خودکشی و راهکارهای پیشگیرانه

خودکشی در جوانان و نوجوانان ظرف سالهای اخیر تقریبا چندین برابر شده است بعضی از خودکشی ها به خاطر محرکهای لحظه ای است؛ ولی بیشتر آنها از قبل برنامه ‎ریزی شده اند و فرد از مدت‎ها قبل در موردشان خوب فکر کرده و جوانب مختلف آن را در نظر گرفته است. پاسخ ساده ای برای این سوال وجود ندارد که چرا یک نوجوان یک دفعه اقدام به خودکشی و پایان دادن به زندگی خودش می کند ولی تحقیقات نشان می ‎دهد که برخی عوامل مثل مشکلات خانوادگی، فشارها، از دست دادن اشخاص مهم یا محبوب در زندگی، مشکلات هویتی، در دسترس بودن موادمخدر و مشروبات الکلی، رقابت شدید درسی، نیازها و آرزوهایی که غیرقابل دسترس باشند می ‎توانند از عوامل خودکشی محسوب شوند. علائم و نشانه های خودکشی را می ‎توان به دو دسته کلی نشانه های کلامی، رفتاری و احساسی تقسیم نمود.

نشانه های کلامی

• ارتباطات مستقیم(که شخص مستقیما چنین جملاتی را بیان می کند) مثل: می ‎خوام خود را بکشم، دلم می خواد بمیرم، دوست دارم برم بهشت پیش پدربزرگم.
• ارتباطات غیرمستقیم (فرد غیرمستقیم می گوید می خواهد اقدام به خودکشی کند) مثل: دیگه نمی خواد نگران من باشید، همه بدون وجود من در این‎جا احساس بهتری خواهند داشت یا من باعث دردسر والدینم هستم.

نشانه های رفتاری و احساسی

تغییر رفتار و شخصیت و در نهایت ابراز احساسات و نگرش های خاصی ممکن است حاکی از آن باشد که فردی مستعد خودکشی است. این ویژگیها عبارتند از :

• در خود فرو رفتن و گوشه گیری
• افسردگی، گریه کردن، احساس یأس و ناکامی و تنفر
• اضطراب، سردرگمی، نگرانی و نوسانات در حالات روحی
• افت تحصیلی
• خواب زیاد یا مشکل کم خوابی
• کاهش یا افزایش اشتها
• درگیری ذهنی یا پرسیدن سوالهایی درباره مرگ، مردن، مذهب، بهشت و جهنم و ...
• عدم توجه به ظاهر

چه کار کنیم؟

اگر نوجوانی به شما می گوید دوست دارد بمیرد. باید تهدید او را جدی بگیرید و در مورد این مسئله خوب فکر کنید. اولین کاری که باید انجام دهید این است که ببینید او در چه شرایطی چنین چیزی را به شما گفته است. آیا وقتی او به خواسته خودش نرسیده یا وقتی به او اجازه نداده اید به کنسرت یا مکان مورد علاقه اش برود، چنین حرفی به شما زده است؟ آیا بعد از این‎که او را تنبیه کرده اید و یا باعث شده اید که احساس عذاب وجدان و گناه کند. آیا می توانید حدس بزنید چه زمانی ممکن است او چنین حرفی را به شما بزند؟ آیا او در مواقع غیرقابل پیش‎بینی مثلا وقتی تلویزیون می ‎بینید، رانندگی می کنید و یا درباره دوستان مدرسه اش حرف می زنید، به شما این گونه می گوید؟ چقدر او این حرف را می زند و تحت چه شرایطی؟

گاهی اوقات اظهارنظر درباره این‎که شخصی می خواهد خودکشی کند ناگهانی و بدون دلیل است، درست مثل این‎که کسی بگوید از شما متنفرم، از خانه فرار می کند، تو ظالمی یا این‎که می خواهم در خانه پدربزرگم زندگی کنم. این مسئله به خصوص در مورد نوجوانانی که سریع از کوره در می روند، صدق می کند. اگر فرزندتان در مورد چنین احساسی با شما حرف می ‎زند، خونسردی خود را حفظ کنید و نگذارید او شما را بازیچه دست خودش کند. خواه بیان این‎که می خواهد خودکشی کند. از قبل قابل پیش‎بینی و برنامه ریزی شده باشد یا این‎که شخص بدون برنامه و آمادگی چنین حرفی را بزند، گام بعدی این است که والدین به دنبال نشانه ‎ها و علائمی باشند که هشدار می ‎دهند ممکن است او اقدام به خودکشی کند. درباره‎ احساسات فرزندتان با او حرف بزنید و نظرش را درباره خودکشی بپرسید. به پرسش‎های مهم او پاسخ‎های سرسری و ساده ندهید و یا به او نگویید نباید چنین احساسی را داشته باشد. چون در این صورت ممکن است باعث شوید احساس گناه در او تشدید شود و بیشتر احساس ناامیدی و بی ‏لیاقتی کند. سعی کنید به احساسات او پی ببرید و از او بخواهید راه ‎حل‎هایی برای مشکلاتش ارائه کند. وقتی شک دارید یا پرسش‎هایی برایتان بدون پاسخ مانده اند با یک متخصص اعصاب و روان یا روانشناس مشورت کنید که در این زمینه به شما کمک کند.