می‌دانستید پوستتان هم کچل می‌شود؟!

جام جم سرا: کچلی عنوانی کلی است که برای بیماری‌های عفونی قارچی در سطح پوست و سر به کار می‌رود. قارچ‌ها انواع مختلفی دارند، ولی همه آنها باعث کچلی نمی‌شوند. نوعی قارچ به نام قارچ‌ کپکی عامل عفونتی است که باعث کچلی می‌شود. در این مطلب به انواع کچلی و راه‌های پیشگیری از آن اشاره می‌کنیم.

از نظر علمی به این نوع از کچلی‌ها بیماری‌های تینه‌آ یا درماتوفیتوزیس اطلاق می‌شود. این قارچ‌ها ممکن است روی هر نقطه از بدن مانند پوست سر، پوست صورت، ناحیه ریش و سبیل، دست‌ها، پاها، کشاله ران و ناخن‌ها ظاهر شوند. کچلی پوست در سنین مختلف و در بین خانم‌ها و آقایان متفاوت است؛ یعنی بعضی از کچلی‌ها در کودکان، بعضی‌ها در آقایان و برخی هم در خانم‌ها شایع‌تر است.

کچلی سر

این نوع از کچلی در کودکان شایع‌تر است. بعد از سن بلوغ غدد چربی‌ساز فعال‌تر می‌شوند و میزان چربی بیشتری ترشح می‌کنند. این چربی‌ها خاصیت ضدقارچی دارند و مانع رشد قارچ می‌شوند. کچلی سر بخصوص در کودکان دبستانی که با هم در ارتباط هستند بیشتر دیده می‌شود. کچلی سر توام با پوسته‌ریزی و التهاب است و اگر موی همان ناحیه را با انگشتانمان بکشیم براحتی کنده می‌شود. درمان سریع این بیماران ضرورت دارد، زیرا احتمال آسیب رساندن به ریشه مو توسط قارچ بالاست و اگر ریشه صدمه ببیند ممکن است دیگر در آن ناحیه مویی نروید و بیمار به کچلی دائم دچار شود.

کچلی ریش و سبیل

این نوع از کچلی همان‌طور که از نامش پیداست، در مردان بزرگسال دیده می‌شود. مبتلایان اغلب شاغلانی هستند که با کشاورزی و زراعت سر و کار دارند. در واقع می‌توان گفت این نوع از قارچ در اثر تماس فرد با دام و مواد گیاهی کشاورزی، گل و گیاه و بقایای گیاهان در زمین‌های کشاورزی بروز می‌کند. البته ریختن ریش و سبیل دلایل متعددی دارد که یکی از آنها عفونت‌های قارچی است که حتما باید پزشک تائید کند.

کچلی صورت

کچلی صورت در خانم‌ها بیشتر دیده می‌شود؛ ولی به طور کلی در افراد ورزشکاری که مجبورند به‌طور فیزیکی با هم درگیر ‌شوند مانند ورزش کشتی یا جودو، ابتلا به کچلی صورت بیشتر است. عفونت قارچی در پوست صورت معمولا با تغییر رنگ خود را نشان می‌دهد.

کچلی کشاله ران

افرادی که در محیط‌های گرم و مرطوب مانند محیط‌های بسته، مناطق شرجی کشور یا استخر کار می‌کنند و دچار تعریق زیادی هستند، بیشتر دچار این عارضه می‌شوند. به نظر می‌رسد ایجاد رطوبت در کشاله ران و ساییدگی ران‌ها به همدیگر، پوست را نسبت به عوامل عفونی قارچی نفوذپذیر می‌کند و خارش و اذیت زیادی پدید می‌آورد که گاهی با التهاب زیادی همراه می‌شود.

کچلی دست و پا

این کچلی هم تا حدودی بیماری شغلی محسوب می‌شود و در افرادی که با گل و گیاه و خاک سروکار دارند بیشتر دیده می‌شود. البته کچلی دست و پا خیلی وقت‌ها با اگزما اشتباه گرفته می‌شود و مدتی درمان غلط روی آن انجام می‌شود و بعد از اثبات مقاوم‌بودن عفونت به درمان، این شبهه پیش می‌آید که ضایعات شاید قارچی باشند که با بررسی آزمایشگاهی نوع بیماری کاملا مشخص می‌شود. کچلی انگشتان پا شایع‌تر از دیگر کچلی‌ها در دست و دیگر نقاط پاست؛ زیرا در فاصله بین دو انگشت بخصوص در انگشتان چهارم و پنجم تهویه خوبی وجود ندارد. زیرا از دیگر انگشتان پا بیشتر کیپِ هم هستند. این عفونت آن‌قدر در ورزشکاران شایع است که به بیماری انگشتان ورزشکاران هم معروف است.

کچلی ناخن

وقتی صدمه‌ای به ناخن وارد می‌‌شود، ممکن است شرایط برای نفوذ و تکثیر قارچ‌ها فراهم شود. ویژگی کچلی ناخن این است که از ده ناخن در دست و ده ناخن در پا تعداد کمی از ناخن‌ها یعنی فقط یک یا دو ناخن گرفتار می‌شوند و دستگاه دفاعی بدن طوری است که مانع گسترش کچلی به دیگر ناخن‌ها می‌شود. همین شکل بروز بیماری است که به پزشک امکان تشخیص درست بیماری و تمایز آن را از دیگر درگیری‌های ناخنی می‌دهد. رنگ ناخن متمایل به خاکستری است و جلا و براقی خود را از دست می‌دهد، اما برای تشخیص قطعی باید نمونه‌برداری کنند و به آزمایشگاه بفرستند.

کچلی رنگارنگ

کچلی رنگارنگ با کچلی‌های گفته شده متفاوت است. نام علمی آن هم تینا ورسیکالر است. عامل عفونت با دیگر عفونت‌های قارچی ذکر شده متفاوت است. در افرادی که پوست سبزه دارند، معمولا کچلی‌ها به رنگ روشن‌تر دیده می‌شوند. در کسانی که پوست روشن دارند، لکه‌ها به شکل قهوه‌ای و تیره‌تر مشاهده می‌شود. اگر فرد با همین بیماری در هوای گرم قرار بگیرد، ممکن است لکه‌ها ملتهب و به رنگ قرمز دیده شوند. علت نامگذاری‌اش هم همین تغییر رنگ در پوست‌های متفاوت و شرایط محیطی گوناگون است.

برای جلوگیری از عفونت‌های قارچی چه باید کرد؟

عفونت‌های قارچی بسیار شایع است و شاید نتوان براحتی مانع ابتلا به آن شد و هر انسانی حداقل یک بار در طول زندگی به آن مبتلا می‌شود، ولی شکی نیست که راه انتقال باید محدود شود؛ چون این عفونت‌ها از طریق فرد آلوده به قارچ به فرد دیگر منتقل می‌‌شود. همچنین اشیا، گیاهان حامل قارچ، حوله و لوازم شخصی دیگران هم ممکن است عامل انتقال باشند.

برای به حداقل رساندن احتمال ابتلا به عفونت‌های قارچی به این نکات توجه کنید:

برای پیشگیری بهداشت فردی را رعایت کنید. دست و پاهای خود را خشک نگه دارید. از جوراب‌های نخی استفاده کنید. کفش تنگ نپوشید. پا را در معرض هوا قرار دهید و حداقل دو بار در روز با آب و صابون بشویید و سپس آن را خشک کنید.

اگر لکه‌هایی روی بدنتان ظاهر شده است، لباس‌ها و حوله خود را هر روز بشویید.

ضایعات روی سر را جدی بگیرید. به پزشک مراجعه کنید و داروهای تجویزی و شامپوی توصیه ‌شده را مرتب استفاده کنید. بهتر است موهای خود را کاملا کوتاه کنید.

در مورد کچلی کشاله ران بهتر است بعد از استحمام، بخوبی بدن بویژه ناحیه کشاله ران را کاملا خشک کنید. زیاد در حمام مرطوب توقف نکنید و از پوشیدن لباس‌های تنگ و چسبان خودداری کنید. لباس باید نخی وگشاد باشد. این بیماری پوستی در افراد چاق ممکن است بیشتر دیده شود. پس کاهش وزن در این مورد کمک می‌کند.

دکتر سیدمسعود داوودی‌/‌متخصص بیماری‌های پوست و مو

سیب (ضمیمه سه شنبه روزنامه جام جم)