تلخه رود دیگر زلال نیست

این رودخانه ـ که مهم‌ترین رود دشت تبریز محسوب می‌شود ـ در 10 کیلومتری شمال تبریز واقع شده و از ارتفاعات جنوب و جنوب غربی سبلان، بزقوش، قوش داغ و قره داغ سرچشمه گرفته است و پس از جاری شدن از دره‌های کوه عینالی به دریاچه ارومیه سرازیر می‌شود.

فریدون آرمان‌فر، کارشناس ارشد محیط‌زیست و آب، با اشاره به این‌که رودخانه آجی‌چای هر چقدر از سرمنشاء خود در کوه‌های بزقوش سراب فاصله گرفته و به شهر تبریز نزدیک‌تر می‌شود، از تمیزی و قابل شرب بودن آن کاهش می‌یابد، می‌گوید: از سد ونیار به بعد انواع آلودگی‌های شهری، صنعتی و زباله وارد این رودخانه می‌شود، به طوری که از پل فرودگاه تا پل آخولا این آلودگی بوضوح قابل مشاهده است.

وی می‌افزاید: در این قسمت انواع فاضلاب‌های شهری با دبی حدود سه مترمکعب در ثانیه و فاضلاب‌های صنعتی تصفیه نشده نظیر فاضلاب‌های چرم‌شهر و ضایعات چرم‌سازی و نخاله‌های ساختمانی وارد این رودخانه می‌شود.

این کارشناس ارشد محیط‌زیست و آب خاطرنشان می‌کند: روزانه حدود 70 تن فاضلاب ضایعات انسانی از منطقه آخولا به این رودخانه می‌ریزد که 55 درصد آلودگی آجی‌چای به همین محور مربوط است.

وی بخشی از رودخانه را که میان پل فرودگاه تا آخولا قرار دارد جزو آلوده‌ترین قسمت این رودخانه برمی‌شمرد و می‌افزاید: سالانه حدود 28 هزار تن انواع آلودگی‌های فیزیکی، شیمیایی و بیولوژیکی وارد این قسمت از رودخانه می‌شود.

به گفته این کارشناس، هم‌اکنون حدود 35 الی 40 درصد فاضلاب‌های شهری تبریز توسط تصفیه‌خانه‌ها پوشش داده می‌شود و بقیه به صورت خام و از طریق مهرانه رود ـ خلیل‌آباد و کانال ستارخان وارد رودخانه یا سفره‌های آب زیرزمینی می‌شود.

وی خاطرنشان می‌کند: نبود سیستم تصفیه کامل فاضلاب شهری برای کلانشهر تبریز باعث شده روزانه حدود 300 الی 400 تانکر فاضلاب‌های خانگی را جمع‌آوری و اطراف تلخه‌رود تخلیه کنند که این خود نه‌تنها در ایجاد آلودگی آجی‌چای بسیار مهم است، بلکه بوی بسیار مشمئزکننده‌ای فضای منطقه را فرا می‌گیرد.

علیرضا ایمانلو، مدیرعامل شرکت آب و فاضلاب آذربایجان شرقی نیز با اشاره به این‌که حدود 64 درصد فاضلاب تبریز اجرایی شده و بقیه با تخصیص اعتبار لازم در آینده‌ای نه‌چندان دور عملیاتی می‌شود، می‌گوید: به منظور اجرای شبکه فاضلاب، امسال سه برابر متوسط سال‌های اخیر برنامه‌ریزی کرده‌ایم.

مدیرعامل شرکت آبفای استان اظهار می‌کند: چون صنف لجن‌کش‌ها متولی خاصی ندارد، لذا به منظور ساماندهی این مشکل در جلسه شورای حفاظت از منابع آب استان قرار شد متولیان امر چون محیط‌زیست و اداره آب و فاضلاب مکان مناسبی از حیث داشتن حداقل مشکلات طبیعی و زیست‌محیطی در اطراف تبریز انتخاب کنند تا لجن‌ها در آن محل ریخته و در بازه زمانی مناسب نابود شوند.

وی با اشاره به این‌که رودخانه آجی‌چای در سه بازه مکانی محل آلودگی آب‌های سطحی و فاضلاب است، می‌افزاید: به منظور حل این معضل شهرداری در ضلع شرقی آجی‌چای در حال حفر کانالی است که با احداث آن فضولات از پل خلیل‌آباد و بندآب آجی‌چای رد شده و به پل جاده سنتو واریز شود و بوی ناشی از مانداب‌های موجود در بستر رودخانه نیز در اطراف پل خلیل‌آباد رفع خواهد شد.

ایمانلو تعبیه تصفیه‌خانه‌های محلی را در شرایط کنونی چندان کارساز نمی‌داند و می‌افزاید: باتوجه به این‌که جهتگیری ما استفاده از تصفیه‌خانه مرکزی است، استفاده از تصفیه‌خانه‌های محلی برای بازه زمانی کنونی مناسب نیست، اما سعی می‌کنیم این پروژه را به دلیل کارایی بیشتر و هزینه کمتر بتدریج در شهر و بخصوص اطراف شهرهای تازه‌تاسیس و روستاها یا شهرهای کوچک راه‌اندازی کنیم.

وی می‌گوید: در این راستا در حال معامله و خرید بسته‌ای به ارزش دو میلیارد تومان از کشور چین و نصب آن به صورت پایلوت در تصفیه‌خانه مرکزی هستیم تا در صورت جوابدهی مناسب از آن در شهرک‌های تازه تاسیس و نیز شهرهای کوچک‌تر و روستاها استفاده کنیم.

جام‌جم تبریز - سعیده دلال علیپور‌