مکمل نظام آموزش رسمی کشور هستیم

دکتر ساری، دانش‌آموخته مدیریت استراتژیک است و از سال 1394 مدیریت شبکه آموزش را برعهده دارد که هفتمین شبکه عمومی و سراسری کشور است.

درباره این شبکه‌، برنامه‌ها و ماموریت‌هایش با دکتر ساری گفت‌وگویی داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید.

آقای دکتر ساری، فلسفه وجودی شبکه آموزش چیست؟

دلیل ایجاد و ماموریت اصلی شبکه آموزش، توسعه و ترویج آموزش‌های عمومی و مهارت آموزی و نیز کمک به آموزش‌های رسمی کشور به عنوان مکمل نظام آموزش رسمی کشور است.

بخش مهارت‌آموزی و مهارت‌های عمومی و فنی شامل مهارت‌های اجتماعی، مهارت‌های زندگی و نیز آن دسته از مهارت‌های فنی است که می‌تواند منجر به ایجاد شغل شود. در کنار این موارد، توجه به موضوع کشاورزی از وظایف مهم شبکه آموزش محسوب می‌شود، زیرا کشاورزی و امنیت غذایی در کشور ما از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

ساز و کارهای برنامه‌ای و رویکردهای برنامه‌سازی این شبکه چگونه است؟

شبکه آموزش از سه گروه تخصصی برنامه‌ساز تشکیل شده است؛ یکی از آنها گروه آموزش‌های رسمی نام دارد که این گروه کمک به نظام آموزش کشور، بخصوص بخش آموزش و پرورش را دنبال می‌کند. از بین اسناد بالادستی، سند نظام تحول بنیادین آموزش و پرورش یکی از مهم‌ترین اسناد کشور است و شبکه آموزش در گروه آموزش‌های رسمی تلاش می‌کند، برنامه‌هایی در خدمت نظام تحول بنیادین تولید کند. این برنامه‌ها اطلاع‌رسانی، تبیین و تشریح مفاد سند و دیگر جنبه‌های آن را مدنظر قرار می‌دهند و اگر ادعای گزافی نباشد، تلاش می‌کنند به عنوان ارگان تبلیغی و اطلاع‌رسانی نظام تحول بنیادین آموزش و پرورش اقدام کنند. به عنوان مثال برنامه «پرسشگر» این شبکه پیگیری اهداف و موضوعات مطرح شده در سند نظام تحول بنیادین آموزش و پرورش و مواردی که از سوی دلسوزان تعلیم و تربیت مطالبه می‌شود را دنبال می‌کند.

دیگر گروه‌های برنامه‌ساز در شبکه آموزش چه مسئولیت‌هایی را برعهده دارند؟

در کنار گروه آموزش‌های رسمی که برنامه‌هایی مانند «فرصت برابر» و «دوربین هفت» را تولید می‌کند، گروه آموزش‌های عمومی در این شبکه متولی آموزش‌هایی است که در سهولت و روانی زندگی اجتماعی و شهروندی، سلامت و مواردی از این دست نقش دارد. از جمله برنامه‌های مطرح و پرمخاطب این گروه می‌توان به «دکتر سلام»، «همیشه خونه» و «مشاوره» اشاره کرد.

و گروه مهارت‌ها در شبکه آموزش به ارائه مهارت‌هایی اختصاص دارد که در دو بخش کلی قابل دسته‌بندی است؛ یکی مهارت‌های زندگی و دیگری مهارت‌های فنی و حرفه‌ای.

از جمله برنامه‌های این گروه می‌توان به برنامه «صبحی دیگر» اشاره کرد که به آموزش مهارت‌های زندگی توجه دارد یا برنامه «قندپهلو» و «مشاعره» در حوزه زبان و ادبیات فارسی و همین طور برنامه «من می‌توانم» که به جوان‌ها فرصت‌های شغلی و عرصه‌های جدید فعالیت‌های حرفه‌ای را معرفی می‌کند. برنامه «طرح، رنگ، نقاشی» نیز با همین نگاه و به منظور ایجاد خلاقیت و نوآوری برای مخاطبان خردسال تولید می‌شود.

آموزش‌ها و اطلاع‌رسانی در حوزه کشاورزی نیز مربوط به همین گروه است که فعلا با حدود دو ساعت برنامه آغاز شده و به مرور ضمن همکاری بیشتر با وزارتخانه مربوط و سازمان‌ها و نهادی مرتبط با کشاورزی، برنامه‌های این بخش توسعه پیدا خواهد کرد.

به نظر می‌رسد سیاستگذاری و برنامه‌ریزی‌های شبکه دقیق و کاملا روشن است. پس چه چیزی باعث می‌شود در مرحله تولید برنامه که یک فرایند خلاقانه است با برنامه‌هایی مواجه ‌شویم که یا به لحاظ مخاطب‌شناسی یا در زمینه زیبایی‌شناسی مشکلاتی دارند یا به عبارت بهتر به اندازه کافی جذاب نیستند؟

برنامه‌سازی برای تلویزیون یک کار هنری، ذوقی و البته علمی و تجربی است. بنابراین شاید همه برنامه‌های یک شبکه از منظر زیبایی‌شناختی و جذابیت در یک حد و اندازه نباشند، ولی شبکه آموزش در هر گروه چند برنامه شاخص تولید می‌کند که به نام آنها اشاره کردم.

مخاطب‌شناسی در شبکه آموزش که یک شبکه عمومی است، پیچیدگی‌های خاص خودش را دارد، چون ما با طیف وسیعی از مخاطبان با سنین، جنسیت، دانش و تحصیلات متفاوت مواجه هستیم. این شبکه هم برای نوسوادان یا کم‌سوادان برنامه داشته و هم برای متخصصان و دانش‌آموختگان.

نکته دیگری که می‌تواند در جذابیت برنامه‌های یک شبکه سهم داشته باشد، ساختار برنامه‌هاست. برنامه‌های آموزشی در قالب‌های آموزش ـ سرگرمی (Edutainment) یا ساختار تکنولوژی ـ سرگرمی (Technotainment) می‌تواند جذابیت زیادی داشته باشد، اما این ساختارها پرهزینه‌اند و در این ساختار، تعداد کمی برنامه می‌توانیم تولید کنیم که قند پهلو و طرح، رنگ، نقاشی از آن جمله هستند.

چقدر نیروهای متخصص و خلاق در این باره نقش دارند؟

در شبکه آموزش مثل هر شبکه دیگری عوامل تولید از تهیه‌کننده، کارگردان تا مجری و نویسنده، در یک سطح نیستند. مهم این است که در شبکه‌های تلویزیونی، برنامه‌سازی همچون رودخانه‌ای در جریان است. برخی برنامه‌ها از جذابیتی برخوردارند که تا سال‌ها تداوم پیدا می‌کنند و برخی دیگر به صورت فصلی و موردی یا دوره‌ای عرضه می‌شوند و جای خود را به برنامه‌های دیگر می‌دهند.

یکی از راهبردهای اصلی سیما در این دوره ایجاد برنامه‌های شاخص و برند در هر شبکه است و معمولا این برنامه‌ها بر اساس نظر مخاطب و نتیجه نظرسنجی‌ها تعیین می‌شود. در شبکه آموزش برنامه‌هایی مانند قند پهلو، مشاعره، دکتر سلام و صبحی دیگر حائز این ویژگی هستند.

برای آینده چه طرحی ریخته‌اید؟

در یک برنامه‌ریزی میان مدت در پنج سال آینده قرار است از ساختارهای آموزش ـ سرگرمی و تکنولوژی ـ سرگرمی بیشتر استفاده کنیم. آموزش فن و مهارت به کمک سرگرمی و مسابقه از اهداف جدی این شبکه است که برای رسیدن به آن نیازمند امکانات و نیروهای خلاق‌تر هستیم. مسابقات بزرگ تلویزیونی، تولید مستندهای آموزشی و بهره‌گیری از فضای مجازی از سیاست‌های این شبکه محسوب می‌شود. مهم‌تر از همه این موارد، تبدیل شبکه آموزش به یک شبکه کاملا تعاملی در یک افق پنج‌ساله است.

یعنی قصد دارید ارتباط دو سویه با مخاطبان داشته باشید؟

آموزش برخلاف تصور، مقوله بسیار جذابی است و گستره وسیعی از موضوعات متنوع را شامل می‌شود. برخی موضوعات آموزشی می‌تواند در قاب تلویزیون ارائه شود و حضور برخی دیگر در این قاب چندان ضروری نیست. بنابراین قاب شبکه آموزش ویترینی خواهد شد برای یک اندوخته یا پشتوانه عظیم از بسته‌های آموزش تصویری که در فضای مجازی در دسترس قرار می‌گیرد. به عبارتی فضای مجازی به عنوان یک مکمل در کنار شبکه آموزش قرار خواهد گرفت و مخاطبان در این فضا می‌توانند به انواع آموزش‌ها از جمله همه مواردی که از قاب تلویزیون به نمایش در می‌آید و بسیاری موضوعات متنوع دیگر دسترسی پیدا کنند.

مهارت‌هایی مثل خانه‌داری، تعمیرات، طراحی‌ و فضاسازی و دکوراسیون و مواردی از این دست در شبکه‌های اجتماعی مرتبط با شبکه آموزش در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت. حتی آموزش‌های رسمی هم قابل ارائه در این فضاست. شاید در شبکه آموزش اقتضایی برای تدریس فیزیک وجود نداشته باشد، اما می‌توان بسته‌های آموزش فیزیک یا دروس دیگر را در این شبکه در اختیار علاقه‌مندان قرار داد. البته شبکه آموزش برای تمرین این شیوه، یک پایگاه اینترنتی و شبکه پیام‌رسان دارد. خوشبختانه این شبکه در مقایسه با دیگر شبکه‌های تلویزیون، پیام‌رسان بسیار فعالی دارد چون جنس برنامه‌های شبکه آموزش از جنس برنامه‌های مرجع است و مخاطبان خواهان دریافت این برنامه‌ها هستند.

آذر مهاجر

رادیو و تلویزیون