تلاوت قرآن کریم

به گزارش جام جم آنلاین ؛

قدرت قرآن:

پیامبر ـ صلی الله علیه و آله می فرمایند: « همانا قرآن نور آشکار و ریسمان محکم و شفابخش از بیماری ها و بزرگترین سعادت و فضیلت است. کسی که از قرآن نور و راهنمایی بخواهد ، او را نورانیت می دهد. کسی که کار های خود را با قرآن منطبق سازد، او را از لغزشها حفظ خواهد کرد. کسی که به قرآن تمسک جوید، خدا دست او را گرفته و نجات خواهد داد. کسی که از احکام قرآن جدا نشود ، خدا به او رفعت خواهد داد، کسی که از قرآن شفا بخواهد ، به او شفا خواهد داد. کسی که دستور قرآن بر تمایلات خود و بر هر چیز دیگر مقدم بدارد ، خدا او را هدایت خواهد کرد. کسی که هدایت را جز در سایه قرآن بیابد ، خدا او را گمراه خواهدکرد. کسی که قرآن شعار و شیوه خود قرار دهد، خدا او را سعادتمند خواهد کرد. و کسی که قرآن را مقتدا و رهبر و نقطه اتکاء خود قرار دهد، خداوند او را در بهشت نعیم منزل خواهد داد. » ( بحارالانوار، ج 92، ص 31) 

رمز رهایی از هر بن بست و طریق گریز از هر ظلمت ، در این کتاب عظیم و عزیز نهفته است. از این رو پیامبر اعظم ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ می فرمایند : « هرگاه فتنه ها به شما روی آورد، و محیط جامعه مانند شبِ تاریک ، سیاه گردید، پس بر شما باد تمسک به قرآن » ( کافی ، ج 2، ص 16)

فضیلت تلاوت قرآن

پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ فرمودند: «اگر می خواهید که :  همچون سعادتمندان زندگی کنید ، و همچون شهیدان از دنیا بروید، و در روز حسرت نجات یابید ، و در روز گرمای سخت ، سایبانی داشته باشید، و در روز گمراهی بر راه راست بروید، قرآن را بخوانید که : کلام رحمان است ، و حِرزی در برابر شیطان ، و سبب سنگینی ترازوی اعمال ». (بحارالانوار، جلد 92، ص 53)

امیرالمومنین امام علی ـ علیه السلام ـ در رابطه با تلاوت قرآن به نکته ای ظریف و دقیق اشاره دارند: ایشان می فرمایند : « چه خوب است که همه سخن شما ذکر خدا و قرائت قرآن باشد ، که چون از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله و سلم ـ پرسیدند : در نزد خدا کدام عمل برتر است؟ فرمود:« قرائت قرآن ، و اینکه تو در حالی بمیری که زبانت به ذکر خدا مشغول باشد . » (بحارالانوار، جلد 92، ص52)

اگر طالب رسیدن به فلاح و رستگاری و کسب کمالات معنوی و قرب به خداوند متعال هستیم راهی جز عبادت و انس با پروردگار متعال نیست . پیامبر گرامی اسلام ـ صلی الله علیه و آله و 

سلم ـ می فرمایند: « بالاترین عبادت ها، قرائت قرآن است. » 

مراتب قاریان قرآن 

قاریان قرآن ، بر حسب خلوص ، تدبّر ، تاثیر پذیری و خضوعشان ( نسبت به قرآن ) در مراتب و درجات متفاوتی قرار دارند. بزرگان علم اخلاق و عرفان، از جمله ملا حسن فیض کاشانی و ملا احمد نراقی ، برای تلاوت کنندگان قرآن ، سه درجه و مرتبه در نظر گرفته  ( که مرتبه اول و دوم درجه اصحاب یمین ، مرتبه سوم درجه اصحاب مقربین و صدیقین ، و خارج از این مراتب درجه غافلین است ) و متذکر شده اند که یکی از آداب تلاوت ، سعی در ترقی و رسیدن به درجات بالاتر است. 

مرتبه اول : قاری خود را در حالتی تصور کند که گویا در برابر پروردگار ایستاده و به تلاوت قرآن مشغول است ، و خدای تعالی باو نظر می کند و کلام او را می شنود. 

 بدیهی است که حال چنین بنده ای که خود را در حضور مولا می بیند، حال تضرع و زاری و ناله است. 

مرتبه دوم: قاری چنان در قلب خود مشاهده نماید که گویا خداوند بزرگ او را مورد الطاف بی پایان خویش قرار داده ، و به او امر و نهی می کند. 

وظیفه قاری در چنین حالتی ، خوف و شرمساری و سراپا گوش شدن است.

مرتبه سوم : قاری حتی ذره ای متوجه خود و تلاوت خود نباشد ، و تمام هوش و حواس او متوجه صاحب کلام باشد. بطوریکه گویا غرق در مشاهده جمال بی همتای اوست. 

از امیرالمومنین امام علی ـ علیه السلام ـ نقل است که فرمودند: « به قاری قرآن گفته می شود، بخوان و بالا برو ، و آن رابه تأنی بخوان ، همچنانکه در دنیا  آن را به تأنی می خواندی . همانا عظمت مقام و درجه تو ، در آخرین آیه ای است که می خوانی . » ( مجمع البیان ، ج 1، ص 30)

دسته بندی قاریان قرآن

امام باقر ـ علیه اسلام ـ در روایتی قاریان قرآن را به سه دسته تقسیم فرموده و انگیزه هر گروه را از تلاوت قرآن بیان نموده اند : « قاریان قرآن سه دسته اند:  اول ـ کسانی که قرائت قرآن را وسیله امرار معاش و تقرب به ملوک وفزون طلبی نسبت به مردم قرار داده اند. دوم ـ کسانی که قرآن را می خوانند، و فقط حروف آنرا گرفته و حدود آنرا ضایع کرده اند. خداوند امثال آنها را زیاد نکند. سوم ـ کسانی که قرآن را تلاوت می کنند و با دستورات شفابخش آن ، بیماری های قلبی و فکری خود را درمان می کنند. شب ها با تلاوت قرآن مأنوس هستند و روزها در صحنه های زندگی از آنها الهام می گیرند ، و به خاطر انس با قرآن ، پهلو از رختخواب ناز تهی می کنند. پس خداوند به برکت این گروه از حاملان معارف قرآن، بلا را از اجتماعات دور میکند، و به خاطر آنان باران رحمت خود را فرود می آورد. به خدا قسم که این دسته در جامعه از کبریت احمر کمیاب ترند. » ( کافی ، ج 2 ، به نقل از قرآن در احادیث اسلامی) 

اثر تلاوت قرآن درخانه 

پیامبر اعظم ـ صلی الله علیه و اله و سلم ـ در رابطه با تاثیر قرائت قرآن در منزل فرموده اند:« خانه های خود را با تلاوت قرآن روشن کنید، و منازل را مانند قبرستان قرار ندهید. چنانکه یهود و نصارا چنین کردند. در کلیساها و معبدها به عبادت پرداختند ولی در منازلشان اثری نبود. 

در هر خانه که قرآن زیاد خوانده شود، خیر و برکت آن خانه زیاد می شود و اهل آن خانه مشمول عنایات گسترده الهی خواهند شد. و آن خانه به اهل آسمانها نور می دهد. همانطورکه ستارگان ، زمین را روشن می کنند.» (کافی ، ج 2 ، به نقل از قرآن در احادیث اسلامی)

پیامبر اکرم ـ صلی الله علیه و اله و سلم ـ در حدیثی دیگر ، به اثرات وجود قرآن در منزل تاکید می فرمایند: « خالی ترین و فقیرترین خانه ها ، خانه ایست که در آن قرآن نباشد.» ( عده الداعی ، ص 212)

تاثیر قرائت قرآن بر جوانان 

امیرالمومنین امام علی ـ علیه السلام ـ در رابطه با اثر پذیری فرزندان در سنین پایین خطاب به فرزندشان امام حسن مجتبی ـ علیه السلام ـ می فرمایند: « قلب کودک مانند زمین خالی از بذر و گیاه است . هر تخمی که در آن افشانده شود، بخوبی می پذیرد و در خود می پرورد.  فرزند عزیز! از دوران کودکی تو استفاده نمودم، و پیش از آنکه دل تربیت پذیرت سخت شود و مطالب گوناگونی عقلت را اشغال نماید، خیلی زود در پرورش تو قیام کردم. » ( نهج البلاغه ، نامه امام علی ـ علیه السلام ـ به امام حسن مجتبی ـ علیه السلام )

با توجه به انگیزه های فطری و کشش های درونی که در اعماق جانِ جوانان وجود دارد، و آنانرا به راه فضایل اخلاقی و سجایای انسانی سوق می دهد، امام صادق ـ علیه السلام ـ در یک حدیث کوتاه ، تاثیر اعجاز انگییز قرائت قرآن بر روی جوانان را بیان می فرمایند: « هرکه قرآن بخواند، و جوان و مومن باشد، قرآن با گوشت و خون او آمیخته می شود، و خدا او را با فرشتگانی بزرگوار که نویسندگان و حاملان قرآنند قرین می سازد، و قرآن در روز بازپسین ، نگاهبان او می شود.» ( الوسائل ،ج2، ص 14)

نتیجه :

انس با قرآن به انسان نور و آرامش و اعتماد به نفس حقیقی جهت مواجهه با انواع بلایا در طول زندگی را میدهد. حضور قرآن درمنازل و اهتمام والدین به تلاوت و تدبر در این کتاب نورانی و مقدس موجب اعتلای اخلاقی و انس حقیقی اعضای خانواده می گردد و همچون نوری آنها را در تربت فرزندان مدد می نماید . توجه به جایگاه قرآن در رشد معنوی جوانان از سوی مربیان و والدین اثر اعجاب برانگیزی را در آینده جوانان خواهد داشت.

نگارنده: ز. فیاضی