سفر به جنگل‌های حَرّا

سواحل جنوبی ایران با مناطق خشک و دریایی آب شور شناخته شده است؛ اما نکته شگفت انگیز این منطقه گیاهی است که بی نیاز به آب شیرین می‌روید.

 درختچه‌های حرا در سواحل ومرداب‌های ساحلی مصر، عربستان و سواحل جنوب ایران، دیده می‌شود. حرا در ۸ منطقه حفاظت شده بین المللی ایران می‌روید که در این میان جنگل‌های همیشه سبز دریایی حرا در حاشیه شمالی غربی قشم، از زیباترین گردشگاه‌های خلیج فارس به شمار می‌آید.

به این گیاه در بندرعباس حرا، در بلوچستان تمر و در بعضی از نقاط تول گفته می‌شود و گیاهی از تیره شاه پسند است. جنگل حرا بر دریا و آب شور قرار دارد و این سازش با آب شور و شرایط نامناسب، از حرا یک گیاه استثناییی ساخته‌است. درختان حرا، در قسمتهای کم عمق خور خوران کنار و روی تپه‌های جزیره مانندی قرار گرفته‌اند که هنگام پایین رفتن آب دریا از آب بیرون می‌مانند. عمق آب این مناطق از یک تا یک و نیم متر تجاوز نمی‌کند؛ بنابراین جنگل هنگام بالا آمدن آب دریا، در آبهای نیلگون خلیج فارس به حالت شناور می‌ماندو با فروکش کردن آب دریا به مدت ۶ تا ۷ ساعت مانند جنگل‌های مناطق خشک نمایان می‌شود.

مساحت کل جنگل‌های حرا ۷ هزار و ۵۰۰ هکتار و مساحت حوزه جزیره قشم ۲ هزار و ۴۰۰ هکتار تخمین زده شده‌است. جنگل‌های حرا خلیج نای بند گسترده ترین نواحی پراکنش این اجتماعات در ختی کمیاب با وسعت ۳۹۰ هکتار، آخرین مجموعه انبوه و وسیع این در ختان ساحلی درجنوب غربی آسیا محسوب می‌شود. جنگل‌های حرا عسلویه بوشهر به عنوان ذخیره گاه بیوسفری ساحلی آب‌های جنوب کشور در پارک ملی دریایی نای بند یکی از مناطق حساس ساحلی به شمار می‌آید که در اکوسیستم خود گیاهان شور پسند دریایی، جانداران کف زی و پرندگان مهاجر اقیانوسی را پناه داده‌است و به عنوان بانک ژنی سودمند برای نسل حاضر و آینده نقش ایفا می‌کند. وجود جنگل‌های حرا در کرانه خلیج منحصر بفرد نای بند عسلویه بوشهر، این منطقه را تبدیل به کی از بی نظیرترین پارک ملی دریایی بین المللی کرده‌است.

جنگل حرا در سواحل جنوبی ایران، علاوه بر اینها مهد انواع گوناگون آبزیان، پرندگان و دوزیستان است. از پرندگان می‌توان به مرغ ماهیخوار، حواصیل، لک لک، پلیکان، مرغابی ومرغ دریایی و از ماهی‌ها به خرچنگ، مار دریایی، شیلو، کلینگ (نوعی از صدف) و انواع مختلف قورباغه اشاره کرد.   به همین دلیل به جنگل‌های حرا در ا منطقه قشم، ۳ عنوان جهانی منطقه حفاظت شده بین المللی، ذخیره گاه زیست کره و تالاب بین المللی نام داده اند؛ چرا که ۸۰ دررصد آبزیان خلیج فارس دوره تخم ریزی خود را در این منطقه می‌گذرانند.

گیاهان حرا برگهایی با ظاهر بییضی شکل و قاعده‌ای باریک (دوکی شکل) رویه سبز و براق دارند و پشت برگها نیز سفید یا خاکستری رنگ است. میوه حرا، بادامی شکل است و به یک خامه باریک منتهی می‌شود. گلی به رنگ طلایی با ۴ گلبرگ، که هر گلبرگ بیشتر از چند میلی متر طول ندارد. عطری شیرین و خنک، که تا شعاع چند متری اطراف آن پراکنده می‌شود و...

شیره درون آوندهای آن بر بیماری خشکی که بیماری پوستی شایع در منطقه هرمزگان است، تاثیری قابل توجه دارد. در صنعت از تانن موجود در حرا، برای تولید جوهر مازو استفاده می‌شود. چسب تخته و خمیر چوب از دیگر مصارف صنعتی آن است.

در زمینهای اطراف خورتیاب از حدود ۳ کیلومتری بندر تیاب میناب، بوته‌های حرا به چشم می‌خورد. طول خورتیاب ۷ مایل دریایی است. در ۲ سمت خور جاسک و در چابهار نیز حراهایی به شکل پراکنده دیده می‌شود؛ اما بهترین نوع حرا از نظر رشد ارتفاع و انبوهی در ناحیه قشم، میان سواحل قشم، پل و خمیر است.

از راه خشکی (مثلا سواحل قشم) راهی به درون جنگل‌ها نیست و تنها راه دیدن آنها، راه آبی است. برای تماشای این جنگل نیز باید با ناخدایان پرتجربه همراه شد، چون تنها آنها میتوانند آبراهه‌های کوچک و متعدد موجود جنگل را شناسایی کنند.

مناطق حراخیز ایران عبارتند از تیاب، جاسک چاربهار و کناره‌های شمالی و غربی جزیره.

>> ایرانیم