دست پُر سیمرغ

این اولین نشست خبری رسمی مرکزسیمرغ پس ازتأسیس آن درمهر۱۴۰۱ به شمار می‌رود و به پرسش‌های متعدد رسانه‌ها درباره ضرورت تأسیس،دستاوردها، کیفیت آثاروچشم‌انداز آینده پاسخ داد.شرح مهم‌ترین‌محورهای مطرح‌شده دراین نشست، شامل ساختار سازمانی، احیای گونه‌های مغفول، پروژه‌های در دست اقدام و ارزیابی عملکرد، درادامه ارائه شده است.
در ابتدای نشست مجید اکبرشاهی با ذکر مقدمه‌ای از پیشینه تشکیل این مرکز گفت: در صحبت از مرکز سیمرغ ما با یک مرکز تازه‌تأسیس طرف هستیم. مهر۱۴۰۱در اوج التهاب اجتماعی، این مرکز آغاز به کار کرد و خیلی‌ها فکر می‌کردند فردا صبح باید سریال ۹۰قسمتی با ۴۰درصد مخاطب تحویل بدهیم اما واقعیت تولید نمایشی این‌گونه نیست. من خودم سال‌های ۹۸ و۹۹مدیر گروه فیلم و سریال شبکه یک بودم؛ بسیاری از سریال‌هایی که امروز یا پارسال از سیمافیلم پخش شد، طرح اولیه‌اش همان موقع کلید خورده بود. تولید نمایشی زمان می‌خواهد؛ گاهی حتی شش سال.
رئیس مرکز سیمرغ در پاسخ به این پرسش که «چرا با وجود سیمافیلم مرکز سیمرغ تاسیس شد» ادامه داد: فاصله‌گذاری میان فشار آنتن شبکه‌ها و آرامش تولید، تمرکز بر کارهایی که در هیچ بخشی از  سازمان جایی نداشتند (تولیدات جوان، کارهای تجربی، سیتکام‌های طولانی، تئاتر تلویزیونی، پروژه‌های نهادها، مستندهای خاص) و احیای گونه‌هایی که سال‌ها به فراموشی سپرده شده بودند از دلایل تاسیس این مرکز با در کنار فعالیت سیمافیلم به شمار می‌رود.
   
سیتکام صرفا کمدی موقعیت نیست
وی با بیان اینکه منظور از سیتکام در اینجا تنها «کمدی موقعیت» نیست، بلکه مجموعه‌های نمایشی با لوکیشن محدود، تعداد بازیگر کم و هزینه تولید پایینی است که امکان ساخت سریع و مداوم آنها وجود دارد، گفت: به‌طورمثال مجموعه «حکایت‌های کمال» نمونه‌ای از این دست آثار است که از نظر سطح پروداکشن و هزینه‌های تولید، در مقایسه با سریال‌های مرسوم، در سطحی پایین‌تر و مقرون‌به‌صرفه‌تر قرار گرفت. یکی از مهم‌ترین اقدامات ساختاری مرکز سیمرغ، تأسیس رسمی «خانه تولیدات جوان ــ آرمان» بود که پیش از این هیچ جایگاه سازمانی مشخصی در ساختار صداوسیما نداشت.
 مدیریت این بخش نیز با اسماعیل بهمن‌آبادی است. همچنین برخی مسئولیت‌های شتاب‌دهندگی و اجرای پروژه‌های نوآورانه و تجربی سازمان به این مرکز واگذار شده است. ازجمله این موارد می‌توان به انتقال شبکه جهانی جام‌جم از بستر پخش ماهواره‌ای به بستر اینترنتی اشاره کرد. این تصمیم بر پایه مطالعات دقیق درخصوص تغییر الگوهای مصرف رسانه‌ای مخاطبان اتخاذ و اجرای آن به مرکز سیمرغ سپرده شد.
وی افزود: در حوزه تولید سیتکام، مرکز سیمرغ با چالش جدی فقدان تجربه‌های انباشته‌ مواجه بود. بررسی سابقه چند دهه تولید سیتکام در تلویزیون ایران نشان می‌دهد آثار شاخص و ماندگار این گونه به تعداد محدودی نظیر «خانه سبز» و «همسران» خلاصه می‌شود و شمار آثار موفق به‌سختی به انگشتان دو دست می‌رسد. بسیاری از متخصصان و عوامل کلیدی این حوزه سال‌هاست از چرخه تولید تلویزیون فاصله گرفته‌اند و در نتیجه، زنجیره انتقال دانش و تجربه‌ ارزشمند آنها در این زمینه عملا گسسته شده است.
در چنین شرایطی، مرکز سیمرغ ناگزیر از بازسازی کامل زیرساخت و ریل‌گذاری مجدد بود. نخستین تجربه‌ها در این مسیر، مجموعه‌های «چرخ‌گردون» و «لمندگان» بودند که اگرچه بازخوردهای متوسطی دریافت کردند و رشد چشمگیری در فصل‌های بعدی خود نداشتند، اما توانستند چرخه تولید مستمر سیتکام را پس از سال‌ها وقفه دوباره به حرکت درآورند. 
نقطه عطف این مسیر، مجموعه «رویای ریحانه» بود که با بهره‌گیری از لوکیشن ثابت یک زایشگاه و بودجه‌ای به‌مراتب پایین‌تر از استانداردهای رایج سریال‌سازی، به موفقیت قابل توجهی دست یافت. این مجموعه در دو مقطع زمانی مختلف به‌عنوان پرتماس‌ترین برنامه معاونت سیما در سامانه مرکز مخاطبان سازمان معرفی شد و توانست جایگاه نخست را در میان تمامی تولیدات در حال پخش به خود اختصاص دهد. این دستاورد‌ تأییدی قاطعبر‌صحت رویکرد مرکز سیمرغ در تمرکز بر تولیدات کم‌هزینه اما خلاقانه و نزدیک به زندگی روزمره مردم بود و نشان داد با مدیریت دقیق منابع و انتخاب هوشمندانه مضمون همچنان می‌توان در فضای رقابتی کنونی مخاطب گسترده‌ای را جذب کرد.  
   
از نقطه صفر تا تولید انبوه تله‌تئاتر 
اکبرشاهی درباره احیای تله‌تئاترهای تلویزیونی که از جمله اهداف تشکیل این مرکز بوده، اضافه کرد: در حوزه احیای تئاتر تلویزیونی که سال‌ها در وضعیت رکود کامل به‌سر می‌برد، مرکز سیمرغ از نقطه‌ای نزدیک به صفر آغاز به‌کار کرد. در این راستا دو راهبرد اساسی در پیش گرفته شد: 

۱. دعوت از اساتید و چهره‌های برجسته تئاتر کشور برای بازگشت به قاب تلویزیون:در این مسیر، زنده‌یاد هادی مرزبان پیشگام بود و با پذیرش دعوت مرکز نمایش «آهسته با گل‌سرخ» را به‌عنوان یکی از نخستین تله‌تئاترهای دوره جدید تولید کرد. پس از آن‌ قطب‌الدین صادقی و تعدادی دیگر از اساتید‌ صاحب‌نام به این حرکت پیوستند. در مجموع، مذاکرات جدی با ۱۳نفر از بزرگان عرصه تئاتر انجام شد که نتیجه آن تولید چند اثر نمایشی کامل و قرار گرفتن تعدادی دیگر از پروژه‌ها در مرحله نهایی‌سازی فیلمنامه و آماده‌سازی برای تولید است. 

۲. ایجاد مسیر موازی برای نیروهای جوان‌تر از طریق تولید مجموعه‌های اپیزودیک: در این بخش، پس از بررسی دقیق حدود ۲۸۰طرح ارسالی، ۱۵مجموعه به مرحله انتخاب نهایی رسید و در نهایت ۱۰پروژه برای ورود به چرخه تولید تأیید شد. همزمان‌ ۳۰نمایش صحنه‌ای موفق سال‌های اخیر در شهرهای مختلف بازبینی شد و تجربه‌های به‌دست آمده از این بازبینی‌ها به اصلاح و بهبود فرآیند تبدیل نمایش‌های صحنه‌ای به نسخه‌های مناسب پخش تلویزیونی کمک کرد. اکنون زیرساخت تولید تله‌تئاتر پس از سال‌ها وقفه، دوباره پایدار و فعال شده و در ماه‌های آتی شاهد پخش منظم آثار این حوزه از شبکه‌های سیما خواهیم بود.  
مسیر دوم‌ استفاده از جوان‌ترها بود. از حدود ۲۸۰طرح اپیزودیک، ۱۵مجموعه انتخاب شد و در نهایت ۱۰مجموعه برای تولید قطعی در نوبت قرار گرفت. همزمان ۳۰تئاتر صحنه‌ای موفق سال‌های اخیر در شهرهای مختلف بازبینی شد و هشت کار تولید شد اما نتیجه اولیه راضی‌کننده نبود. چرخه اصلاح شد و حالا مسیر روشن‌تر است.   
   
پروژه‌های در حال تولید و پیش‌تولید 
وی با بیان این‌که ‌مرکز سیمرغ در حال حاضر چندین پروژه نمایشی و برنامه‌ای را به‌صورت همزمان پیش می‌برد، خبر داد: برخی از آثار برای نخستین بار در این نشست معرفی می‌شوند. در حوزه سریال‌های طنز و خانوادگی، مجموعه «بهار شیراز» با تهیه‌کنندگی ابوالفضل صفری و کارگردانی ونویسندگی حسن وارسته درآستانه پخش قرار دارد وپیش‌بینی می‌شود از شب یلدا یا ابتدای دی‌ماه ۱۴۰۴روی آنتن برود. بازبینی قسمت‌های اولیه از اثری شیرین و جذاب بوده حکایت دارد. 
سیتکام «فک و فامیل» در ۴۵قسمت  به کارگردانی حسین دارابی وتهیه‌کنندگی محمدرضا شفاه و محمدجواد موحد و با مشارکت حوزه هنری‌ از۹آذر۱۴۰۴ کلید خورده است.این اثرروایتگر زندگی ساکنان یک آپارتمان در۱۲روز نخست جنگ تحمیلی است. همچنین مجموعه «کلانتری» در ۳۶قسمت و در دو فصل به کارگردانی محمد اسفندیاری و امین شجاعی و تهیه‌کنندگی مجتبی احسانی و هاشم مسعودی در لوکیشن شهر کرمان درحال فیلمبرداری و تدوین همزمان است. بازدید اخیر مدیران مرکز از لوکیشنی در نوید اثری متفاوت و باکیفیت را داده است. فصل سوم مجموعه پرمخاطب «آقای قاضی» پس از نهایی شدن مذاکرات با عوامل به‌زودی وارد مرحله تولید خواهد شد. مجموعه «کوچه ایرانی» به کارگردانی آقای طاهرفر و تهیه‌کنندگی اشک‌زری نیز در آستانه شروع فیلمبرداری است.   
اکبرشاهی درباره تولیدات مرتبط با رویدادهای معاصر و همبستگی ملی گفت: چند پروژه در این حوزه در حال توسعه است: «جنگ،هویت،زندگی»در دو فصل۱۳قسمتی بامحوریت نقش مردم و شهدای جنگ ۱۲روزه  برپایه فراخوان عمومی و قصه‌های واقعی؛ «ایران همدل» که موج گسترده کمک‌های مردمی ایران به مردم غزه را به تصویر می‌کشد و «ژیوان» که براساس راهپیمایی واقعی ۲۲ بهمن در منطقه کردستان و همراهی مردم به‌‌رغم تهدید بمب‌گذاری ساخته می‌شود. «مادر مادران» با موضوع زندگی مادران شهدا در حال تصویربرداری است و مجموعه‌های «صدای قلب من»، «خیابان روزولت»، «حاتم» و «شکارچی» نیز در مراحل مختلف تولید و پس‌تولید قرار دارند.
رئیس مرکز سیمرغ درخصوص تولیدات حوزه برنامه‌های غیرنمایشی و مسابقه‌ای اضافه کرد: فصل جدید «آفتاب‌گردون» با اجرای الهام چرخنده، فصل جدید «ایرانگرد» برای نوروز ۱۴۰۵، مسابقه استعدادیابی ورزشی «کاپیتان» با حضور داورانی چون هادی چوپان و با مشارکت شبکه ورزش، مسابقه استعدادیابی بازیگری نوجوانان «نقش‌آفرین» به تهیه‌کنندگی هادی نعمت‌اللهی و فصل جدید مجموعه طنز آیتمی «با عرض معذرت» در دستور کار قرار گرفته‌اند. این حجم از پروژه‌های همزمان، نشان‌دهنده گذار مرکز سیمرغ از مرحله زیرساخت‌سازی به فاز تولید گسترده و متنوع است.
   
تحول شبکه جهانی جام‌جم
اکبرشاهی توضیح این بخش را به سیاوش عقدایی، مدیر شبکه جهانی جام‌جم محول کرد و عقدایی، رسالت بازتعریف شده در بستر جدید شبکه جام‌جم را این‌گونه تشریح کرد: یکی از مهم‌ترین مأموریت‌های واگذارشده به مرکز سیمرغ، انتقال کامل شبکه جهانی جام‌جم از بستر پخش ماهواره‌ای به پلتفرم اینترنتی بود. این پروژه که حدود یک سال و نیم به طول انجامید، اکنون به مرحله بهره‌برداری کامل رسیده است.
 در حال‌حاضر، مخاطبان در بیش از ۱۵۰ کشورجهان می‌توانند بدون محدودیت‌های فنی پیشین و باسرعت وکیفیت مطلوب به محتوای شبکه دسترسی داشته باشند. نسخه جدید پلتفرم جام‌جم از چندین قابلیت پیشرفته برخوردار است؛ زیرنویس خودکار چندزبانه مبتنی بر هوش مصنوعی، سامانه پیشنهاددهنده هوشمند محتوا و بخش‌های گیمیفیکیشن که تجربه کاربری را تعاملی‌تر و جذاب‌تر می‌کند. این مدیر شبکه، همچنین اعلام کرد: در کمتر از یک ماه آینده، خبر مهمی درباره یک پروژه نوآورانه مبتنی بر هوش مصنوعی با ماهیت برنامه تلویزیونی منتشر خواهد شد که قابلیت به‌کارگیری در کل سازمان صداوسیما را نیز خواهد داشت.

پاسخ به انتقادها 
رئیس مرکز سیمرغ با تأکید بر لزوم سنجش آثار در مقیاس بودجه و گونه، برخی آمار را شفاف اعلام کرد: «حکایت‌های کمال» نصف هزینه سریال معمولی، فصل دوم «آقای قاضی» ارزان‌تر از یک رئالیتی‌شو، مینی‌سریال «زندگی بچه‌ها» (پنج قسمت، ۴۰۰ تا۵۰۰ میلیون تومان هر قسمت)با ۸ تا۱۰درصد مخاطب و«چرخ‌گردون» با ۱۲.۵تا۱۴درصد مخاطب. وی همچنین عنوان کرد: تنها مرجع معتبر آمار، مرکز تحقیقات سازمان است و مقایسه تولیدات کم‌هزینه سیمرغ با آثار پرهزینه نمایش خانگی نادرست است. درباره برنامه جام‌جم نیز هیچ محدودیتی برای موضوع یا مهمان وجود ندارد؛ چالش اصلی، خودداری برخی مهمانان از مواجهه مستقیم با منتقد است و همان‌طور که گفته شده ریاست رسانه‌ملی، دکتر جبلی با حمایت مستقیم ازوجودهرگونه محدودیت دراین برنامه جلوگیری کرده وخواستار شفافیت حداکثری درارائه این برنامه بوده.
اکبرشاهی در پایان به‌‌صورت تجمیعی، تکمیل کرد: مرکز سیمرغ خود را مکمل شبکه‌ها و سیمافیلم می‌داند و هدفش کاهش فشار آنتن و تولید آرام آثار خاص، فاخر، جوانانه و طولانی‌مدت است. سه سال نخست به زیرساخت‌سازی و ریل‌گذاری گذشت و از سال‌جاری تمرکز بر ارتقای کیفیت و برداشت محصول است. این مرکز اکنون از فاز «تازه‌تأسیس» خارج شده و وارد مرحله رقابت کیفی در تولیدات سازمان شده است.