دکتر سلام!

حوزه سلامت با توجه به اهمیت و دربرگیری فوق‌العاده‌اش نیاز فراوانی به رسانه‌ای پرقدرت و تاثیرگذار همچون تلویزیون دارد تا از طریق آن بتواند بر افکار عمومی تاثیر مثبت بگذارد. در دو دهه اخیر و با افزایش تعداد شبکه‌های تلویزیونی، برنامه‌های مختلفی در این حوزه ساخته شده که جایگاه خاصی هم میان مخاطبان پیدا کرده‌ است.

ساعت‌های ابتدایی روز اوقاتی طلایی برای پخش این‌گونه برنامه‌ها به حساب می‌آید که طیف‌های مختلفی را می‌تواند به خود جذب کند: نخست گروهی که پیش از رفتن به سر کار عادت به تماشای تلویزیون ولو به مدت کوتاه دارند و خبرهای سلامت محور می‌تواند برایشان جذابیت‌های بالقوه‌ای داشته باشد.

دسته دیگر خانم‌های خانه‌داری هستند که وقت بیشتری برای تماشای برنامه‌ها داشته و با توجه به آن‌که اغلب فرزند یا فرزندانی هم دارند، این گونه برنامه‌ها که اطلاعات مفیدی هم در اختیارشان قرار می‌دهد، برایشان جذابیت‌های فراوان دارد. به همین دلیل هم ساختار برنامه‌های سلامت محور تلویزیونی از همان ابتدا به گونه‌ای است که مخاطب را به مشارکت فراخوانده و آنان را از طریق تلفن، نامه و... به مهمان برنامه وصل می‌کند. این شیوه ساده اما بشدت کاربردی را می‌توان یکی از عوامل اصلی موفقیت این دسته از برنامه‌ها دانست که پرسش‌های پزشکی مخاطبان را بی‌جواب نگذاشته و در نهایت به افزایش اطلاعات پزشکی مخاطبان خود منجر می‌شود. موضوع مهمی که از اهداف اولیه این برنامه‌ها بوده و پس از سال‌ها این بخش همچنان با اقبال روبه‌رو شده که خود نشان‌دهنده اهمیت فوق‌العاده آن است.

گرایش به بحث‌های حوزه سلامت

اختصاص برنامه‌های مختلف به شاخه‌های گوناگون پزشکی، یکی دیگر از ایده‌های جذاب برای پرمخاطب‌تر شدن برنامه‌های یاد شده و در عین حال تفکیک آنها از یکدیگر براساس علاقه به گرایشی خاص از این علم بوده است. برای نمونه می‌توان از بحث‌های حوزه گسترده روان‌شناسی با حضور کارشناسان صاحب‌نظر در این رشته یاد کرد که مخاطبان بسیار دارد. از جمله این کارشناس‌ها در سال‌های دورتر می‌توان به دکتر سیما فردوسی و دکتر محمود گلزاری اشاره کرد که با توجه به پرمخاطب بودن برنامه‌هایشان، خیلی زود به چهره‌هایی آشنا در قاب کوچک تلویزیون تبدیل شدند. در این برنامه‌ها کارشناسان در مقام یک مشاور ظاهر شده و در پاسخ به پرسش‌های بینندگان، موضوعات مورد نظرشان را مطرح می‌کردند. از نحوه برخورد پدر و مادر با کودکان و نوجوانان گرفته تا اعتماد به نفس و... که هریک از در شکل‌گیری شخصیت هر فرد تاثیر بسزایی دارد.

در کنار آن، برنامه‌های دیگری هم با مخاطبان محدودتر تدارک دیده شد که تخصصی‌تر به شاخه‌ای از پزشکی پرداخته و پرسش‌های مخاطبان هم محدود به قشر خاصی از جامعه می‌شود که برای مثال می‌توان به زنان و مسائل پزشکی آنان اشاره کرد. با توجه به شیوع ابتلا به بیماری‌های قلبی در سال‌های اخیر (در جهان)، برنامه‌های زیادی در این زمینه ساخته شده است. این‌گونه برنامه‌ها به بهترین شکل مخاطبان خود را در جریان بیماری‌های قلبی قرار داده و راه‌های پیشگیری از ابتلا به آن را تشریح می‌کنند. وجه آموزشی آنها اغلب بسیار بالا بوده و در عین حال از زبان ساده‌ای برای بیان آن استفاده می‌شود.

بخش دیگری از برنامه‌های یاد شده به نمایش جراحی‌های مختلف بخصوص قلب و چشم پرداخته و مخاطبان جدی‌تر حوزه پزشکی که جرات تماشای این‌گونه جراحی‌ها را دارند، به خود جذب می‌کند. شبکه چهار سیما نخستین بار این‌گونه برنامه‌ها را روی آنتن برد که با توجه به نخبه‌گرایی شبکه یاد شده، طبیعی هم جلوه می‌کرد. در نقطه مقابل آن باید از برنامه قدیمی و پرمخاطب خانواده که ظهرها روی آنتن شبکه یک می‌رود، یاد کرد که در بخشی از آن مشاوره‌هایی در حوزه بهداشت و سلامت به مخاطبان به زبانی ساده و همه فهم داده می‌شود.

شبکه آموزش نیز برنامه‌ای کوتاه اما جذاب و مفید را همه روزه با عنوان دکتر سلام روی آنتن می‌برد که اطلاعات پزشکی مفیدی را در شاخه‌های مختلف آن به مخاطبان خویش ارائه می‌کند. بهمن ۱۳۸۱ شبکه رادیویی سلامت با هدف تحقیق، طراحی، برنامه‌ریزی و تولید برنامه با محوریت سلامت در حوزه‌های مختلف مرتبط با سلامت فرد و جامعه راه‌اندازی شد و در مدتی کوتاه جایگاه خود را در میان مخاطبان رادیویی پیدا کرد.

شبکه‌ای برای سلامت افراد جامعه

پس از موفقیت این شبکه رادیویی، تلویزیون نیز تصمیم به تاسیس شبکه‌ای در رابطه با سلامت گرفت که این روزها با همین نام، مخاطبان پر و پا قرصی برای خود دست و پا کرده است. در این شبکه به شکل تخصصی تری روی حوزه سلامت کار شده و برنامه‌های مختلفی ساخته می‌شود که طیف‌های مختلفی از مخاطبان را شامل می‌شود.

پنج گروه برنامه‌ساز در شبکه سلامت وظیفه تامین برنامه را به عهده دارند: اجتماعی و خانواده، تغذیه، محیط زیست، بهداشت و درمان و سلامت معنوی. اولی بخش مهمی از برنامه‌های تولیدی را در بر می‌گیرد و شامل مخاطبان گسترده‌ای است. فردا دیر است، قاب یک نگاه و برگی از دفتر وجود برنامه‌های تولیدی این گروه است که همگی آنها خانواده و جامعه را محور خویش قرار داده است.

سلام زندگی و ماه من سلام نیز از دیگر برنامه‌های شبکه سلامت در حوزه خانواده به‌حساب می‌آید که مخاطبان مخصوص به خود را دارد. تغذیه نقشی کلیدی در سلامت جامعه داشته و سرمایه‌گذاری در این حوزه می‌تواند هزینه‌های کمرشکن بسیاری را در آینده از دوش جامعه بردارد.

بخش تغذیه شبکه سلامت با این دیدگاه به تولید برنامه‌هایی همچون روی خط سلامت، مجلس و سلامت و سفره‌ای از جنس نور پرداخته که این آخری اختصاص به ماه مبارک رمضان و تغذیه در این ایام دارد. مسابقه سلامت که در گروه محیط زیست ساخته شده، یکی دیگر از برنامه‌های جذاب و موفق شبکه سلامت است که فرم تماشاگرپسندی دارد.

گروه بهداشت و درمان با توجه به خط‌مشی شبکه سلامت بدون شک مهم‌ترین گروه تولید برنامه است که برنامه‌هایی همچون ضربان، مادر، کودک و سلامت، درمانگاه پوست و مو و... را روانه آنتن کرده است. در بخش سلامت معنوی به شگفتی‌های خلقت انسان از دیدگاه علمی پرداخته شده و از کنار هم قرار دادن آنها، مخاطب را به تفکر و تامل در باب خلقت انسان و شگفتی‌های آن دعوت می‌کند. این بخش از آن رو جذاب و تفکربرانگیز است که با معنویات سر و کار داشته و انسان را به تامل در نشانه‌های الهی موجود در خلقت دعوت می‌کند و در نهایت به معرفت بیشتری در این رابطه نایل می‌سازد.

شبکه سلامت یکی از موفق‌ترین شبکه‌های سیما پس از تخصصی شدن آنها به حساب می‌آید که طیف‌های مختلفی از مخاطبان را با توجه به محتوای برنامه‌های تولید شده جذب خویش کرده است؛ اتفاق فرخنده‌ای که می‌تواند در نهایت به سود جامعه و سلامت افراد آن تمام شده و به پویایی آن کمک کند.

محمد جلیلوند / قاب کوچک (ضمیمه شنبه روزنامه جام جم)