آلودگی، روزگار سپیدرود را سیاه کرد

سفیدرود‌ دومین رود بلند ایران ‌از ترکیب دو رود شاهرود و قزل اوزن که در شهر منجیل به هم می‌پیوندد، شکل می‌گیرد و تا ریختن به دریای خزر عرض استان گیلان را می‌پیماید.

این رودخانه زایشگاه ماهیان خاویاری و استخوانی است و از لحاظ مهاجرت و زاد و ولد آبزیان به‌خصوص گونه‌های ماهیان خاویاری و گونه‌های ماهیان استخوانی از رودخانه‌های منحصر به فرد در حوضه جنوبی دریای خزر است و به هیچ وجه نباید محیط زیست این رودخانه با مشکلی مواجه شود.

با این حال، یکی از پساب‌هایی که وارد سپیدرود (دومین رود بلند کشور) می‌شود، ‌پساب‌های روغن‌کشی زیتون است که با توجه به فصل روغن‌کشی زیتون و البته با وجود پایش‌ها و نظارت‌های مستمر همچنان از طریق برخی واحدهای روغن‌کشی در شهرستان رودبار وارد این رودخانه می‌شود.

علی امیری، رئیس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان رودبار در این باره به ایسنا می‌گوید: واحدهای صنعتی غذایی با محوریت فرآوری، بسته‌بندی و روغن‌کشی زیتون یکی از مشاغل عمده و اصلی در شهرستان رودبار است و اداره حفاظت محیط زیست رودبار نیز با جدیت بیشتر نسبت به پایش و نظارت بر پساب خروجی واحدهای روغن‌کشی اقدام می‌کند‌ که در همین خصوص به دلیل نبود کنترل و مدیریت پساب، تاکنون دو واحد روغن‌کشی به مراجع قضایی معرفی شده است.

به گفته وی، رودخانه سفیدرود بزرگ‌ترین و پرآب‌ترین رودخانه شمال کشور است که از منابع استراتژیک تامین‌کننده آب شرب و کشاورزی استان گیلان به‌شمار می‌رود و ازهمین رو نیز حفظ سلامت آن بسیار حائز اهمیت است.

کارگاه‌های سنتی و خانگی رعایت نمی‌کنند

در همین حال رئیس اداره نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان درخصوص میزان آلایندگی سپیدرود توسط پساب‌های روغن‌کشی زیتون به جام‌جم می‌گوید: شهرستان رودبار یکی از عمده‌ترین مراکز تولید زیتون کشور است و علاوه بر وجود چند کارخانه روغن‌کشی در استان، کارگاه‌های سنتی بسیار زیادی نیز در شهرستان رودبار وجود دارد که کار فرآوری و روغن‌کشی زیتون را انجام می‌دهند. کارخانه‌های روغن‌کشی زیتون سیستم تصفیه دارد و از بابت آنها مشکلی نیست، بنابراین عمده مشکل مربوط به کارگاه‌های سنتی بدون مجوز و کارگاه‌های خانگی است که پساب روغن‌کشی خود را وارد رودخانه می‌کنند. البته این اقدام به طور غیرمستقیم صورت می‌گیرد، به این ترتیب که این پساب‌ها ابتدا وارد اگوی فاضلاب شهری و سپس به همراه انبوه فاضلاب شهری راهی رودخانه و سپس دریا می‌شود.

احسان‌الله شکری می‌افزاید: با وجود تائید ورود پساب‌های روغن‌کشی زیتون به سپیدرود، آنچه موجب تهدید و تخریب اکوسیستم و حیات این رودخانه شده، اندک پساب‌های روغن‌کشی نیست، بلکه انبوه فاضلاب‌های شهری است که از 7 شهرستان مجاور از جمله لوشان، منجیل، رودبار، امامزاده هاشم، آستانه اشرفیه و کیاشهر وارد این رود شده و آلودگی شدید آن را به دنبال داشته است.

فاضلاب‌های شهری قاتل رودخانه‌های گیلان

رئیس اداره نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان با بیان این‌که این حجم بزرگ از آلودگی در نهایت وارد دریا و موجب آلودگی آن می‌شود، اظهار می‌کند: درحقیقت آلودگی که به‌واسطه پساب‌های روغن‌کشی زیتون نصیب سپیدرود می‌شود، در مقابل فاضلاب‌های شهری ورودی به این رود، حجم نگران‌کننده‌ای نیست و آنچه باید موجب نگرانی مردم و مسئولان باشد ورود فاضلاب‌های شهری است که اکنون نه‌تنها وارد سپیدرود، بلکه وارد تمام رودهای استان گیلان و دریای خزر می‌شود.

شکری با اشاره به این‌که اکنون سه مشکل برداشت بی‌رویه شن و ماسه از بستر رودخانه، ورود پساب‌های فرآوری شن و ماسه و ورود فاضلاب شهری به سپیدرود، از مهم‌ترین دلایل آلودگی این رودخانه مهم گیلان است، می‌گوید: از ده سال پیش تاکنون دیگر زادوولد طبیعی ماهی به‌ویژه اوزون برون در سپیدرود صورت نمی‌گیرد، که دلیل آن آلودگی شدید این رودخانه است.

به گفته وی، اداره حفاظت محیط زیست گرچه قدرت اجرایی ندارد و بیشتر نقش نظارتی در حفاظت از محیط زیست را به عهده دارد، اما صنایع بخش خصوصی را مجاب و مجبور به استفاده از سیستم تصفیه پساب‌های خود کرده، با این حال ورود فاضلاب‌های شهری و بیمارستانی همچنان به رودخانه‌های استان ادامه دارد که وزارت نیرو باید پاسخگوی آن باشد.

شکری تاکید می‌کند که این وضعیت بسیار نگران‌کننده است و وزارت نیرو باید پاسخگوی این وضعیت باشد و بگوید که چه برنامه‌ای برای تصفیه فاضلاب‌های شهری استان‌های شمالی به‌ویژه گیلان دارد و درقبال هزینه‌ای که در آبونمان بابت حق فاضلاب می‌گیرد، چه کاری انجام داده است.

ورود فاضلاب تمام شهرهای گیلان به رودخانه‌ها

رئیس اداره نظارت و پایش اداره کل حفاظت محیط زیست گیلان گفت: از 52 شهر گیلان، فقط سه شهر رشت، بندرانزلی و لاهیجان سیستم تصفیه فاضلاب شهری دارد که البته در آن شهرها هم فقط بخشی از فاضلاب تحت پوشش تصفیه‌خانه قرار می‌گیرد و در نهایت فاضلاب تمام 49 شهر و بخش‌هایی از این سه شهر به صد رودخانه اصلی و فرعی گیلان ریخته و وارد دریا می‌شود که می‌تواند پیامدهای بهداشتی جبران ناپذیری برای سلامت آبزیان دریا و سلامت شهروندان شهرهای شمالی داشته باشد.

این مقام مسئول به وضعیت زرجوب و گوهر رود اشاره کرده و می‌گوید: هم اکنون علاوه بر فاضلاب شهر رشت، پساب‌های هفت بیمارستان رشت نیز وارد این رودخانه‌هامی‌شود که باعث شده این دو رود به جای آب حاوی فاضلاب باشد و در زمره آلوده‌ترین رودخانه‌های جهان قرار گیرد.