استارت‌آپ‌های زامبی؛ بلای جان سرمایه‌گذاران

اما سرمایه‌گذاران روی چه مدل استارت‌آپ‌هایی سرمایه‌گذاری می‌کنند؟ آیا همه استارت‌آپ‌هایی که سرمایه‌گذاران روی آنها سرمایه‌گذاری می‌کنند به سرمایه‌گذار سود می‌رساند؟ استارت‌آپ‌های زامبی چه استارت‌آپ‌هایی هستند و چگونه می‌توان آنها را تشخیص داد؟ در ادامه توضیحاتی در مورد انواع مدل‌های سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها و اصطلاح استارت‌آپ‌های زامبی ارائه شده است.

ریسک سرمایه‌گذاری برای سرمایه‌گذاران بسیار بالاست. حتی اگر سرمایه‌گذاران دانش و توانمندی بالایی در تشخیص استارت‌آپ‌های با پتانسیل داشته باشند باز هم احتمال ضررده شدن استارت‌آپ‌ها بسیار بالاست. از همین رو سرمایه‌گذاران سبدی از سرمایه‌گذاری را به جای انتخاب یک استارت‌آپ خاص در نظر می‌گیرند.

به این ترتیب آنها سعی می‌کنند روی چند استارت‌آپ سرمایه‌گذاری کنند. به‌طور کلی و در یک دسته‌بندی کلان سرمایه‌گذاری روی استارت‌آپ‌ها به سه دسته‌بندی تقسیم‌بندی می‌شود.

مدل سگ، مدل ستاره و مدل زامبی، مدل‌های سرمایه‌گذاری هستند که سرمایه‌گذاران روی استارت‌آپ‌ها سرمایه‌گذاری می‌کنند.

مدل سگ: این مدل استارت‌آپ‌ها قبل از این‌که بتوانند به درآمدزایی کلان و یک مدل کسب‌وکار مناسب برسند، بودجه یا پول نقدی که برای آنها در نظر گرفته شده را تمام می‌کنند. این نوع استارت‌آپ‌ها به‌طور معمول پولی به استارت‌آپ‌ها برنمی‌گردانند.

مدل ستاره: مدل ستاره به‌طور دقیق نقطه مقابل مدل سگ است. این استارت‌آپ‌ها نه‌تنها هزینه اولیه‌ای که سرمایه‌گذار به آنها تخصیص داده را برمی‌گردانند بلکه ده‌ها برابر نیز برای سرمایه‌گذاران سوددهی دارند. تعداد این مدل استارت‌آپ‌ها محدود است ولی سود حاصل از آنها می‌تواند تمام ضررهای سرمایه‌گذاران در استارت‌آپ‌های مدل سگ را جبران کند.

مدل زامبی: استارت‌آپ‌های زامبی همان‌طور که از نام‌شان پیداست نه ضررده مطلق هستند نه سودده مطلق. آنها برای سرمایه‌گذاران جذاب نیستند چرا‌که فقط نشان می‌دهند در حال انجام عملیات هستند و فروش یا درنهایت سود مختصری دارند. روال این کسب‌وکارها به صورتی است که پیشرفت چندانی ندارند و در یک روند خطی ثابت به حیات خود ادامه می‌دهند. اکثر سرمایه‌گذاران بعد از شناسایی زامبی‌ها با آنها قطع همکاری می‌کنند. این نوع کسب‌وکارها ارزش سرمایه‌گذاری برای آینده را ندارند و نمی‌توانند پیشرفت چشمگیری از خود نشان دهند.

کارشناسان خبره سرمایه‌گذاری، روند جذابی را برای استارت‌آپ‌ها ترسیم کرده‌اند. آنها معتقدند استارت‌آپ‌ها بعد از شروع در یک سرازیری حرکت می‌کنند، کمی بعد برخی از آنها می‌توانند از سرازیری به سمت بالا حرکت کنند و اکثر آنها مسیر سرازیری را ادامه می‌دهند. در این میان استارت‌آپ‌هایی هستند که در نقطه پایین شیب گیر می‌کنند، آنها نه پایین می‌روند و نه بالا می‌آیند، استارت‌آپ‌های زامبی همین استارت‌آپ‌ها هستند.

علائم زامبی بودن استارت‌ آپ‌ ها

گرچه علامت صددرصدی مشخصی برای این‌که بتوانیم یک استارت‌ آپ زامبی را تشخیص دهیم وجود ندارد اما برخی علامت‌ها نشان‌دهنده این موضوع هستند که ممکن است استارت‌آپی به سمت زامبی شدن در حرکت باشد.

1ــ دوست ندارید از رختخواب بلند شوید و به سر کار بروید

این علامت خوبی نیست، اگر شما به کارتان علاقه‌مند باشید و عاشق کارتان باشید، احتمال این‌که دیر از رختخواب بلند شوید بسیار کم است. به‌طورمعمول زمانی که شما درآمد خاصی از کارتان نداشته باشید این موضوع می‌تواند دلیل خوبی باشد که بیشتر در رختخواب بمانید و به جای کار استراحت کنید.

2ــ از این‌که کارتان را برای دیگران توضیح دهید ترس دارید

اگر علاقه‌مند به کسب‌وکارتان باشید، دوست دارید داستان آن را به دیگران توضیح دهید. اکثر افرادی می‌توانند پیشرفت کسب‌وکار خود را در آینده‌ای نزدیک ببینند، تلاش می‌کنند داستان شکل‌گیری کسب‌وکارشان را به همه توضیح دهند. اگر می‌بینید که علاقه‌ای به این کار ندارید احتمال این‌که استارت‌آپ شما به سمت زامبی شدن در حرکت باشد بسیار زیاد است.

3ــ رشد شما در هفته بسیار کم است

هر کسب‌وکاری شاخص‌های خاصی را برای اندازه‌گیری موفقیت خود در نظر می‌گیرد. اگر این شاخص‌ها برای شما بسیار پایین است و در هر هفته نمی‌توانید پیشرفت حداقلی را مشاهده کنید باید به فکر باشید چون استارت‌آپ شما در حال تبدیل به یک استارت‌آپ زامبی است.

4ــ روی ایده باقی مانده‌اید و هیچ خروجی ندارید

خیلی از استارت‌آپ‌ها فقط در حد ایده باقی ‌مانده‌اند. اگر شما هم دچار این مشکل شده‌اید و بیش از یک‌سال است فقط روی ایده برنامه‌ریزی می‌کنید و خروجی ندارید باید فکری به استارت‌آپ خود کنید تا استارت‌آپ زامبی نشوید.

5ــ مدیرعامل هستید ولی علاقه‌ای به صحبت با کارکنان‌تان ندارید

اگر مدیرعامل مجموعه استارت‌آپی هستید ولی دوست ندارید از در اتاق خودتان بیرون بیایید و با کارکنان خودتان صحبت کنید، احتمال دارد استارت‌آپ شما به زامبی تبدیل شده باشد. البته همیشه هم این‌طور نیست اگر این حالت با فاصله زیادی برای شما رخ می‌دهد، نیازی نیست نگران شوید.

6ــ مشاور یا مشاورانی را استخدام کرده‌اید که آنها به شما راهکار بدهند

گرچه استخدام مشاور می‌تواند برای پیشرفت کسب‌وکارها مفید باشد اما اگر تعداد افراد همکار شما کم است و شما مشاور استخدام کرده‌اید، این مساله نشان می‌دهد شما در یک مسیر خطی بدون سقوط و صعود در حال حرکت هستید و با استخدام مشاور سعی دارید فرهنگ سازمان، فرآیند سازمان یا فروش سازمان را تغییر دهید. اما در واقعیت این مساله ممکن است نشانه‌ای از زامبی شدن استارت‌آپ شما باشد.

راهکارهای جلوگیری از زامبی نشدن

1ــ مشکل را قبول کنید

قبول مشکل مهم‌ترین مرحله جلوگیری و رفع زامبی شدن استارت‌آپ‌هاست. در این حالت شما به فکر انجام کارهایی خواهید بود که استارت‌آپ‌تان را نجات دهد.

2ــ یکی از بخش‌های استارت‌آپ را محور قرار دهید

یکی از بخش‌ها را در نظر بگیرید و روی آن تمرکز کنید. ممکن است نتوانسته باشید که روی همه بخش‌های استارت‌آپ خود تمرکز کنید، با تمرکز روی یک بخش مشخص می‌توانید منابع بیشتری را به این بخش خاص اختصاص دهید. به این ترتیب ممکن است پیشرفت بیشتری را در بخشی که تمرکز بیشتری روی آن داشته‌اید، شاهد باشید.

3ــ اتفاقات بد را به اتفاقات مثبت تبدیل کنید

برای هر کسب‌وکاری روزهای خوب و بد زیادی اتفاق می‌افتد اما اتفاقات بد به‌طورمعمول موجب می‌شود استارت‌آپ شما نتواند پیشرفت کند. سعی کنید هر اتفاق بدی که در کسب‌وکارتان می‌افتد را مدیریت کنید و راهکاری برای تبدیل آن به یک اتفاق خوب پیدا کنید. گرچه به نظر بسیاری از صاحبان کسب‌وکار این اتفاقات کوچک نمی‌تواند تاثیر چندانی روی موفقیت کسب‌وکار بگذارد اما باید گفت اگر یک مدیر کسب‌وکار بتواند همین اتفاقات بد کوچک را تبدیل به نکات مثبت کند می‌تواند استارت‌آپ خود را از افتادن به دام زامبی شدن نجات دهد.

محسن سمسارپور - پژوهشگر حوزه فناوری اطلاعات / ضمیمه کلیک روزنامه جام جم