رستاخیزی شگفت‌ انگیز که حالت را خوب می‌کند

دو سه روزی است که «هشتگ سکوت ـ در ـ برابر ـ بزرگ‌ترین ـ اجتماع ـ جهانی» نیز به راه افتاده که به نوعی اعتراضی است به سکوت رسانه‌های جهان در برابر این اتفاق عظیم مسلمانان سراسر جهان. با محمدعلی شعبانی هم‌صحبت شدیم تا به عنوان یک مستندساز از این اجتماع بزرگ بگوید.

پیاده‌ روی اربعین یکی از بزرگ‌ترین اجتماعاتی‌ است که در دنیا اتفاق می‌افتد، از نگاه یک فیلمساز از این اجتماع بزرگ برایمان بگویید.

جریانات سیاسی و اجتماعی زیادی از زمان شهادت امام حسین(ع) تاکنون رخ داده که بیشتر آنها تلاش کردند نور حادثه کربلا را خاموش کنند؛ یک سال حرم حضرت اباعبدالله را خراب کردند و جاش گندم کاشتند، در انتفاضه شعبانیه تانک آوردند و به حرم حمله کردند، فرمانروایان مختلف بنا به دیدگاه خود ظلم‌هایی به بارگاه امام سوم شیعیان انجام دادند. آخرین نفر آنها صدام بود که شیعیان را بسیار آزار داد اما رابطه مردم با تاسوعا و عاشورا و اربعین هیچ‌وقت از بین نرفت. آدم‌ها آمدند و رفتند اما عاشورا و اربعین ماند و در سال 1396، مغناطیس کربلا همچنان مردم را جذب می‌کند و روز به روز قوی‌تر می‌شود. روزهای اولی که راه کربلا باز شد؛ می‌گفتند مردم هیجان دارند و سال‌های بعد آرام‌ می‌شوند اما این اشتیاق کم که نشد بیشتر هم شد. هشت سال در پیاده‌روی اربعین شرکت کرده‌ام و هر سال از مسیری جدید رفته‌ام و هر سال حیرتم بیشتر می‌شود؛ حضور و نقش امام حسین(ع) در تاریخ دائمی است و عظمت یاران و علاقه‌مندان به او اکنون 23میلیونی شده که بی‌نظیر است. بزرگ‌ترین و بی‌نظیرترین اجتماع مسلمانان را شکل می‌‌دهد. این تجمع بزرگ فقط مخصوص شیعیان نیست چون دیده‌ام که اهل تسنن کشور خودمان هم به ساحت اباعبدالله ارادت دارند و در این مراسم شرکت می‌کنند. تجمع و پیاده‌روی اربعین ظرفیت این را دارد که به حرکتی جهانی تبدیل شود.

استقبال جوانان از این مراسم را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ برخی می‌گویند این استقبال به دلیل شکل دورهمی آن است که شبیه تور و رفاقتی است.

قطعا تور و سفر سیاحتی نیست، اما لذتبخش است و شیرینی‌هایی دارد. خودم در مسیر اربعین هر سال دوستان جدیدی پیدا می‌کنم که در نوع خودش بی‌نظیر است. برخی می‌گویند هزینه سفر اربعین را در جاهای دیگری هزینه کنید تا موثرتر باشد! من به عنوان یک مستندساز بجد می‌گویم بسیاری از خیرانی که کارهای خیر دیگر هم انجام می‌دهند در مراسم اربعین شرکت می‌کنند و این کار باعث نمی‌شود که مثلا در مدرسه سازی یا دادن جهیزیه و... شرکت نکنند. استقبال جوانان شاید به این دلیل است که پیاده‌روی حدود صد کیلومتر، برای کهنسالان سخت است، اما استثناهایی نیز وجود دارد و به طور مثال پیرمرد 80 ساله هم در پیاده‌روی اربعین شرکت و مردم به او کمک می‌کنند. امام حسین (ع) آمده است که انسان‌ها را به ‌هم نزدیک‌تر کند. برخی بی‌معرفتی می‌کنند و می‌گویند اگر به‌جز اربعین در روزهای عادی سال به عراق و کربلا بروی مردم آنجا هیچ‌ کمکی بهت نخواهند کرد، از گرسنگی خواهی مرد! سوالم این است مگر در دیگر جاهای دنیا حتی ایران خودمان مردم چقدر به یک غریبه که ظاهرش شبیه متکدیان نیست، اما گرسنه است کمک می‌کنند؟! به ‌هر حال اربعین باعث شده عراقی‌ها در خانه خود را روی زائران باز و لطف بی‌دریغ خود را به نیت امام حسین (ع) نثار زائران کنند. جریان پیاده‌روی اربعین برای اباعبدالله است و هیچ دولت و نهاد بین‌المللی نمی‌تواند آن را متعلق به خودش بداند.

چند سالی است که ستاد اربعین برخی هنرمندان را به پیاده‌ روی اربعین می‌برد. به نظرتان این کار چه دلیلی دارد؟

دو سه سالی است که با هنرمندان در این سفر همراه می‌شوم، در این مراسم آدم‌های مختلفی از قشرهای مختلف شرکت می‌کنند. هنرمندان هم جزو اقشار مردم هستند، شاید گاهی در این جمع، چهره‌های مطرح و سلبریتی‌ها هم حضور داشته باشند که نظرها را بیشتر جلب می‌کند و گاهی این گمانه را به وجود می‌آورد که حضور آنها جنبه تبلیغاتی دارد. اما خود من در این مراسم شرکت می‌کنم تا احوالم خوب شود و بتوانم یک سال به زندگی ادامه دهم. حرف‌هایم ریاکارانه نیست و اصرار ندارم کسی آن را باور کند، چون این حرکت کاملا دلی است. مستندسازم و چند فیلمی هم درباره این مراسم ساخته‌‌ام اما سه سالی است که به عنوان یک زائر به پیاده‌روی اربعین می‌روم و نمی‌خواهم دوربین و فیلمسازی بین من و نیتم و امام حسین(ع) فاصله بیندازد.

یعنی سه سال است که دوربین با خودتان نمی‌برید؟

نه! می‌روم که حالم خوب شود. اما از دوستانی که برای فیلمسازی در این مراسم شرکت می‌کنند، می‌خواهم که سیاه‌ مشق‌های خود را در حوزه‌های دیگر انجام دهند و زمانی‌ که حرفه‌ای شده و به فیلمسازان درجه یک تبدیل شدند به این حوزه ورود کنند، چون فیلمسازی‌ درباره زائران امام حسین (ع) حوزه‌ سیاه مشق و تمرین نیست! پیاده‌روی اربعین رستاخیزی غافلگیرکننده و اقیانوسی است که تو را با خود می‌برد و آنجا نمی‌توانی تمرین فیلمسازی بکنی و اگر دوستان تصمیم به این کار دارند حتما با فیلمنامه و دکوپاژ کامل بروند و از همین‌جا بدانند آنجا چه می‌خواهند بکنند.

طاهره آشیانی - جام‌جم