بازیابی قوای جسمانی سالمندان با درمان ارتعاشی

جام جم سرا:​ هنگام پیری، استحکام اغلب ماهیچه‌ها و استخوان‌ها نیز کمتر می‌شود و این اندام‌ها در عمل ضعیف‌تر و نازک‌تر می‌شود. مجموع این موارد احتمالِ زمین‌خوردن فرد را افزایش می‌دهد. زمین‌خوردن‌ ساده نیز در برخی موارد ممکن است باعث شکستن استخوان و عوارض دیگر شود.

بسیاری به‌سبب زمین‌خوردن‌های ساده در بیمارستان بستری شده​ یا کار خود را از دست داده​ و بسیاری دیگر نیز رنج طولانی‌مدت بستری‌شدن در منزل را متحمل شده‌اند.

با پیرتر شدن جمعیت، تعداد افرادی که با مشکل زمین‌خوردن مواجه و به سبب آن مجبور به گذراندن دوران نقاهت‌های طولانی می‌شوند نیز افزایش می‌یابد. تمرینات ورزشی ممکن است استحکام استخوان‌ها و ماهیچه‌ها را بهبود ببخشد و در نتیجه از احتمال زمین خوردن هم بکاهد، اما افراد پیرتر بخصوص آنهایی که با مشکلات سلامت و کم‌تحرکی دست به گریبان هستند، ممکن است نتوانند چنین تمرینات مفیدی را انجام دهند. پزشکان سال‌هاست در جستجوی راه‌هایی هستند که قدرت و استحکام ماهیچه‌ها و استخوان‌های افرادی را افزایش دهند که یا انجام تمرینات ورزشی برایشان سخت است یا تصور می‌کنند احتمال زمین‌خوردن‌شان از حالت عادی بیشتر است و به‌نوعی مشکل آنها را حل کنند. در یکی از تازه‌ترین مطالعات انجام‌شده، محققان بررسی کرده‌اند که آیا صفحات ارتعاشی می‌تواند ماهیچه‌ها و استخوان‌های افراد مسن را تقویت کند و از احتمال سقوط افراد مسن و دیگر افرادِ ضعیف‌تر بکاهد یا خیر؟

درمان قدیمی و پرطرفدار

صفحات ارتعاشی، وسایل و ابزارهای تمرینی خاصی است که اساس کارش نوسان و ارتعاش است. سابقه‌ استفاده از این شگرد به قرن نوزدهم​میلادی و زمانی برمی‌گردد که نورولوژیستی به نام جین مارتین شارکوت صندلی ارتعاشی را ابداع کرد تا از طریق آن علائم بیماری پارکینسون را رفع کند. مرگ این نورولوژیست سبب شد تا مدت‌ها موفقیت طرح وی را کسی ارزیابی نکند، اما این روش درمانی اخیرا سخت مورد توجه قرار گرفته است. صفحات ارتعاشی یکی از ابزارهای رایج در سالن‌های ورزشی ، بخصوص سالن‌های ژیمناستیک است. انواع متعارف‌ترشان صفحه یا جایگاه خاصی دارد که فرد می‌تواند در حین تمرینات ورزشی روی آنها بایستد. یعنی فرد روی یک صفحه ارتعاشی می‌ایستد و تمرینات ورزشی خاصی انجام می‌دهد تا ماهیچه‌هایش قوی و محکم‌تر شود.

نتایج تازه‌ترین تحقیقات

در یکی از تازه‌ترین تحقیقات انجام‌شده در این زمینه، 61 سالمند با عمرِ میانگین 80 سال (که بنا به گفته پزشکان معالج‌شان احتمال زمین‌خوردگی شدید و عوارض ناشی از آن را داشتند) بررسی شدند. هر کدام از این افراد در برنامه‌ای به نام راه‌های پیشگیری از زمین‌خوردن شرکت کردند. این برنامه شامل شش جلسه بود که در آن شگردها و روش‌های پرهیز از زمین‌خوردن آموزش داده شد.

علاوه بر آن، شرکت‌کنندگان در این برنامه به سه گروه مختلف تقسیم شدند و روی هرکدام از آنها شیوه‌های درمانی متفاوتی اعمال شد.

گروه اول از دستگاه‌های ارتعاشی استفاده کردند و در خلال فرآیند درمان با قرار گرفتن روی سکوی خاص از تاثیر ارتعاشات عمودی یعنی حرکت به سمت بالا و پایین بهره بردند.

گروه دوم در مقابل از دستگاه‌هایی ارتعاشی استفاده کردند که آنها را حول یک محور اصلی می‌گرداند.

گروه سوم نیز روی سکوهای بی‌تحرک قرار گرفتند. در این مورد آخر، پژوهشگران برای شبیه‌سازی وضعی مشابه دستگاه‌های ارتعاشی از امواج صوتی استفاده کردند. این نوع ارتعاش را نوسان قلابی می‌نامند. علت کاربرد آن نیز ایجاد وضعی مشابه زمانی است که پزشکان مجبور می‌شوند از پلاسیبو یا دارونماها که صرفا تسکین‌بخش و به لحاظ درمانی بی‌اثر است، استفاده کنند. این به‌ آ‌ن معناست که محققان تلاش کرده‌اند​ از این طریق مطمئن شوند ​هر نوع تاثیر ذهنی ناشی از استفاده از دستگاه‌های ارتعاشی حقیقی را در ذهن افرادی که از این طریق درمان نشده‌اند، خنثی کنند تا این افراد به این باور ذهنی و تلقین نرسند که دستگاه‌های ارتعاشی باعث قوی‌تر شدن ماهیچه‌ها و استخوان‌ها و بالطبع افزایش اعتماد به نفس دیگران شده است.

در این فرآیند تحقیقاتی هر فرد در طول هفته سه‌بار از دستگاه‌های ارتعاشی استفاده کرد. در هر جلسه سالمندان روی دستگاهی قرار می‌گرفتند که دو تا پنج بار و هر بار حدود 30 ثانیه ارتعاش داشت و در این حین نیز یک دقیقه ساکن می‌ماند. این فرآیند کم‌کم بیشتر شد و در هفته‌ هشتم به شش مرحله ارتعاش یک‌دقیقه‌ای رسید.

در آغاز و پایان این تحقیق، پژوهشگران قابلیت سالمندان در تحرک و انجام فعالیت‌های روزانه را برآورد کرده​ ​و میزان قدرت و استحکام ماهیچه‌ها و استخوان‌های شرکت‌کنندگان را اندازه‌گیری کردند.

نتایج تحقیق چه می‌گوید؟

در انتهای این فرآیند تحقیقاتی مشخص شد عضلات و ماهیچه‌های پای سالمندان گروه اول که تحت درمان ارتعاشات عمودی قرار داشت در عمل از کسانی که به روش نوسان قلابی درمان شده‌اند، قوی‌تر شده است. از طرف دیگر، حتی روند ترمیم استخوان‌های جدید در گروه اول و دوم نیز در مقایسه با گروه سوم بیشتر و سریع‌تر گزارش شد.

اما مساله اینجاست که دستگاه‌های ارتعاشی و نوسانی نتوانست به حل مسائل دیگر از جمله مدتی که فرد می‌تواند بدون استفاده از چوب‌های زیر بغل در کنار صندلی چرخدارش بایستد یا افزایش اعتماد به نفس فرد و تلقین این‌که زمین نخواهد خورد، کمک چندانی کند. در مواردی نیز میزان بهبود اعضای گروه سوم یعنی کسانی که از طریق نوسان قلابی درمان شدند، بیشتر از اعضای گروه‌های دیگر بود. برای مثال، برخی از اعضای گروه سوم راحت‌تر توانستند تعادل خود را حفظ کنند یا یکنواحت‌تر قدم بردارند.

نتایج این تحقیق تا چه اندازه درست است؟

نتایج این تحقیق در مقایسه با مطالعات پیشین که در زمینه‌ درمان از طریق ارتعاش انجام شده، علمی‌تر و درست‌تر است و نقاط قوتی دارد. برای مثال، پژوهشگران در این مورد خاص انواع دستگاه‌های ارتعاشی را بررسی کردند. ارزیاب‌ها نیز از نوع درمان افراد بی‌اطلاع بودند، بنابراین ارزیابی خود را بدون هیچ‌گونه پیش‌زمینه فکری انجام دادند. در این تحقیق از روش ارتعاش قلابی یا مجازی برای مقایسه استفاده شد و این در حالی است که مطالعات پیشین فاقد چنین بخشی بوده است.

این مورد خاص ممکن است موید اعتبار این تحقیق باشد. ​باوجود​ همه این مسائل، این تحقیق پژوهشی در مقیاس خُرد است. از این‌رو تحقیق جامع‌تری لازم است تا بتوان از نتایج آن مطمئن‌تر بهره برد.

دستاوردهای تحقیق

این تحقیق به این نکته اشاره دارد که دستگاه‌ها و وسایل ارتعاشی ممکن است ماهیچه‌ها و استخوان‌های افراد مسن را تقویت کند. اما هنوز نمی‌توان با قطعیت اظهار کرد که آیا این نوع درمان تاثیری بر کاهش زمین‌خوردن افراد دارد یا نه. هم‌اکنون این‌قدر می‌دانیم که تحرک داشتن و انجام تمرینات خاص دست‌کم احتمال زمین‌خوردن افراد به ‌نسبت قوی‌تر را، که پس از زمین‌خوردن‌های ساده، راحت بلند می‌شوند، کاهش دهد. اما اگر می‌خواهید بدانید ​چه نوع وسایل ورزشی یا چه تمرینات خاصی برای سلامت شما مفیدتر است، حتما باید با پزشک مشورت کنید. (ضمیمه سیب)

مترجم: فرناز حیدری

منبع: WebMD