تصورات اشتباه و باورهای غلط درباره مواد مخدر و اعتیاد

جام جم سرا: نکته جالب در این میان، قدرت بازاریابی و تبلیغی است که به سبب آن، موجی از تقاضا را به وجود آورده است. شبکه‌های تولید و توزیع مواد در جامعه حضوری پررنگ دارند و به سبب نیازهایی که در اثر فشارهای روانی و مشکلات اجتماعی و اقتصادی بر اقشار مختلف جامعه وارد می‌شود، تبلیغات وسیعی به راه می‌اندازند تا با ایجاد باورهای غلط در افکار عمومی به هدف اصلی خود یعنی رونق مصرف مواد برسند؛ باورهای غلطی که شاید ویران‌کننده‌تر از صدها بمب اتم باشد، از جمله:

1ـ هیچ‌کس با یک بار مصرف معتاد نمی‌شود: دلیل غلط بودن این باور این است که چون مواد بشدت مرکز پاداش در مغز را تحریک می‌کند، حتی پس از یک بار مصرف نیز شخص دائم در وسوسه به دست آوردن سرخوشی ناشی از مصرف است و این حالت تا زمان مصرف مجدد ادامه دارد.

2ـ مواد همیشه از طرف یک شخص خلافکار با قیافه‌ای عجیب و غریب به کسی تعارف می‌شود: این باور اشتباه است، چون شاید اولین دفعه تجربه به دست آوردن و مصرف مواد همراه با یک دوست صمیمی یا حتی یکی از بستگان نزدیک باشد.

3ـ مواد را به صورت تفننی مصرف می‌کنم و هیچ‌گاه معتاد نمی‌شوم: این باوری غلط است، چون بسیاری از افراد مواد را به صورت یک بار در هفته شروع می‌کنند، ولی با توجه به ایجاد تحمل در شخص مصرف‌کننده، این نیاز هرچه به جلو می‌رود، بیشتر شده و پس از مدتی به مصرف روزانه تبدیل می‌شود.

4ـ مصرف مواد باعث افزایش نیرو و توان می‌شود: علت غلط بودن این باور این است که به طور کلی موادمخدر برای طولانی‌مدت نمی‌تواند باعث ایجاد نیروی جوانی و شادابی شود و پس از مدتی مصرف مواد به گونه‌ای می‌شود که شخص باید مصرف کند تا همان نیروی حداقل خود را بتواند حفظ کند.

5ـ مواد به عده‌ای می‌سازد و به عده‌ای نه: این اشتباه است که بگوییم مواد در برخی افراد ایجاد عارضه می‌کند و با برخی چنین نمی‌کند. در همه مطالعاتی که در حوزه اعتیاد در جهان صورت گرفته، موردی یافت نشده که تائید کند مصرف مواد به انسان‌ها کمک می‌کند.

6ـ مصرف مواد یعنی خوش بودن و جوانی کردن: این نوع نگرش محدود و بی‌اساس نسبت به خوش بودن و جوانی کردن سبب می‌شود عده‌ای ناخواسته برای اولین بار در مهمانی‌ها و پارتی‌های شبانه مواد مصرف کنند.

7ـ مواد هرچه ناخالص‌تر باشد، عوارض کمتری ایجاد می‌کند و امکان اعتیاد به آن ضعیف‌تر است: غلط بودن این باور به این علت است که معمولا مواد با ناخالصی بیشتر، اثرات شدیدتری از اعتیاد مثل نارسایی کبد و کلیه، عفونت‌های مقاوم به درمان و حتی سرطان را نمایان می‌کند و افراد با دیدن این علائم، بی‌خطر بودن مواد را به خالص بودن آن ربط می‌دهند.

8ـ در سنین بالا هرکس مصرف مواد را کنار بگذارد، می‌میرد: ترک مواد بدون مرگ یا حتی زمینگیر شدن امروزه امری محال نیست. یک قانون کلی در ترک اعتیاد می‌گوید هر فردی با هر سنی، مصرف مواد را کنار بگذارد، عمری طولانی‌تر و مفیدتر خواهد داشت.

باورهای غلط در اعتیاد به شیشه

1ـ شیشه اعتیادآور نیست: مصرف شیشه بسیار خطرناک است و باعث ایجاد شدیدترین نوع اعتیاد می‌شود؛ البته این باور غلط زمانی مطرح شد که از یک سو مصرف شیشه باعث منفی شدن آزمایش‌های مربوط به مورفین می‌شد و از سوی دیگر در ترک شیشه علائم جسمی بندرت دیده می‌شود.

2ـ با شیشه می‌توان مخدرهای تریاک و هروئین را ترک کرد: این باور غلط است. شاید با مصرف شیشه بتوان مخدرها را مصرف نکرد، اما اعتیادی بمراتب سخت‌تر از مخدرهای سنتی ایجاد خواهد کرد.

3ـ شیشه باعث بالا رفتن توانایی یادگیری و بهبود تمرکز می‌شود: علت اشتباه بودن این باور این است که مصرف شیشه حتی در مقادیر کم نیز باعث اعتیاد شده و بهبود تمرکزی که بر اثر مصرف آن ایجاد می‌‌شود، ربطی به بالا رفتن توانایی یادگیری ندارد.

4ـ شیشه باعث افزایش انرژی و کاهش خواب می‌شود: معمولا در اوایل مصرف شیشه بی‌خوابی و همچنین احساس افزایش انرژی وجود دارد، اما بتدریج این اثرات کاهش یافته و فرد فقط باید شیشه مصرف کند تا از خواب‌آلودگی شدیدش جلوگیری کند و انرژی حداقلی داشته باشد.

5ـ شیشه باعث کاهش وزن می‌شود: در هفته‌های اول مصرف، شیشه باعث کاهش اشتها و به دنبال آن کاهش وزن می‌شود که این اثرات کوتاه‌مدت است؛ به طوری که دوباره اشتها و وزن به حالت اولیه برمی‌گردد. همچنین شیشه با از بین بردن چربی‌های زیر پوستی بخصوص در زنان سبب ایجاد پوستی بدنما و بدشکل می‌شود.

6ـ شیشه باعث افزایش میل جنسی می‌شود: شیشه باعث افزایش میل جنسی نمی‌شود؛ بلکه با برداشته شدن مهارهای رفتاری موجب بروز تنوع‌طلبی جنسی همچنین رفتارهای جنسی عنان‌گسیخته و مرضی می‌شود که باعث شیوع بیماری‌های خطرناک مانند ایدز نیز می‌شود.

باور غلط در مصرف حشیش

یکی از رایج‌ترین باورهای غلط در مصرف‌کنندگان حشیش این است که حشیش اعتیادآور نیست. این باور نادرست است چون حشیش اعتیادآور است و مثل هروئین و تریاک اثرات مخربی بر مغز و عملکرد آن دارد. نکته مهم اینجاست که ایجاد وابستگی جسمی و روانی در حشیش بسیار کندتر از هروئین و تریاک است، اما وقتی وابستگی ایجاد شد، خلاصی از آن به اندازه بقیه موادمخدر دشوار است.

باورهای غلط در مصرف ترامادول

1ـ ترامادول دارویی مسکن است و به صورت قانونی در داروخانه‌ها فروخته می‌شود، پس اعتیادآور نیست: این باور غلط است؛ چون تارامادول جزو دسته شبه‌مخدرهایی است که وابستگی بسیار شدیدی ایجاد می‌کند و چه در زمان مصرف و چه هنگام قطع مصرف سبب ایجاد تشنج و به دنبال آن مشکلات عروقی و مغزی می‌شود.

2ـ ترامادول‌های خارجی کیفیتی بهتر از ایرانی دارند و اعتیادآور نیستند: متاسفانه نظارت ضعیف بر تهیه و توزیع داروهای قاچاق باعث شده انبوهی از قرص‌ها و کپسول‌های ترامادول هندی و چینی وارد بازار غیرقانونی دارویی کشور شود و چون کیفیت و اصالت این قبیل داروها به هیچ عنوان مورد تائید نیست، پس در مصرف نوع خارجی ترامادول شاهد بروز عوارض شدید و حادتر هستیم.

باورهای غلط در مصرف‌کنندگان تریاک

1ـ تریاک یک ماده طبیعی و سنتی است، پس عوارض ندارد: این باور غلط است؛ چون بدترین عارضه تریاک اعتیاد به آن است.

2ـ مصرف تریاک سبب بهبود عملکرد جنسی می‌شود: مصرف تریاک در کوتاه‌مدت سبب آرامش و کاهش اضطراب می‌شود و همین امر به بهبود زودانزالی کمک می‌کند، اما پس از مدتی با مصرف مداوم تریاک این آرامش و اثر ضداضطرابی کاهش یافته و از بین می‌رود و شخص به دوران ابتدایی اختلال جنسی برمی‌گردد.

3ـ مصرف تریاک سبب کنترل و درمان دیابت می‌شود: مصرف تریاک نه‌تنها کمکی به بهبود دیابت و پایین آوردن قند خون نمی‌کند؛ بلکه با پوشاندن عوارض این بیماری پس از مدتی باعث بروز اختلالات مهلک قلبی و کلیوی می‌شود.

مرتضی خوشگفتار ‌/‌ کارشناس درمان اعتیاد