مصادیق امدادهای غیبی

به گزارش جام جم آنلاین؛ بسیاری از آیات قرآن کریم بیانگر این امر می باشد که مددهای غیبی غالباً درخصوص جنگ ها تجلی کرده است. اما در قرآن به مصادیق دیگر نیز اشاره نموده که نمونه هایی را از آنها ذکر می‌کنیم.

الف. مصادیق امداد غیبی 

1‌ بازداشتن از گناه

مدد های غیبی خداوند گاه در قالب نجات انسان از ورطه گناه تحقق می یابد آن هم در لحظاتی که همه زمینه ها و اسباب برای گرفتار شدن در دام گناه فراهم شده است. چنان که این امداد درباره حضرت یوسف علیه السلام تحقق یافت.

"وَلَقَدْ هَمَّتْ بِهِ ۖ وَهَمَّ بِهَا لَوْلَا أَنْ رَأَىٰ بُرْهَانَ رَبِّهِ " (یوسف/ آیه ۲۴)

《آن زن قصد او را کرد، او نیز اگر برهان پروردگار را نمی‌دید قصد وی را می نمود این چنین کردیم تا بدی و فحشا را از او دور سازیم چرا که او از بندگان مخلص ما بود.》

برهان رب در این آیه چند گونه تعبیر شده است؛ از جمله این که مقصود از آن یک نوع کمک خدایی بود که در پاسخ به شایستگی های آن حضرت بهره او شد و او را از گناه رهایی بخشید و در آخر نیز خداوند نجات یوسف از گناه را به خویش نسبت میدهد. عبارت " إِنَّهُ مِنْ عِبَادِنَا الْمُخْلَصِينَ" بیانگر این است که این گونه کمک های ویژه خداوند که در لحظات طوفانی گناه نصیب انسان ها می شود، ویژه حضرت یوسف علیه السلام نیست و هر کس که در زمره بندگان خالص خدا قرار گیرد شایسته چنین لطف و محبتی خواهد بود.

2. تقویت دل

هنگامی که جاسوسان فرعون در پی یافتن نوزاد مادر حضرت موسی علیه السلام و کشتن او بودند، و مأموریت یافت و آن طفل شیرخوار را به امواج نیل بسپارد در چنین لحظات بحرانی بیم آن می‌رفت که فریادی زند و آنان از وجود حضرت موسی علیه السلام آگاه سازد خداوند او را محکم ساخت. "لَوْلَا أَنْ رَبَطْنَا عَلَىٰ قَلْبِهَا لِتَكُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ" (قصص/آیه ۱۰) 《 منظور از رابطه غرب در این آیه، تقویت دل مادر حضرت موسی علیه السلام است تا به وحی ایمان داشته و این حادثه بزرگ را تحمل کند و بداند که وعده خدا در زمینه نگهداری و بازگرداندن حضرت موسی علیه السلام به وحی حق است.

این تعبیر درباره اصحاب کهف نیز آمده است. آنان در جامعه می‌زیستند که بر ابزارعقاید توحیدی خود قادر نبودند. "وَرَبَطْنَا عَلَىٰ قُلُوبِهِمْ" (کهف/آیه ۱۴) خداوند دل هایشان را استحکام بخشید و در نتیجه با قدرت و شهامت به پا خاستند و برای توحید سر دادند، این امر در شرایط سخت و دشوار جنگ بدر نیز تحقق یافت و خداوند با فرو فرستادن باران در زمانی که لشکر اسلام سخت به آن نیاز داشت، دلهای آنان را محکم ساخت.

3. الهام

القای مطلبی از جانب خداوند بر قلب انسان که او را به انجام دادن یا ترک کاری برمی‌انگیزد الهام نامیده می‌شود.(المنجد، ص ۳۷۳) در مواردی الهام در قالب حفظ وحی در قرآن ذکر شده است، مانند مادر حضرت موسی علیه السلام که در لحظات سخت و هراس انگیز که از شکسته شدن فرزند خود بیمناک بود و قدرت تصمیم گیری نداشت به وی الهام قلبی شد. الهامی که از او کار خطرناکی خواسته بود ولی با این همه احساس آرامش می کرد، زیرا به وی الهام می شد که نترس و اندوهگین نباش ما حتماً موسی علیه السلام را به تو باز می گردانیم.

درباره حواریان حضرت عیسی علیه السلام نیز به کار رفته است "وَإِذْ أَوْحَيْتُ إِلَى الْحَوَارِيِّينَ أَنْ آمِنُوا بِي وَبِرَسُولِي" (مائده/آیه ۱۱۱) 

امام باقر علیه السلام در تفسیر این آیه مراد از وحی را الهامی دانسته اند که به حواریان شده است. (تفسیر عیاشی، ج۲، ص۸۵) و مفادش این بود که به خدا و رسول او ایمان آورند. آنان نیز به این دعوت پاسخ مثبت دادند.

 در خصوص حضرت یوسف علیه السلام هنگامی که برادران وی تصمیم گرفتند او را در چاه قرار دهند، به او وحی شد که تو آن ها را از این امر آگاه خواهی ساخت. اگرچه برخی از مفسران، وحی را در این آیه وحی نبوت کرده معرفی کرده‌اند، اما باید گفت که مراد از آن الهامی بوده که در آن شرایط بحرانی و در تنهایی و ژرفای چاه به یوسف شد تا بداند تنها نیست و نگهداری دارد. از این رو نور امید بر دلش تابید و تاریکی های ناامیدی را از جان وی زدود. (محمد حسن ناصحی، امدادهای غیبی) 

4. شرح صدر

از موهبت های بزرگ الهی که با لطف او نصیب انسان می شود، شرح صدر یا توسعه روح انسان و به تعبیر دیگر توسعه ظرفیت معنوی انسان است‌ شرح مقابل ضیق صدر است که در آیه ۹۷ سوره حجر آمده است " وَلَقَدْ نَعْلَمُ أَنَّكَ يَضِيقُ صَدْرُكَ بِمَا يَقُولُونَ" هیچ پیامبر یا رهبر بزرگی بدون این ویژگی توان تحمل سختی ها را نخواهد داشت و آن کس که رسالتش از همه بزرگتر است باید از شرح صدر بیشتری نیز برخوردار باشد و خداوند این هدیه معنوی را به وی ارزانی داشت "أَلَمْ نَشْرَحْ لَكَ صَدْرَكَ" (انشراح/آیه۱) و این بزرگترین هدیه الهی به آن حضرت بود.

شکوه انقلاب اسلامی تجلی شرح صدر بنیان گذار آن بود که با وجود تهاجمات پی‌درپی مستکبران جهان علیه این نظام و انقلاب اما همچون ناخدایی سکان این کشتی را به سمت هدف آرمانی و متعالی هدایت می‌کرد و بعد از ایشان فرزند تربیت شده مکتبش حضرت امام خامنه ای دام ظله العالی سکاندار این کشتی شد و شرح صدر و بزرگی روح این رهبر عزیز در ناملایمات و کارشکنی های برخی از خواص چه زیبا به نمایش در آمد.

5. خنثی کردن نقشه های دشمنان

خداوند در پاره‌ای از موارد بر هم زدن نقشه‌های دقیق و حیله گرانه دشمنان راه حق را به خود نسبت می‌دهد و در شکست دادن آنها دسته غیبی را موثر می داند "إِنَّهُمْ يَكِيدُونَ كَيْدًا وَأَكِيدُ كَيْدًا" (طارق/آیه۱۵و۱۶) کید دشمنان پیامبر همان نقشه های آن ها برای مبارزه با آن حضرت و آیین او است. مانند تبلیغات ضد قرآن، محاصره اقتصادی، تهمت ها و سخنان ناشایست درباره وی و قران و شکنجه و آزار مسلمانان.

خداوند فرموده است:《 من هم در برابر حیله گری های آنان چاره جویی می‌کنم》گفته شده که مراد از کید خدا در این آیه همان لطف هایی است که شامل حال رسول خدا صلی الله علیه و آله و مومنان کرده و دشمنان را غافلگیر و در نتیجه کوشش آنان را بی‌ثمر کرده و توطئه هایشان را در هم شکست.

6. مددهای غیبی اجتماعی

امدادهای غیبی تنها برای افراد پیش نمی آید، بلکه گاه عنایت ویژه خداوند امتی را در بر می گیرد. شهید مطهری در این خصوص می‌فرمایند:《همیشه یا غالباً نوابغی که پیدا شده‌اند پیامبران عظیم الشانی همچون ابراهیم علیه السلام، موسی علیه السلام، عیسی علیه السلام و پیامبر مکرم اسلام صلوات الله علیه و آله که ظهور کرده‌اند، در شرایطی بوده که جامعه بشریت سخت نیازمند به وجود آنها بوده است.آن ها مانند یک دست غیبی از آستین بیرون آمده‌اند و بشریت را نجات داده‌اند.

حضرت امیرالمومنین علی علیه السلام عصر و زمینه بعثت رسول اکرم صلی الله علیه و آله را اینگونه توصیف می فرمایند:《خداوند او را در دوره ای مبعوث فرمود که فاصله ای در آمدن پیامبران رخ داده بود، ملت‌ها در خوابی گران و طولانی فرو رفته بودند، کارها پراکنده، تنور جنگ ها داغ بود، جهان را تاریکی فرا گرفته و غرور و فریب در دل ها نمایان بود. برگ درخت بشریت به سوی زردی گراییده و امیدی به میوه این درخت نمی‌رفت .》(نهج البلاغه،  خطبه ۸۷)

پیامبران معمولاً در مواقعی ظهور کرده‌اند که بشریت و لااقل محیط اجتماعی آن ها در یک پرتگاه خطرناکی قرار داشتند. آن ها سبب نجات و اصلاح اجتماع خود شده‌اند میگویند:" عند انتهاء الشّدّة تكون الفرج" شدت که به نهایت رسید فرج طلوع می‌کند. اگر گفته‌اند:《پایان شب سیه سفیدی است》و امثال این ها همه حکایت می‌کند از نوعی تجارب که بشر در گردش عالم داشته است و هم حکایت میکند از اینکه گردش عالم بر خلاف نظر مادی مذهبان گزاف و بیهوده نیست. (امدادهای غیبی در زندگانی بشر، شهید مطهری،  ص ۸۲-۸۵)

ب. هدف های امداد غیبی 

بدون تردید کمک های ویژه الهی هدف هایی دارد، زیرا هیچ کار خدا بی هدف نیست. تقویت آیین حق و دین خدا، سرافکندگی دشمنان، حق و قطع ریشه آن ها، یادآوری نعمت های خدا و شکرگزاری در برابر آن ها، توجه به قدرت خدا و در نتیجه رسیدن به آرامش روحی و اطمینان خاطر و آزمایش مردم از اهداف امدادهای غیبی است.

هاجر طرفاوی مینابی