کاکتوس‌ها در درمانگاه

مشکلات کاکتوس‌ ها ازقضا کم هم نیست، مثلا گاهی علفی می‌شوند یا قهوه‌ای، دچار خمیدگی می‌شوند یا نرم و لهیده و بیشتر این مشکلات چند دلیل مشخص دارد که هنگام بروز آنها باید شرایط گیاه را بررسی کنید و تشخیص دهید مشکل کاکتوس دقیقا چیست؟

پوسیدگی

کاکتوس‌‌ از خاک خیس فراری‌ است و اگر آب پای آن‌‌ بماند دچار پوسیدگی می‌شود. کاکتوس دو دوره رشد و خواب دارد.

به‌طورکلی در طول فصل رشد، آبیاری باید بیشتر از دوران خواب و استراحت باشد. میزان آب آبیاری هم بستگی به دما، رطوبت، خاک، نوع گلدان و نوع کاکتوس دارد.

اما دو اصل کلی را نباید فراموش کرد؛ اول این‌که در فاصله بین دو آبیاری خاک پای گلدان خشک و دوم این‌که ته گلدان دارای زهکش باشد.

نکته: کاکتوس کریسمس استثنائا اهل مناطق مرطوب است و برخلاف دیگر کاکتوس‌ها نیاز دارد در بین دو آبیاری فضای اطرافش را با اسپری آب مرطوب کنید.

چروکیدگی

البته گیاه را نباید آن‌قدر دیربه‌دیر آب داد که تشنگی‌اش را با بی‌حالی و چروکیدگی برگ‌ها نشان دهد. یکی دیگر از دلایل چروکیدگی، پوسیدگی ریشه است چون گیاه ریشه‌ای ندارد که بخواهد آب جذب کند.
نکته: چروک‌شدن در فصل خواب گیاه طبیعی است.

ترک‌خوردگی

عامل ترک‌خوردگی هم تنش در آبیاری است. یعنی این‌که کاکتوس مدت زیادی تشنه و بی‌آب بماند‌ و ناگهان آبیاری شود. این کار نه‌تنها لطف در حقش نیست که باعث ترک‌خوردن تنه‌اش می‌شود. معمولا هم بعد از این اتفاق تنه دیگر به حالت عادی برنمی‌گردد.

ساده‌ترین راه برای تست خشکی خاک و تعیین زمان آبیاری، فرو بردن یک خلال دندان یا انگشت در خاک است. اگر دیدید خاک نم دارد دوبار این تست را تکرار کنید.

نکته: مصرف زیاد کودهای با ازت بالا هم باعث ترک‌خوردن تنه می‌شود و بهتر است کوددهی در فصل رشد و بیداری گیاه انجام شود. کاکتوس در فصل خواب به کود نیاز ندارد. در فصل رشد هم اگر خواستید کوددهی کنید کودهای دارای ازت کمتر استفاده کنید.

قرمز و قهوه‌ای‌ شدن

کاکتوس اهل مناطق گرم و بیابانی است و به نور فراوان نیاز دارد پس قراردادن آنها در اتاق و پشت پنجره‌های جنوبی بسیار مناسب است. اگر احساس کردید نور داخل منزل‌تان کافی نیست از نور مصنوعی به عنوان مکمل استفاده کنید اما این علاقه‌مندی به نور زیاد دلیل نمی‌شود آنها را بگذارید زیرآفتاب مستقیم وسط حیاط و تراس یا آنها را بچسبانید پشت پنجره جنوبی چون با این کار به برشته‌شدن‌شان کمک می‌کنید و بعد از مدتی رنگ‌شان قرمز و قهوه‌ای می‌شود و می‌میرند. این گیاهان هم آستانه تحملی دارند. گرمای زیاد و ساعات طولانی‌ماندن در گرما باعث پختگی بافت‌هایشان می‌شود.

شاید از خودتان بپرسید پس چطور در طبیعت زیر نور مستقیم و شدید آفتاب نمی‌سوزند؟ گیاهانی که از ابتدای تولد در طبیعت چنین شرایطی را داشته‌اند نسبت به آن سازگاری پیدا کرده‌اند اما کاکتوس‌های خانگی معمولا از گلخانه به فروشگاه و بعد به خانه منتقل می شوند طبیعی است در مقابل آفتاب شدید شوکه شوند. پس برای نگهداری کاکتوس به‌ویژه در تابستان باید از نور غیرمستقیم آن‌هم دست‌کم سه چهار ساعت در روز استفاده کرد.

اگر کاکتوس دچار مشکل سوختگی یا همان قرمز و قهوه‌ای‌شدن شد چه باید کرد؟ برای درمان گیاه آن را جابه‌جا کرده و به جایی با نور کمتر منتقل کنید، مثلا فقط صبح نور مستقیم داشته باشد و بقیه روز سایه باشد. بهتر است در تابستان برای جلوگیری از سوختگی بر‌اثر نور زیاد از پشت‌دری استفاده کنید یا کاکتوس‌ها را پشت پنجره‌های با شیشه مات قرار دهید. پنجره‌های شمالی در این فصل مناسب‌تر است. همچنین آنها را از وسایل گرمایشی و سرمایشی دور نگه‌دارید چون جریان گرم و سرد هوا در طولانی‌مدت برایشان خوب نیست.

رشد علفی

حتما برایتان پیش آمده بعد از مدتی برگ یا تنه کاکتوس باریک می‌شود که به آن علفی‌شدن می‌گویند. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که گیاه نور کافی دریافت نکند. میزان نور به نوع و اندازه کاکتوس بستگی دارد. سعی کنید روزانه حداقل ۳تا5ساعت نور به آنها بتابد. در نور مناسب گیاه به حالت طبیعی برمی‌گردد.

نکته: کاکتوس‌های در سایه را به شکل ناگهانی به محل پرنور منتقل نکنید چون دچار تنش می‌شوند پس کم‌کم عادت‌شان را عوض کنید.

رشد کم

گلدان کاکتوس باید هم قد و قواره خودش باشد و حتی اگر کوچک‌تر باشد بهتر است. اگر گلدان بزرگ باشد توان گیاه صرف رشد ریشه می‌شود.

در کاکتوس‌های عمودی بهتر است دهانه گلدان به اندازه نصف قد گیاه باشد و به جای عریض‌بودن، عمیق باشد. گلدان مناسب برای کاکتوس‌های گرد نیز فقط باید 4تا5سانتی‌متر عریض‌تر از کاکتوس باشد. اگر کاکتوس شما نیاز به تعویض گلدان داشت بهتر است گلدان قبلی را بشکنید یا بشکافید. خارج‌کردن کاکتوس با بیلچه، ریشه‌هایش را زخمی می‌کند.

نکته: البته گلدان بزرگ‌تر یعنی آبیاری بیشتر و آبیاری بیش‌ازاندازه مساوی است با پوسیدگی و مرگ کاکتوس. به همین دلیل نباید زهکش ته گلدان را فراموش کنید.

نرم‌شدن

یکی دیگر از مشکلات کاکتوس‌ها شل و نرم‌شدن تنه یا به اصطلاح ژله‌ای‌شدن است که در اصل پوسیدگی قارچی است. راه جلوگیری از آن هم آبیاری به‌موقع و زهکش‌داربودن گلدان است.

سیاه‌شدن

سیاه‌شدن نوک کاکتوس‌ها یک بیماری قارچی است که برای پیشگیری باید رطوبت محل نگهداری کاکتوس‌ها را کم کرد. علاوه بر این برای درمان می‌توان از سموم قارچ‌کش استفاده کرد.

زردشدن

زردشدن پایین ساقه معمولا در اثر بالا رفتن سن، آبیاری زیاد یا وجود املاح و مواد زائد در خاک
اتفاق می‌افتد.

خم‌ شدن

یکی دیگر از مشکلاتی که برای کاکتوس‌ها پیش می‌آید خم‌شدن به یک طرف است. دلایل زیادی برای این اتفاق وجود دارد که عبارتند از:

نور: حتی اگر گیاه‌تان در محل نورگیری قرار دارد برای این‌که کاکتوس به یک سمت خم نشود و رشدش در همه جهات یکنواخت باشد، هفته‌ای یک‌بار آن را ۱۸۰درجه بچرخانید.

کاشت نامناسب: اگر کاکتوس فقط در سطح خاک دچار خمیدگی شده دلیل آن کاشت نامناسب است یعنی ریشه خوب در خاک مستقر نشده است. سعی کنید خاک بیشتری پای تنه آن بریزید تا محکم و ایستاده شود.

پوسیدگی:گاهی خمیدگی کاکتوس در سطح خاک به دلیل آبیاری زیاد است. در چنین شرایطی محیط برای رشد عوامل بیماری‌زا مستعد است. به همین دلیل بهتر است قبل از خاک ریختن پای بوته آن‌ را وارسی کنید که نرم و لهیده نباشد.

اما اگر گیاه پوسیده بود چه باید کرد؟ پوسیدگی اگر سریع تشخیص داده شود قابل درمان است. در این حالت کاکتوس را از گلدانش درآورید و خاک اطراف ریشه را بتکانید. با یک چاقوی تمیز و استریل، قسمت‌های نرم و لهیده را جدا کنید. بعد قسمت سالم را با یک محلول قارچ‌کش بشویید.

چند روز آن را روی یک دستمال کاغذی تمیز و در سایه نگه‌دارید تا پینه ببندد. حالا می‌توانید آن را در یک گلدان جدید بکارید. بعد از تعویض گلدان باید آن را در محل سایه قرار دهید تا بتواند کم‌کم در جای جدید مستقر شود.

نکته: برخلاف سایر گل‌ها، کاکتوس‌ها بعد از تعویض گلدان نباید آبیاری شوند و چند روز بعد این کار را شروع کنید و کمی به آن زمان بدهید. ‌‌

آفات: اگر آفت به کاکتوس حمله کند و از آن تغذیه کند باعث ضعف گیاه و خم‌شدن آن می‌شود. در موارد تغذیه شدید حتی گیاه شکل و فرم اصلی خودش را از دست می‌دهد و رشدش متوقف می‌شود.

یکی از آفات اصلی کاکتوس شپشک آرد آلود است که ظاهری شبیه پنبه دارد با بدنی نرم و مومی و کرکی‌شکل. بهترین راه درمان این آفت این است که یک تکه‌ پنبه را الکلی کرده و روی قسمت‌های آلوده بکشید.

گاهی هم مورچه‌ها در خاک گلدان لانه می‌کنند و ساقه گیاه را می‌خورند و در نهایت باعث خم‌ شدن آن می‌شوند. آنها را با فشار آب ولرم بشویید.

زینب خزایی - جامعه / روزنامه جام جم