سونوگرافی و بارداری

جام جم سرا: در این نوشتار دکتر آزیتا صفارزاده، متخصص زنان درباره سونوگرافی‌های لازم در بارداری توضیح می‌دهد.

یکی از شیرین‌ترین لحظات برای هر مادری شنیدن ضربان قلب جنین و تصویر هرچند ناواضح او در مانیتور دستگاه سونوگرافی است، حتی خیلی‌ها از این روند فیلم و عکس تهیه می‌کنند و عکس‌ها را صفحه اول آلبوم کودک که در مراحل مختلف رشد جنین در شکم مادر گرفته شده است، می‌گذارند.

احتمالا برای شما هم این پرسش پیش آمده که یک بارداری چند سونوگرافی می‌خواهد؟ آیا سونوگرافی‌های دو‌بعدی و سه‌بعدی و چهاربعدی بیش از حد مجاز برای سلامت جنین خطرناک است؟ باید بدانید اولین سونوگرافی در ابتدای بارداری انجام می‌شود تا مشخص شود بارداری داخل رحم است یا خارج از آن.

سونوگرافی بار دوم در هفته دوازدهم انجام می‌گیرد که جنین بسیار شبیه به نوزاد است و صدای قلبش بوضوح شنیده می‌شود بنابراین پزشک اندام‌هایی مانند پشت گردن ( اگر عرض گردن بالاتر یا مساوی با سه میلی‌‌متر باشد، پزشک آزمایش آمنیوسنتز یعنی نمونه‌برداری از پرزهای جنینی شناور درون مایع آمنیون تجویز می‌کند تا احتمال وجود هرگونه مشکل کروموزمی تعیین شود)، شکل و فرم سر، معده، مثانه، بینی و متقارن بودن اعضای بدن را چک می‌کند.

در سونوگرافی دوم آنچه برای پزشک بیش از هر چیز دیگری اهمیت دارد، اندازه‌گیری قد جنین از نوک سر تا پایین باسن است تا سن دقیق بارداری و زمان احتمالی و دقیق زایمان مشخص شود.

سونوگرافی سوم در هفته 32 بارداری قابل انجام است که جنین مدام در شکم مادر حرکت می‌کند و تمام اندام‌های او شکل گرفته است.

علاوه بر تعیین دقیق جنسیت در این سونوگرافی اندام‌های داخلی بویژه قلب و سر و همچنین میزان رشد جنین و کیفیت تبادلات بین مادر و جنین به کمک بند ناف و جفت و مایع آمنیونی چک خواهد شد. در آخرین سونوگرافی هم که در هفته 32 بارداری انجام می‌شود، میزان رشد جنین و مغز او مورد بررسی قرار می‌گیرد.

در این سونوگرافی جنین حسابی بزرگ شده و جای کمتری برای حرکت دارد، به‌طوری که اندام‌هایش درهم جمع شده است البته در صورتی که مشکلی در سونوگرافی دیده شود یا خانم باردار مبتلا به فشار خون یا دیابت و... باشد یا احتمال کوچک بودن جنین داده شود یا بارداری چندقلو باشد، احتمال تکرار سونوگرافی به فاصله دو تا سه هفته (بین 28 تا 36 هفتگی) افزایش می‌یابد.

از طرفی انجام بیش از حد سونوگرافی هم می‌تواند مضر باشد و فقط در صورتی که پزشک تعداد سونوگرافی بیشتری تجویز کند، انجام سونوگرافی دوبعدی خطرناک نیست و مشکلی ایجاد نخواهد کرد، اما اشعه‌های چند جهته تابانده شده طی سونوگرافی سه‌بعدی و چهاربعدی (بویژه در ماه‌های نخست بارداری)‌ می‌تواند سلامت جنین را تهدید کند.