باورهای نادرست درباره جِرم گوش

قسمت ظاهری گوش ما که شامل لاله و مجرای گوش و گاهی پرده گوش است، باعث هدایت اصوات می‌شود، یعنی صداها از محیط به لاله گوش و از آنجا به مجرای گوش منتقل می‌شود، از آنجا به پرده گوش می‌رود و پرده گوش با لرزشی که ایجاد می‌کند، باعث حرکت استخوانچه‌ها می‌شود.

دکتر کامران کامروا، متخصص گوش و حلق و بینی به جام‌جم می‌گوید:نکته مهم این توالی، این است که اجزایی که وجود دارند؛ شامل لاله، مجرا و پرده گوش وظیفه حفاظت از این مکانیسم انتقال اصوات به گوش را دارند تا به حلزون شنوایی برسد و از آنجا سیستم عصبی آن را به مغز برساند، اما بعضی از ما نادانسته با دستکاری‌هایی به گوشمان صدمه می‌زنیم و باعث به خطر افتادن سلامت این عضو مهم بدن می‌شویم.

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران به باورهای غلط برخی از مردم اشاره می‌کند و می‌گوید:

این تصور که باید مدام یا بعد از استحمام گوشمان را پاک کنیم اشتباه است و به هیچ وجه لازم نیست این کار انجام شود مگر در مواردی که متخصص تشخیص ‌داده و این کار را خودش انجام می‌دهد.

جرمی که باعث حفاظت از مجرای گوش می‌شود

مجرای گوش تنها قسمتی از بدن است که در آن پوست مستقیم و بدون وجود بافت همبند به استخوان متصل می‌شود و از این نظر، بسیار حساس است و هرگونه دستکاری و صدمه به این مجرا می‌تواند ایجاد التهاب و دردهای بسیار شدید کند.

دکتر کامروا با بیان این مطلب می‌افزاید: خوشبختانه در مجرای گوش، غده‌هایی وجود دارد که وظیفه‌شان ترشح موادی است که از جنس اسید چرب است. این قسمت اسیدی باعث دفاع در برابر میکروب‌ها، قارچ‌ها، ویروس‌ها و موادی می‌شود که برای سلامت گوش مضر است و قسمت چرب این ماده باعث می‌شود رطوبت، آب و مایعاتی که از چربی گریزان هستند، وارد گوش نشود.

او ادامه می‌دهد: وقتی ما سرمان را زیر آب می‌بریم یا دوش می‌گیریم، به علت وجود همین مواد در مجرای گوش است که این عضو بدنمان آسیب نمی‌بیند و آب وارد آن نمی‌شود. اگر آب وارد گوش شود، به علت فشاری که ایجاد می‌کند، هم می‌تواند به پرده گوش صدمه بزند و هم محلی برای رشد عوامل میکروبی به وجود آورد. جرم گوش در حالت عادی، یک ماده موثر برای سلامت گوش و حفظ و وجود آن در مجرا لازم است. گاهی میزان و غلظت این ترشحات، افزایش می‌یابد یا در برابر تحریکات محیطی، تبخیر می‌شود و تجمع آن در گوش بیشتر می‌شود.

هیچ چیز وارد گوشتان نکنید

این متخصص گوش و حلق و بینی توضیح می‌دهد: در مورد سلامت مجرای گوش یک جمله خیلی کلیدی و مهم وجود دارد: «هیچ چیزی کوچک‌تر از آرنج‌تان نباید وارد گوشتان شود!» او می‌افزاید: معنای این جمله واضح است: هیچ چیزی نباید وارد مجرای گوش کرد و پاک کردن گوش به هیچ وجه لازم نیست. البته پاک کردن با شست‌وشوی گوش تفاوت دارد؛ پاک کردن گوش کاری است که مردم خودشان با وسایل مختلف انجام می‌دهند، اما شست‌وشوی گوش یک اقدام درمانی است که به‌وسیله افراد متبحر و آموزش‌دیده مثل پزشک عمومی و پزشک متخصص یا دیگر افراد آموزش‌دیده انجام می‌شود.

به گفته دکتر کامروا، هرگونه پاک کردن گوش ممنوع و منسوخ است، چون به محض این‌که از هر وسیله‌ای برای تمیز کردن گوش استفاده کنید؛ از زرورق، موچین، کاغذ، سنجاق‌سر گرفته تا گوش پاک‌کن، به گوشتان صدمه زده‌اید پس در هیچ‌ شرایطی پاک کردن گوش لازم نیست.

بعد از استحمام هم به گوشتان دست نزنید

دکتر کامروا با اشاره به این‌که برخی افراد تصور می‌کنند، بعد از استحمام باید جرم گوششان را تمیز کنند و این‌قدر این کار را زیاد یا شدید انجام می‌‌دهند که پوست ناحیه مجرای گوششان آسیب می‌بیند، تاکید می‌کند: هیچ روشی برای پاک کردن گوش مناسب نیست و هیچ کاری نباید انجام داد؛ نه سشوار گرفتن در گوش بعد از حمام، نه مدام قطره ریختن در گوش و نه هیچ کار دیگری.

او در مورد شست‌وشوی گوش می‌گوید: افراد در زمان‌های مختلف، با توجه به میزان هورمون بدنشان، محل زندگی، استفاده زیاد از تلفن‌همراه و... که به قسمت‌های مختلف گوش فشار می‌آورد و باعث بسته شدن مجرای گوش می‌شود، ممکن است ترشح گوششان غلیظ‌‌تر یا رقیق‌تر شود و احساس ‌کنند گوششان دچار پری و سنگینی شده است. در این صورت می‌توان به متخصص گوش و حلق و بینی یا دیگر افراد آموزش‌دیده در این زمینه مراجعه کرد تا با معاینه مجرای گوش و در صورت لزوم، جرم گوش را تخلیه کند. این تصورها هم که اگر جرم گوش خالی شود، دیگر تشکیل نمی‌شود یا اگر شست‌وشوی گوش انجام بدهیم، گوشمان عادت می‌کند و... کاملا نادرست است و جنبه علمی ندارد.

جرم اضافه گوش خودبه‌خود تخلیه می‌شود

این متخصص گوش و حلق و بینی توضیح می‌دهد: دو موضوع در مورد جرم گوش وجود دارد؛ بدن مکانیسمی برای تخلیه جرم گوش دارد؛ از آنجا که قسمت قدامی مجرای گوش پشت مفصل استخوان گیجگاهی است، هر حرکت فکمان با حرف زدن یا غذا خوردن، باعث حرکت مجرا و در نهایت تخلیه خودبه‌خودی اضافه جرم از گوش می‌شود.

دکتر کامروا هشدار می‌دهد: اگر با استفاده از گوش‌پاک‌کن یا هر وسیله‌ای سعی کنید این مجرا را تمیز کنید، متاسفانه ابتدا باعث تجمع جرم در قسمت انتهایی مجرای گوش می‌شوید و بیرون کشیدن جرم به مجرای گوش هم صدمه می‌زند، چون پوست آن بسیار حساس و نازک است و هر دستکاری‌ باعث ساییدگی و تخریب آن و به درد و گاهی خارش منجر می‌شود. او ادامه می‌دهد: خیلی از افراد فکر می‌کنند چون گوششان می‌خارد، حتما به تمیز کردن نیاز دارد در حالی که وقتی از گوش پاک‌کن استفاده می‌کنید به مجرای گوش صدمه می‌زنید و به محض این آسیب، التهابی مزمن ایجاد می‌شود که مهم‌ترین علامت آن خارش خوشایند است و هرگونه خارش شدید یا خوشایندی که تکرار شود و طول بکشد، نشانه التهاب مزمن است؛ یعنی گوش تحریک می‌شود، التهاب به وجود می‌آید، دچار خارش می‌شوید، گوش را می‌خارانید و دوباره التهاب و این چرخه ادامه می‌یابد تا جایی که کار به درد شدیدی می‌کشد که ناشی از التهاب حاد است.

اگر حشره‌ای در جرم گوشتان گیر افتاد

جرم گوش به دلیل موادی که دارد، بسیار مهم است و مانع ورود جانوران و حشرات کوچک به گوش می‌شود. دکتر کامروا می‌گوید: بارها مراجعانی داشته‌ام که مورچه، هزارپا و حتی سوسک ریز در جرم گوششان گیر افتاده بود. بویژه کسانی که در مناطق جنگلی و روستایی زندگی می‌کنند، بیشتر در معرض بروز این اتفاق هستند. او تاکید می‌کند: اگر فردی دچار این حادثه شد، می‌تواند مقداری قطره چرب یا حتی روغن‌زیتون در گوشش بچکاند تا حشره خفه شود و بعد به پزشک مراجعه کند تا آن را خارج کند. به هیچ‌وجه نباید خود فرد برای خارج کردن حشره از گوش اقدام کند چون احتمال این‌که مجرا و پرده گوشش صدمه ببیند، زیاد خواهد بود.

هدفون جرم گوش را اضافه می‌کند؟

دکتر کامروا در پاسخ به این پرسش می‌گوید: هر نوع فشار مکانیکی به مجرای گوش می‌تواند باعث اختلال در فعالیت‌های فیزیولوژیک و طبیعی گوش شود. کسانی که دائم سمعک می‌زنند، از هندزفری بلوتوس، هدفون و حتی تلفن زیاد استفاده می‌کنند، طبیعتا به‌دلیل فشاری که به مجرای گوششان می‌آید و دائم ترشحات گوششان فشرده می‌شود، مستعد افزایش جرم گوش هستند و این یک واقعیت است. این استاد دانشگاه درنهایت باز هم تاکید می‌کند: هیچ چیز، حتی گوش‌پاک‌کن وارد گوشتان نکنید چون حتما به گوش صدمه می‌زند. اگر مردم به این نکته توجه کنند، 70 درصد مشکلات گوش حل می‌شود.

زهرا سادات صفوی‌سهی / جام جم