاهد پیوندی عمیق‌تر میان کاربران سکوها و سکوی مورد استفاده آنها باشیم. در چنین شرایطی نحوه مواجهه با تخلفات سکوها و سامانه‌ها موضوعی است که از اهمیت بسزایی برخوردار است. تعطیلی سکوها و سامانه‌های دارای مجوز از ساترا قطعا آثار نامطلوبی برجای خواهد گذاشت و باب میل گروه‌های مختلف هم نیست اما از سوی دیگر مواجهه هوشمندانه با تخلفات سکوها و سامانه‌ها یک ضرورت است. بر همین اساس گفت‌وگویی داشتیم با دکتر لطف‌ا... سیاهکلی، نایب‌رئیس فراکسیون رسانه و فضای مجازی مجلس شورای اسلامی تا نظرات او را درخصوص شیوه مواجهه هوشمندانه با تخلفات سامانه‌ها و سکوها بررسی کنیم.

لطف‌ا... سیاهکلی، نایب‌رئیس فراکسیون رسانه و فضای مجازی مجلس درخصوص مهم‌ترین شاخص‌های حکمرانی نوین در فضای مجازی به جام‌جم می‌گوید: امروزه فضای مجازی به عرصه جدید زندگی فردی تبدیل شده است. این فضا زندگی دوم بشر را رقم زده که در آن هزینه تعاملات روزمزه پایین‌تر است، عدالت‌محورتر است، دسترسی به خدمات سهل‌تر است و جذابیت‌های بصری بیشتری وجود دارد و بنابراین جمعیت‌های بزرگ انسانی در آن شکل گرفته و روز به روز گسترده‌تر شده است.

وی ادامه می‌دهد: از دیگرسو هر جامعه مدنی در هر فضایی که شکل گیرد برای بقا نیازمند قوانینی تنظیمی است که به واسطه آن روابط بین بازیگران ترسیم و حدود آن مشخص شود. برای جلوگیری از تخلفاتی مانند تعدی، زورگویی، دزدی، بی‌آبروکردن در فضای مجازی و اجتماع ایجادشده در آن هم، لاجرم نیاز به قانون وجود دارد. بنابراین برای تحقق این نیازهای جامعه مدنی در سایه امنیت، وجود حکمرانی حیاتی است و از نظر من مهم‌ترین شاخصه این حکمرانی در فضای مجازی هم وجود قوانین و مقررات است.

تنظیم‌گری در دست ساتراست

سیاهکلی در ادامه به مسأله تنظیم‌گری نهاد تنظیم‌گر در حکمرانی نوین، عنوان می‌کند: برای توضیح این مسأله باید ابتدا مثالی بزنم. امروزه اصناف چگونه عمل می‌کنند؟ اصناف براساس تخصصی که در حوزه صنف خود دارند، و شناخت کاملی که از کسب‌وکار مورد نظر دارند، همچنین ذی‌نفع بودن خود آنها، به‌خوبی می‌توانند حقوق هم‌صنفی‌های خود را دنبال کنند، مقررات‌نویسی کنند و نهایتا این مقررات به واسطه تسلط مقرره‌نویس، شیوه تعامل بین ذی‌نفعان را تنظیم‌گری می‌کند. بنابراین نهاد تنظیم‌گر با تعیین مقررات که منافع ذی‌نفعان در آن دیده شود، نقش تنظیم‌گری خود را در فضای مجازی ایفا می‌کند.

نایب‌رئیس فراکسیون رسانه و فضای مجازی مجلس به مسأله شناخت فضای مجازی برای آگاهی افراد ذی‌نفع اشاره کرده و می‌گوید: نهاد تنظیم‌گر با شناخت کامل نسبت به فضای مجازی و ویژگی‌های آن، همچنین آگاهی از منافع ذی‌نفعان این حوزه، می‌تواند به‌خوبی وارد عمل شده و همچون مدیر یک صنف متخصص، اقدام به تدوین دستورالعمل‌های مربوط به تنظیم‌گری در این حوزه کند. آنچه مسلم است این‌‌که مسئولیت تنظیم‌گری صوت‌وتصویر فراگیر در فضای مجازی به عهده سازمان صداوسیما و ذیل آن سازمان تنظیم مقررات رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر است و بنابر قانون، تنظیم‌گری فعالیت‌های پلتفرم‌ها، وی‌او‌دی‌ها و تلویزیون‌های آنلاین به عهده این نهاد است. سیاهکلی به پیشنهاد مجلس برای ارتقای جایگاه تنظیم‌گری ساترا و مسأله شناسایی نهادهای مدعی اشاره کرده و در این رابطه عنوان می‌کند: بیشتر تمرکز مجلس در این حوزه به طرح قانون جامع صداوسیما مربوط می‌شود. البته اطلاع دقیقی ندارم که این طرح درحال‌حاضر در چه مرحله‌ای است اما در این طرح تلاش شده ضمن شناسایی نهادهایی که به نوعی مدعی حوزه تنظیم‌گری صوت‌وتصویر هستند، جایگاه ساترا در این حوزه تثبیت شود. البته نباید فراموش کرد که جایگاه و وظیفه مجلس قانون‌نویسی است و نه مقررات‌نویسی. درواقع مجلس کلیات قوانین و اختیارات نهادها را تعیین می‌کند و آن نهادها هستند که با نگارش تخصصی مقررات، ذی‌نفعان را برای تبعیت از قانون و مقررات مجاب می‌کنند.

وی معتقد است دیدگاه مجلس این است سازمانی که توسط قانون موظف به ورود به حوزه‌ای شده با تدوین قوانینی که اساس آنها تخصص و تسلط بر حوزه مورد نظر است اقدام به تنظیم‌گری در این حوزه کند.

اقدام مجلس برای تدوین قانون

مسأله مهمی که در این میان وجود دارد، برخی خلأ‌های قانونی است که در حوزه تنظیم‌گری صوت‌وتصویر فراگیر ازجمله نحوه برخورد دستگاه قضایی با پلتفرم‌های متخلف وجود دارد. چیزی که اگر مجلس شورای اسلامی تلاش کند، می‌تواند برنامه‌ مشخصی برای مقررات‌گذاری در حوزه نمایش‌خانگی و تحکیم جایگاه ساترا به‌عنوان تنظیم‌گر داشته باشد. هرچند که برخی نمایندگان مجلس بر این مسأله تاکید می‌کنند که وظیفه مجلس بیشتر از آن‌که مقررات‌نویسی باشد، قانون‌نویسی است و اگر قرار باشد کاری در این خصوص انجام شود، در حیطه این وظایف خواهد بود. دکتر لطف‌ا... سیاهکلی، نایب‌رئیس فراکسیون رسانه و فضای مجازی مجلس شورای اسلامی در این رابطه می‌گوید: همان‌گونه که بیان شد، وظیفه مجلس نگارش قانون است و نه مقررات و مجلس شورای اسلامی در راستای تنظیم‌گری رسانه‌های صوت‌وتصویر فراگیر هم اختیاراتی برای سازمان صداوسیما تعریف کرده است که براساس‌آن سازمان‌های ذی‌صلاح مانند ساترا اقدام به نگارش مقررات در این حوزه می‌کنند. البته پیشنهاد ما این است که این مقررات با هماهنگی و همفکری ذی‌نفعان حوزه صوت‌وتصویر فراگیر نوشته شود تا اثربخشی بیشتری داشته باشد.

روزنامه جام جم