وقتی رسانه صرفا از مسئولان حمایت میکند، بههر دلیلی و در هر زمینهای نتیجه عکس دارد. مردم از تلویزیون فاصله میگیرند. زیرا رسانهای که زبان مردم نیست و صرفا بازتابدهنده منویات گروهی خاص باشد، به مرگ خود نزدیک است. در مقابل، رسانهای که مجری و سیاستگذارش شجاعانه و منصفانه پیگیر دغدغههای مردم باشد، اعتبار و جایگاه خود را حفظ میکند. در اینجا معیشت مردم که همواره اولویت اصلی رهبر معظم انقلاب نیز بوده، نقطه تمرکز است.
رئیسجمهور نیز در مصاحبه اخیر خود به این نکته اشاره کرد و بارها بر اهمیت نقد منصفانه تأکید داشت. بخشی از این گفتوگو در فضای مجازی بهطور هدفمند دستبهدست شد تا تفرقهای میان دولت و صداوسیما ایجاد کنند اما این تلاش موفقیتآمیز نبود.
درروزجلسه هیأت دولت برخی شایعات مطرح شدمبنی بر اینکه برخی اعضای دولت به رئیس صداوسیما بابت پرسشهای مجری اعتراض کردهاند اما همانطور که در اغلب شایعات فضای مجازی دیدهایم، این خبر نیز بهسرعت تکذیب شد. واقعیت این است که رسانه ملی همواره دنبال تعامل و همدلی با مسئولان و همزمان رعایت حقوق مردم است.
دکتر جبلی رئیس صداوسیما به این نکته اشاره کرده که «آنتن رسانه ملی همواره پذیرای مسئولان برای سخن گفتن با مردم و بیان برنامهها و تشریح دستاوردهایشان است. به مجریان برنامهها تأکید شده در کنار طرح سوالات و مطالبات مردم، همواره به رعایت شأن و جایگاه مسئولان خدمتگزار توجه ویژه داشته باشند.»
این جمله نشاندهنده همدلی و تعامل صداوسیما و دولت است؛ تعاملی که سابقهای طولانی دارد اما نباید فراموش کرد که در شرایط دشوار اقتصادی کنونی، مسئولان باید پاسخگوی افکار عمومی باشند و این پاسخگویی وظیفه ذاتی آنهاست.
از طرف دیگر رسانه ملی با ساعتها برنامهسازی و ارائه گزارش از فعالیتهای دستگاههای اجرایی همواره سعی کرده به مردم نشان دهد چه اقداماتی در حال انجام است. حتی وقتی برخی مسئولان دعوت شدهاند تا در برابر افکار عمومی توضیح دهند، گاهی آمادگی لازم را نداشتهاند. این واقعیتها نشان میدهد که رسانه و دولت در مسیر تعامل و شفافیت، همچنان با چالشهایی روبهرو هستند اما هدف، شفافیت و پاسخگویی است.
مسأله دیگری که باید به آن توجه داشت،نقش فیکنیوزها(اخبار جعلی)است.این شبکههاهمواره تلاش کردهاند بین صداوسیما و دولت اختلاف ایجاد کنند. تاریخ نشان داده در دولتهای گذشته نیز چنین تلاشهایی انجام شده اما صداوسیما، بهعنوان یک رسانه فراگیر و اثرگذار، هرگز از مأموریت اصلی خود فاصله نگرفته است؛ مأموریتی که شامل اطلاعرسانی، فرهنگسازی، نقد منصفانه و پیگیری مطالبات مردم است.
نمونههای موفق همکاری صداوسیما و دولت نیز کم نبوده است. در زمینههای مختلف، از فرهنگسازی برای کاهش مصرف انرژی گرفته تا پوشش اقدامات دستگاههای اجرایی، رسانه ملی همواره پیشگام بوده و نقش مؤثری در اطلاعرسانی و تقویت اعتماد عمومی ایفا کرده است. این همراهی، همسو با اولویتهای دولت و دغدغههای رهبر انقلاب نشاندهنده توازن میان نقد و حمایت است.
در عین حال رسانه نمیتواند نسبت به تخلف، فساد و کوتاهی احتمالی یک مسئول بیتفاوت باشد. نقد منصفانه و پیگیری مطالبهگری، اصولی است که همواره باید رعایت شود. رسانهای که تنها به بازتاب اخبار مثبت بسنده کند، نمیتواند اعتماد عمومی را جلب کند و در بلندمدت اثرگذاری خود را از دست خواهد داد.
واقعیت این است که رسانهملی، دولت و مسئولان در یک تعامل پیچیده اما ضروری، وظیفه دارند تعادل میان حمایت و نقد را حفظ کنند. فیکنیوزها همواره در کمین بودهاند تا از کوچکترین اختلاف سوءاستفاده و نفاق ایجاد کنند، اما تعامل و همدلی واقعی میان دولت و صداوسیما، اجازه تحقق چنین اهدافی را نمیدهد. این تعامل نهتنها موجب شفافیت و اطلاعرسانی بهتر به مردم میشود بلکه اعتماد عمومی را نیز تقویت میکند و نشان میدهد که رسانهملی، بهعنوان یک نهاد حاکمیتی، همواره مأموریت اصلی خود را فراموش نکرده است.
بنابراین میتوان گفت که تلویزیون نه صرفا یک ابزار اطلاعرسانی بلکه نهادی مطالبهگر و پاسخگوست. مطالبهگری آن، همسو با منافع مردم، باید همواره شفاف، منصفانه و مبتنی بر اصول حرفهای باشد. رسانهای که همگام با مسئولان در مسیر خدمترسانی حرکت میکند و همزمان نقد منصفانه خود را نیز ارائه میدهد، نهتنها به جامعه خدمت کرده بلکه جایگاه خود را به عنوان نهادی معتبر و اثرگذار تثبیت میکند.
این نگاه، پاسخ روشن به سؤالی است که بارها در ذهن مخاطبان مطرح میشود: تلویزیون باید مطالبهگر باشد یا خنثی؟ پاسخ روشن است: مطالبهگر، اما منصف؛ پیگیر، اما محترم. تلویزیون باید زبان مردم باشد و صدای بیصدایان را به گوش مسئولان برساند و درعینحال از مسیر نقد و حمایت متوازن خارج نشود. تنها در این صورت است که رسانهملی میتواند مأموریت تاریخی خود را بهدرستی انجام دهد و جایگاه خویش را در جامعه تثبیت کند.
همواره باید تأکید کرد که در شرایط حساس کنونی، جایی برای سکوت یا بیطرفی کورکورانه وجود ندارد. رسانهملی موظف است با صداقت، شفافیت و شجاعت، مطالبهگری کند، مسئولان را پاسخگو نگهدارد و همزمان به ترویج اقدامات مثبت و فرهنگسازی ادامه دهد. تداوم این مسیر، ضامن منافع مردم و حافظ انسجام ملی و اعتماد عمومی است؛ نیازی که امروز بهشدت احساس میشود.
علاوه بر نقش مطالبهگری و نقد منصفانه، رسانهملی وظیفه آموزش و اطلاعرسانی به جامعه را نیز بر عهده دارد. یکی از شاخصهای مهم هر رسانه موفق، توانایی آن در تحلیل دقیق مسائل و ارائه دیدگاههای کارشناسی است. وقتی تلویزیون، با کمک کارشناسان، ابعاد یک مشکل اقتصادی، اجتماعی یا فرهنگی را برای مردم روشن میکند، به آنها قدرت انتخاب و تصمیمگیری آگاهانه میدهد. در این شرایط، رسانه نهتنها اطلاعرسان است بلکه پل ارتباطی میان مردم و مسئولان نیز میشود و اعتماد عمومی را تقویت میکند.
نکته دیگر این است که رسانهملی میتواند نقش بازدارنده داشته باشد. وقتی مسئولان بدانند هر تصمیم و عملکرد آنها تحت نظر مردم و رسانههاست، انگیزه بیشتری برای پاسخگویی و رعایت قوانین پیدا میکنند. در واقع، مطالبهگری رسانهای بهنوعی تضمینکننده شفافیت و عدالت در عملکرد نهادهای اجرایی است. این موضوع در شرایط اقتصادی کنونی که معیشت مردم دغدغه اصلی جامعه است، اهمیت ویژهای پیدا میکند. هرچه رسانه توانمندتر و شفافتر عمل کند، فشار افکارعمومی بر مسئولان نیز منصفانهتر و کارآمدتر خواهد بود.
همچنین نباید از اهمیت زبان و سبک بیان در رسانهها غافل شد. نقدی که با احترام و رعایت شأن مسئولان مطرح شود، هم تأثیرگذاری بیشتری دارد و هم از تبدیلشدن آن به ابزار تخریب جلوگیری میکند. این همان نکتهای است که رئیس صداوسیما بر آن تأکید کرده بود؛ مجری و برنامهساز باید تعادل میان پیگیری مطالبات مردم و حفظ حرمت مسئولان را حفظ کند. درواقع، این توازن، شاخص حرفهایگری رسانهملی است و نشان میدهد که مطالبهگری به معنای بیاحترامی یا خصومت نیست، بلکه ابزاری برای تحقق شفافیت و پاسخگویی است.
درنهایت، رسانهملی باید همواره هوشیار باشد تا اجازه ندهد جریانهای معاند و اخبار جعلی، اتحاد و همدلی میان دولت و مردم را خدشهدار کنند.همانطور که درگذشته نیزتجربه شده است، فیکنیوزها همواره تلاش کردهاند کوچکترین اختلافات یا انتقادات منطقی را بزرگنمایی و به اختلاف و نفاق تبدیل کنند؛ اما تعامل نزدیک و منسجم میان رسانه و دولت، همراه با رعایت اصول حرفهای و اخلاقی، سد محکمی در برابر این تلاشها ایجاد و اعتماد مردم را حفظ میکند.