در سالهای گذشته با توسعه فضای مجازی و تاثیر آن بر الگوهای فراغتی نوجوانان، آنها بدون جابهجایی فیزیکی یا حضور در فضاهای شهری، میتوانند از فضای مجازی برای رفع این نیاز حیاتی خود استفاده کنند. یافتههای پژوهشی نشان میدهد که روزانه ۸۸درصد نوجوانان در اینترنت و ۴۷درصد آنان در فضاهای شهری حضور مییابند که بین متغیرهای زمینهای، پایگاه اجتماعی،اقتصادی، امنیت اجتماعی و هویت اجتماعی آنان با میزان حضورشان در این فضاها رابطهی معناداری وجود دارد. در مجموع ۵۹درصد نوجوانان در ساعات عصر که بهترین بخش از اوقات فراغتشان برای حضور در فضاهایشهری تلقی میشود، مشغول فعالیت در اینترنت هستند و هرچه میزان حضور نوجوانان در فضایمجازی بیشتر باشد از میزان گرایششان به حضور در فضاهای شهری کاسته میشود. دوگانه بازی و سرگرمی فیزیکی در تابستان یا وبگردی و وقتگذرانی در فضای مجازی ما را سراغ پاسخ به این سوال برده که چگونه میشود در کنار فراغت در فضای حقیقی، کودک و نوجوان از مزیتهای فضای مجازی بهرهمند شوند.
چند درصد جوانان ایران از اینترنت استفاده میکنند؟
در نظرسنجی سال۱۴۰۰ مرکز رصد فرهنگی کشور از کودکان و نوجوانان کاربر اینترنت پرسیده شده است: «این روزها در کدام دسته از سایتها، شبکههای اجتماعی، رسانههای جمعی یا بازیهای اینترنتی فعال هستی؟» بین موارد مطرح شده، میزان فعالیت در پیامرسانهای فوری مثل تلگرام، واتساپ، ایمو و ... بیش از سایر موارد است. ۵۶.۶درصد کودکان و نوجوانان گفتهاند در این پیامرسانها فعال هستند. در مراتب بعدی میزان فعالیت در موتورهای جستجو مثل گوگل با ۵۲.۱درصد و سایتهایی که اطلاعات علمی ارائه میدهند، با ۳۰.۳درصد بیشتر است. ۲۱درصد هم گفتهاند در سایت بازیهای اینترنتی فعال هستند. این میزان برای پیامرسانهای ملی ۱۸.۴درصد و برای شبکههای اجتماعی بزرگ جهانی ۱۳.۴درصد است. ۱۳.۷درصد کودکان و نوجوانان کاربر اینترنت نیز گفتهاند در برنامههایی علاوه بر آنچه در سؤال مطرح شده، فعالیت دارند.
برای فراغت کودکان برنامهریزی کنیم
برای اینکه اوقات فراغت کودک و نوجوان کیفیت بهتری داشته باشد، ابتدا باید سلیقه و ذائقه انها را بشناسیم. مثلا از خودمان بپرسیم که چطور باید برنامهریزی کرد؟ در مرحله اول باید علاقه کودکتان را در نظر بگیرید نه خواستههای خودتان را.
دوم آنکه از امکانات موجود بهترین بهره را ببرید. سوم: همه خانواده همکاری کنید. مطمئنا اگر بخواهید تنها برای کودکتان برنامهریزی کنید به مشکل خواهید خورد. بهجای تکروی پیشنهاد میشود با کمک اعضای خانواده این کار را انجام بدهید.
پدر و مادر هر دو باید با همکاری هم جلو بروند تا بتوانند بهترین نتیجه را بگیرند.
فضایمجازی، داروی محرک کاذب برای بچهها
بچههایی که زمان زیادی را در فضای مجازی میگذرانند، پس از مدتی علاوه بر اعتیاد به این فضا دچار انزوا هم میشوند، افسردگی و اضطراب هم در انتظارشان خواهد بود، چراکه عموما این بچهها تعامل کمتری با خانواده، دوستان و آشنایان دارند. این بچهها عموما نسبت به کارهای معمول در زندگی از درس خواندن گرفته تا دیگر فعالیتها و حتی تفریح حس ناخوشایند و بیحوصلگی دارند و تنها فضای مجازی را هیجانانگیز میدانند. فضای مجازی عموما برای بچهها محرکهای مصنوعی هستند که آنها را از هیجانات واقعی و طبیعی زندگی و رشد شناختی باز میدارد. بنابراین پدر و مادرها باید خیلی مراقب باشند تا بچهها در این فضا آلوده نشوند و با مدیریتشان بچهها فقط در یک زمانهایی از اینترنت و فضای مجازی استفاده کنند.
سرگرمی و مهارتآموزی، لازمه استفاده کودکان و نوجوانان از فجازی
تعیین سقف معین و تاکید بر شاخصه مهارتآموز بودن در کنار بازی، سرگرمی و شادی، اولولیتهایی است که باید برای کودکان و نوجوان و استفاده آنها از فضای مجازی در نظر گرفته شود. یعنی در روش تربیتی و کنترلی والدین برای فرزندان جای بیفتد که استفاده غیر آموزنده از اینترنت یعنی اتلاف وقت و استمرار آن ممکن است موجب سرخوردگی و عقب ماندن از موفقیت در آینده باشد.
دقت کنیم
هنگام ارزیابی نرمافزارهای سرگرمی کودکان و نوجوانان، موارد زیر را بررسی کنید:
۱- مهارت
خواندن، نوشتن و مهارتهای ریاضی موجود در آن
۲- تمرین
تمرینهای تقویتی خواندن، نوشتن و مهارتهای زبانی
۳- تشویق
آیا کودکان را تشویق میکند که با اکتشاف، فعالتر باشند
۴- یادگیری
فرصتهای یادگیری جدید را در یک محیط امن و حمایتی معرفی میکند؟
۵- سرگرمی
آیا بین سرگرمی و یادگیری تعادل برقرار کرده است؟
۶- یادگیری
آیا این سرگرمی و بازیهایی که بچهها انتخاب کردهاند با سن و سال آنها تناسب دارد؟
۷- یادگیری
محدودیت اجازه دسترسی آنلاین برای کنترل محتوای در دسترس
