مقاومت مقدس

قصه‌ها همیشه یکی از بهترین بسترها برای بیان حقایق است؛ حقایقی که گاهی تحمل تلخی‌شان در قالبی غیر از آن جانکاه است. از این دست قصه‌ها زیاد به خاطر داریم که شاید شاخص‌ترین‌شان فیلم بازمانده باشد که بارها از تلویزیون پخش شده است و هنوز هم علاقه‌مند دارد. تا امروز و در مروری که ما داشتیم، ده‌ها سریال تلویزیونی با این محور راهی آنتن شدند که در همین گزارش حدود ۱۳ مورد آن بررسی شد که برخی از تولیدات رسانه ملی بود و تعدادی هم از آثار آن‌سوی مرزها تامین شد  و این روزها از شبکه‌های مختلف روی آنتن می‌رود. ظرفیت این دست قصه‌ها و استقبال از این مجموعه‌ها و فیلم‌ها در قالب پویانمایی یا رئال - نظیر توجه مخاطبان به فیلم به یادماندنی بازمانده  که همچنان در بازپخش‌ها و در تلوبیون بینندگان میلیونی دارد- لزوم تولید آثار بیشتر در این خصوص را یادآور می‌شود. درواقع به نظر می‌رسد تولیدات نمایشی ایران به عنوان محور مقاومت و نماد اصلی آن باید بیش از پیش باشد و امید می‌رود در دوران تحولی این کاستی جبران شود. همان‌طور که اشاره شد در این گزارش نگاهی به برخی آثار نمایشی سیما با مضمون مقاومت داشتیم و همچنین دیدگاه یک منتقد و کارشناس  رسانه را درباره اهمیت پخش و تولید این مجموعه‎‌ها منعکس کردیم.
     
هنرنمایی با عملیات اقتدار
«عملیات اقتدار» کمی بعد از شکل‌گیری طوفان‌الاقصی راهی آنتن شبکه افق سیما شد. این سریال محصول۲۰۲۲ شبکه الاقصی است که توسط حماس راه‌اندازی شده و در غزه فعالیت می‌کند. نام اصلی سریال «قبضه‌الاحرار» است که با موضوع محاصره نوار غزه ماه رمضان از این شبکه پخش شد. درواقع این سریال داستان یکی از نیروهای صهیونیستی است که با لباس مبدل به میان فلسطینیان رفته و قصد جاسوسی دارد. سریال براساس حادثه‌ای واقعی که چند سال قبل اتفاق افتاد، ساخته شده و وضعیت مردم غزه در محاصره نیروهای اشغالگر را روایت می‌کند. سریال فلسطینی عملیات اقتدار در ۳۰ قسمت به شکست‌های رژیم غاصب صهیونیستی در مقابله با محور مقاومت پرداخته‌است. عملیات اقتدار در واقع عملیاتی است که توسط نیروهای مقاومت فلسطین پشت خطوط دشمن صهیونیستی در منطقه‌ای موسوم به «سرزمین ۴۸» انجام می‌شود و در نهایت به تسخیر یکی از پایگاه‌های نظامی مهم ارتش این رژیم توسط رزمندگان مقاومت می‌انجامد. این سریال یک اثر هنری اطلاعاتی طبقه‌‎بندی می‌‎شود و براساس داستان‌های واقعی ساخته شده‌است. همان‌طور که اشاره شد، سریال برخورد میان مقاومت و سرویس‌های اطلاعاتی اشغالگر اسرائیل و همچنین سایر موارد را برجسته می‌کند.  بسیاری این سریال را پاسخی به سریال اسرائیلی «فائودا» می‌دانند که از نتفلیکس و دیگر رسانه‌های تصویری پخش شد و داستان‌هایی را ارائه می‌دهد که در به تصویر کشیدن ماجراهای سرویس‌های اطلاعاتی اسرائیل و موفقیت آنها در نفوذ در جامعه فلسطین اغراق می‌کند و عملیات‌هایی را علیه جناح‌های مقاومت به نمایش درمی‌آورد. در طول این سال‌ها سریال‌های زیادی با حمایت صهیونیست‌ها ساخته شده که هدف‌شان قلب واقعیت و پنهان کردن قدرت و مظلومیت توأمان فلسطینی‌هاست. ساخت آثاری همچون عملیات اقتدار را می‌توان پاسخی دندان‌شکن برای این‌دست سریال‌های تلویزیونی و فیلم‌های سینمایی دانست.  این سریال به کارگردانی محمد خلیفه است و بازیگرانی همچون رشاد أبو سخیله، زهیر البلبیسی، أحمد فیاض و علاء قدوحه در آن نقش‌آفرینی کرده‌اند. سریال فلسطینی عملیات اقتدار در واحد دوبلاژ اداره‌کل تامین و رسانه بین‌الملل سیما دوبله شد. مدیر دوبله این سریال شیلا آژیر است.
     
پیمودن راه قدس
از سریال‌های خاطره‌انگیز درباره محور مقاومت سریال «طریق الی قدس» است که در ایران با نام راه قدس شناخته می‌شود. این سریال به کارگردانی احمد رئوف محصول ۱۹۸۱ در دهه ۶۰ پخش شد که زندگی پیشگامان این راه را نشان می‌داد. محمود یاسین نقش «علی سیف‌الدوله» را بازی می‌کرد که نزد مخاطبان محبوبیت زیادی یافته‌بود. از جمله گویندگان این سریال که دوبله بسیار شنیدنی داشت، زنده‌یادان بهرام زند و منوچهر اسماعیلی بودند. اسماعیلی به جای سیف‌الدوله سخن می‌گفت، بازیگرمشهور مصری که این روزها دیگر در قید حیات نیست. سریال تلویزیونى راه‌قدس که در سال‌هاى ۱۳۶۴ و ۱۳۶۵ از سیماى جمهورى اسلامى پخش شد موضوع آن زندگانى حمدانیان، اولین مدافعان قدس بود. پس از این سریال هم کتابی در این‌باره به نگارش درآمد. «حمدانیان، اولین مدافعان قدس » اثر خلیل صنعتگر به بررسى نوع حکومت و عوامل سقوط دولت حمدانیان اختصاص دارد. این کتاب به زبان فارسى و در سال ۱۳۸۰ نوشته شد. 
     
وفای به عهد
«وفا» به ظاهر قصه‌ای عاشقانه است؛ عشقی قدیمی میان یک دختر مسلمان (لبنانی ــ ایرانی) و پسری یهودی ــ ایرانی در لبنان. این عشق که از همان ابتدا پردردسر به‌نظر می‌رسد راهی دشوار را مقابل پای این جوانان می‌گذارد. نمایش تلاش‌های رژیم‌صهیونیستی برای ضربه زدن به نیروهای مقاومت یکی از درونمایه‌های این قصه است. عمال رژیم‌صهیونیستی سعی ‌می‌کنند با بازیچه قرار دادن پسر (با نام ژوبین) میان جریان مقاومت نفوذ کنند و برادر دختر را که از مهره‌های اصلی مقاومت است به دام بیندازند. این سریال به کارگردانی محمدحسین لطیفی نخستین‌بار نوروز ۱۳۸۴ همزمان با محرم پخش شد. تیتراژ پایانی سریال با صدای محمد اصفهانی همچنان برای بسیاری شنیدنی و خاطره‌انگیز است. 
     
حبیب حریم
یکی دیگر از سریال‌های رسانه‌ملی که پیوندی با دیدگاه مقاومت داشت، «حبیب» است. حبیب داستانی است از حضور مستشاران جمهوری اسلامی ایران و سربازان گمنام امام زمان(عج) در نبرد با داعش در سوریه. مجموعه تلویزیونی حبیب در ۲۶ قسمت از شبکه۲ سیما پخش شد. نقش حبیب را در این سریال امین زندگانی بازی می‌کند و از دیگر بازیگران آن می‌توان به قمرخلف و لجین اسماعیل و بازیگران مطرح سوری از‌جمله امانه والی، رباء الحلبی، علاء قاسم، اسامه المصری، حسین عباس، یحیی بیازی و... اشاره کرد. فرزاد هوشیار‌پارسیان، تهیه‌کننده و احمد کاوری، مشاور سریال بود. هوشیار‌پارسیان پیشتر در این‌باره که مجموعه، موضوع ویژه‌ای را دستمایه قرار داده و اقدامات ایران را در روزهایی که داعش در کشورهای عربی حضور داشت را به تصویر می‌کشد به جام‌جم گفته‌بود: ما در این پروژه به موضوع مدافعان حرم و خدمات مستشاری نظامی که جمهوری اسلامی ایران به‌واسطه ظهور و بروز داعش در منطقه عراق و سوریه ایجاد کرده‌بود، می‌پردازیم. داعش که مخفف دولت اسلامی عراق و شامات است، جریان بزرگ دولتی و حاکمیتی ایجاد کرده‌بود که البته با فرماندهی حاج قاسم سلیمانی و با حضور مدافعان افغانی، پاکستانی، آذربایجانی و ایرانی از بین رفت.

جنایت بر علیه زهرا
از مجموعه‌هایی که محتوای آن مرتبط به ماجرای اشغال فلسطین و استقامت نیروهای مقامت بود، می‌توان به «چشمان آبی زهرا» اشاره کرد که به کارگردانی علی درخشی و نویسندگی علی درخشی و سعید سلطانی بود. این سریال محصول شبکه سحر و روایتگر یکی از عوامل بلندپایه اسرائیل بود که قصد حضور در انتخابات این کشور را دارد.او پسر نوجوان ناقص‌الخلقه‌ای دارد و همین موضوع باعث می‌شود تا یک گروه پزشکی را برای جست‌وجو در اردوگاه‌های مردم فلسطین بسیج کند تا به‌دنبال تعویض اجزای بدن اشخاصی که از نظر پزشکی با فرزندش مشابهت دارند، بگردند که در این میان زهرا، دختر یکی از کشته‌شدگان فلسطینی، برای جابه‌جایی چشمش با پسر صهیونیست انتخاب می‌شود. از سوی دیگر برادر زهرا که از اعضای انتفاضه فلسطین است به‌دنبال یافتن خواهرش درگیر ماجراهای ناخواسته‌ای می‌شود. باید سریال را ازجمله مجموعه‌های نمایشی دانست که رسانه‌ملی برای تبیین مسائل مربوط به رژیم‌صهیونیستی تولید کرد.
     
چیدن زیتون‌سرخ
«زیتون‌سرخ» مجموعه تلویزیونی دیگری است که مظلومیت فلسطین در مقابل اسرائیل را به نمایش گذاشت و از شبکه دوی سیما روی آنتن رفت. این سریال محصول کشور سوریه بود اما بارها از تلویزیون ایران پخش شد. سریال زیتون‌سرخ ۳۰ قسمت دارد و محصول سال ۲۰۰۸ است و به کارگردانی احمد دعیب و نویسندگی بکر قبانی تهیه شده. بازیگرانی همچون منذر ریاخته، عبدالهادی الصباغ، عبدالکریم قواسمی، عبیر عبیسی، قاسم ملحو، محمد صداقی و ملوم حداد در این سریال به ایفای نقش پرداختند. قصه اصلی زیتون‌سرخ مربوط به بعد از جنگ جهانی اول است که انگلیس، منطقه فلسطین و قسمت‌هایی از اردن را در اختیار گرفت و در آن مناطق به ساخت شهرک‌های یهودی پرداخت. در روایت این مجموعه نشان داده می‌شد که مردم فلسطین با مهاجرت فلسطینی‌ها مخالف هستند ولی انگلستان به خواست مردم اهمیت نمی‌دهد و برای یهودیان شهرک‌های مختلفی می‌سازد و ارتش آنها را آموزش می‌دهد. در نهایت تعداد شهرک‌های یهودی‌نشین و تجهیزات و سلاح‌های آنها بسیار زیاد می‌شود و قصد حمله به بیت‌المقدس را می‌کنند. روایت این سریال، قصه‌ای برآمده از دل تاریخ است که به سمت آینده و ماجرای زیاده‌خواهی‌های رژیم‌صهیونیستی می‌رود.
     
بازمانده یک نسل
فیلم سینمایی بازمانده که براساس یک کتاب ساخته شده‌بود، از آثار موفق در حوزه تبیین ماجرای اشغال فلسطین و ظلمی است که به فلسطین رفته‌است. در این سریال نبرد نیروهای مقاومت هم به تصویر کشیده می‌شود. این اثر خاطره‌انگیز دستمایه ساخت یک پویانمایی هم قرار گرفته‌است که به‌تازگی از شبکه پنج سیما پخش شد. پویانمایی «بازمانده» به کارگردانی احسان طاهری و نویسندگی مهدی ابوهاشم محصول۱۳۹۴ است. این پویانمایی از تولیدات مرکز پویانمایی صبا با اقتباس از فیلم سینمایی بازمانده اثر زنده‌یاد سیف‌ا... داد است که در چهار قسمت ۳۰دقیقه‌ای روی آنتن رفت. تکنیک این فیلم سه‌بعدی کامپیوتری با استفاده از موشن‌کپچر است. داستان اصلی پویانمایی بازمانده درباره فرهان، یک نوزاد فلسطینی است که پدر و مادرش را اشغالگران قدس کشته‌اند. 
     
خیزش فریاد از سنگ
سریال «فریاد سنگ» را باید از دیگر مجموعه‌های نمایشی با محوریت مبارزه با رژیم‌صهیونیستی و نمایش اقتدار جریان مقاومت دانست. قصه این سریال حکایت ظلم و شکنجه رژیم‌صهیونیستی بر مردم فلسطین است که حتی به کودک و پیر رحم نکرده و از هیچ خشونت، شکنجه و جنایتی دریغ ‌نمی‌کند. فریاد سنگ هم مثل مجموعه‌های دیگر تنها به برشی از زندگی و مقاومت مردم فلسطین می‌پردازد و در خلال آن، جنایات رژیم اسرائیل را نشان می‌دهد که دهه‌هاست فلسطین را اشغال کرده و مشغول ظلم و جنایت علیه ساکنان این سرزمین کهن است. 
     
پاسداری از قدس
از دیگر سریال‌هایی با همین محور می‌توان به «نگهبان‌قدس» اشاره کرد. این اثر به نویسندگی حسن یوسف و کارگردانی باسل الخطیب از تولیدات موسسه تولیدات تلویزیونی و رادیویی سوریه در سال ۲۰۲۰ است. در این سریال زندگی اسقف سوری، هیلاریون کاپوچی که تا پایان عمر حامی فلسطین و با صهیونیسم مخالف بود روایت می‌شود. اسقف کاپوچی یک مسیحی سوری بود که زندگی خود را وقف دفاع از قدس و حمایت از فلسطین کرد. فعالیت‌های آزادیخواهانه اسقف کاپوچی تا جایی پیش رفت که رژیم اشغالگر قدس او را دستگیر و پس از آزادی، از ورود به فلسطین منع کرد. همان‌طور که اشاره شد این سریال زندگی یک شخصیت مذهبی مسیحی و دوره‌های زندگی او در لبنان، قدس، حلب و رم را به تصویر می‌کشد. ایده ساخت این سریال بعد از فوت هیلاریون کاپوچی توسط موسسه تولیدات تلویزیونی و رادیویی سوریه مطرح شد. درحالی‌که برخی از کشورهای عربی این سریال را در تلویزیون‌های ملی خود پخش نکرده و به نوعی آن را بایکوت کرده‌اند، سریال مذکور از سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش شد.
     
زندگی بر  مدار صفر درجه
سریال «مدار صفر درجه» که باز راهی آنتن شده‌است سال۱۳۸۶ برای نخستین بار پخش شد. این سریال ماجراهای مختلفی را دنبال می‌کند اما شخصیت اصلی آن پسری ایرانی است که در خارج دانشجوی فلسفه می‌شود. ترور یهودیان به دست صهیونیست‌ها در ایران و اروپا و دنبال‌کردن سرنوشت دانشجویی ایرانی در فرانسه و رابطه عاطفی او با دانشجویی یهودی از بخش‌هایی از این قصه است. وقایع این سریال به کارگردانی حسن فتحی در بستر جنگ جهانی دوم و شکل‌گرفتن صهیونیسم و تسلط تدریجی بر فلسطین ‌می‌گذرد. از این رو می‌توان آن را یکی از سریال‌های ضدصهیونیسم طبقه‌بندی کرد. 
     
سیمای الغالبون
مجموعه تلویزیونی لبنانی «الغالبون» هم از آثاری است که روی آنتن شبکه‌های سیما از جمله آی‌فیلم فارسی و عربی رفته‌است. الغالبون نخستین سریال شبکه تلویزیونی المنار لبنان است که توسط این شبکه متعلق به حزب‌ا... لبنان در دو فصل ساخته شده. مجموعه تلویزیونی الغالبون یک چگونگی تشکیل مقاومت حزب‌ا... لبنان را از سال ۱۹۸۲ هنگام حمله اسرائیل به لبنان تا سال ۱۹۸۵ زمان عقب‌نشینی اسرائیل از شهر صور به نمایش درآورده‌است و بیانگر دسیسه‌‌های ستمگرانی است که برای شناسایی و ازبین‌بردن فرماندهان لبنان، نقشه می‌کشند. باسل خطیب، کارگردانی اولین فصل این سریال را بر عهده داشته‌است، فتح‌ا... عمر نویسنده آن است و تصویربرداری سریال بیشتر در شهرهای جنوب این کشور و بعلبک و بیروت انجام شده‌است. در الغالبون یک بیش از ۱۰۰بازیگر از لبنان و سوریه بازی کرده‌اند و در آن عمار شلق بازیگر لبنانی، در نقش شهید شیخ راغب حرب ظاهر شده‌است. فصل دوم این سریال لبنانی به کارگردانی رضوان شاهین و نویسندگی فتح‌ا... عمر، وقایع جدیدی از زندگی اهالی جنوب را پس از خروج نیروهای اشغالگر صهیونیست از صیدا و بخشی از جنوب در بین سال‌های ۱۹۸۵ تا ۱۹۹۲ به تصویر می‌کشد.
   
نوای خوشه‌ها
سریال «نوای خوشه‌ها» به کارگردانی محمد قاف سوری و با درونمایه تقویت جایگاه مقاومت و تبیین مشروعیت آن، از دیگر آثار نمایشی است که روی آنتن سیما رفته. این سریال محصول ۲۰۱۸ کشور لبنان و با مضمون نبرد اطلاعاتی حزب‌ا... با رژیم‌صهیونیستی پخش شد. در قصه سریال، سامی، جاسوس قدیمی رژیم‌صهیونیستی است. او با زنی ازدواج کرده که بعد از مدتی وی را می‌کشد و پسرش ابهاب را با خود به اسرائیل می‌برد. بعدها معلوم می‌شود ابهاب فرزند فرد دیگری بوده و فرزند اصلی سامی نزد حاج جواد بزرگ شده‌است. سال‌ها از این ماجرا گذشته و رژیم‌صهیونیستی فکر می‌کند فرزند سامی به واسطه پدرش با موساد همکاری می‌کند و اطلاعات حزب‌ا... را به آنها تحویل می‌دهد. صهیونیست‌ها برای انجام عملیات علیه حزب‌ا... و فهمیدن نقشه‌های طراحی شده آنها، جاسوسان زیادی را به روش‌های گوناگون گمارده و آنها نیز مشغول ارسال اطلاعات و نیز انجام عملیات هستند. حزب‌ا... بعد از مدتی با تحقیقات مختلف متوجه جاسوسان رژیم‌صهیونیستی شده و آنها را دستگیر می‌کنند و در نهایت با کسب اطلاعات از اشغالگران موفق می‌شوند که تعدادی از سربازان این رژیم را ربوده و رژیم‌صهیونیستی را مجبور کنند تا زندانبان دربند حزب‌ا... را با آنها معاوضه کنند. ابهاب نیز با مسموم کردن سامی موفق می‌شود به لبنان برود و مادرش را از نزدیک ملاقات کند. این درام عربی به بررسی واقعیت‌های موجود در فلسطین پرداخته که از طریق آنها می‌توان تا حدی در جریان زندگی روزمره ملت تحت اشغال فلسطین قرار گرفت. 

نگاه جهانی به قصه‌های مقاومت
در سینما و تلویزیون سایر کشورها نظیر لبنان و سوریه آثاری ساخته می‌شود که بدون تاثیر از زر و زور صهیونیسم، سعی دارند واقعیت جبهه مقاومت و پایمردی مردم سرزمین‌های اشغالی را به تصویر بکشند. برخی از این آثار روی آنتن تلویزیون خودمان هم رفتند و برخی هنوز به آنتن نرسیده‌اند. سریال مصری «النهایه» یکی از آثاری است که از برخی پلتفرم‌های ایرانی روی آنتن رفته‌ و موضوع این سریال اشاره  دارد به آزادی قدس و زوال رژیم‌صهیونیستی. النهایه به فارسی معنی پایان دارد. آثاری هم با مشارکت این کشورها و ایران ساخته شدند. هر چند سینما و تلویزیون ایران همواره یکی از پرکارترین‌ها در این خصوص بوده که علاوه بر کمیت به کیفیت نیز نظر داشته‌است و معمولا آثار درخور توجه‌تری به لحاظ هنری تولید کردند.

سینما در تلویزیون 
یکی از مهم‌ترین آثار در این خصوص که البته با حمایت تلویزیون بارها روی آنتن رفته، «بازمانده» ساخته زنده‌یاد سیف‌ا... داد است. این مجموعه فیلم تاریخی محصول سال ۱۳۷۳ و در مورد نزاع اعراب و اسرائیل در سال ۱۹۴۸ است و بازیگران بنامی همچون سلمی المصری، جیانا عید، بسام کوسا، جمال سلیمان و غسان مسعود در آن به ایفای نقش پرداختند. فیلمنامه این اثر براساس داستانی از غسان کنفانی، نویسنده فلسطینی به‌نام «بازگشت به حیفا» نوشته شده و موضوع آن درباره تشکیل کشور اسرائیل و حکومت آن بر شهر حیفاست. مخاطبان تلویزیون بارها بیننده این فیلم موفق بودند و احتمالا با تماشای تاثیرگذار آن اشکی از گوشه چشم‌شان جاری شده است. این فیلم تاثیر بسزایی در آثار پس از خود و اساسا روایت شکل‌گیری رژیم صهیونیستی داشت. بازمانده موفقیت‌هایی هم داشت و در جشنواره فیلم فجر سال ۱۳۷۴ جایزه ویژه هیات‌داوران را کسب کرد و نامزد بهترین فیلمنامه و بازیگر نقش اول زن هم شد. سلمی المصری هم برای بازی در این فیلم لوح تقدیر دریافت کرد. این فیلم همچنین در عرصه بین‌الملل نیز دیده شد و موفقیت‌هایی را به‌دست آورد. البته این تاثیر به حدی بود که نویسنده رمان از گزند بدخواهی صهیونسیت‌ها در امان نماند و توسط موساد ترور شد. حتی برخی ادعا می‌کنند کارگردان اثر هم مورد حمله بیولوژیک قرار گرفت. اقتباسی بودن این فیلم و موفقیت آن را می‌توان در ارتباط با همدیگر تلقی کرد و گفت با بهره‌بردن از منابع ادبی غنی داخلی و خارجی که با نگاهی تاریخی یا پرداخت دراماتیک چنین موضوعاتی را محور قرار دادند، می‌شود به تولیدات آثار سینمایی و تلویزیونی کیفیت و کمیت بیشتری بخشید.