گیلان و رمضان

در برخی شهرهای گیلان از جمله رشت، رودسر، بندرانزلی و...، مردم به پیشواز ماه رمضان می‌روند و در زبان محلی به آن «پیشاشو» می‌گویند که البته پیشواز از ماه رمضان را مستحب می‌‌دانند و بر انجام این امر اصرار دارند.

در مناطق کوهستانی که مردم بیشتر به دامداری مشغولند، نوجوانان بعد از خوردن سحری و خواندن نماز صبح اولین روزه زندگی خود را می‌گیرند، پدربزرگ یا پدر خانواده در نزدیکی‌های اذان مغرب از مادر خانواده می‌پرسد که آیا روزه را کامل گرفته است یا نه؟ اگر جواب مثبت شد، نصف سهم گاو و گوساله را به نام نوجوان روزه‌دار می‌کند و قبل از افطار دست او را می‌گیرد و به طرف طویله می‌برد و گاوی را که با او شریک شده به نوجوان نشان می‌دهد و پاداش نوجوان روزه‌دار قبل از افطار به او داده می‌شود، البته این رسم امروزه کمتر انجام می‌شود. مردم در سالیان گذشته هنگام سحر گوش به بانگ خروس سفید می‌‌دادند، با نخستین آواز خروس از جا برمی‌ خاستند و با آواز دوم خروس غذایشان را روی آتش می‌گذاشتند و با آواز سوم غذا می‌خوردند. در گذشته‌‌های دور آواز خروس سفید را در گیلان خوش‌یمن می‌‌دانستند و در مرغدانی‌های اغلب خانه‌‌های روستایی حداقل یک خروس سفید پیدا می‌‌شد، البته امروزه به جای خروس از رادیو یا تلویزیون و ساعت و تلفن همراه برای بیدار شدن استفاده می‌کنند.

پلا دکون تی خیکه

تا چند سال‌ پیش، قبل از اذان صبح از بالای مناره‌ها و ایوان خانه‌ها فریاد می‌‌زدند: «سحر نزدیکه» و می‌گفتند ای مومنان بخورید و بیاشامید که وقت سحر نزدیک و فرصتی باقی نمانده و بعضی‌ها به طنز ادامه می‌‌دادند:‌ «پلا دکون تی خیکه» یعنی پلو در خیک (معده)‌ات بریز!

برای افطار نیز در گیلان رسم‌هایی وجود دارد. در برخی مناطق و روستاهای استان گیلان برای خیرات به اصطلاح «احسان آش» می‌‌پزند و «افطار آشی» می‌‌دهند، بعد از آن زولبیا، بامیه و رشته خشکار را در سینی می‌چینند و دور هم میل می‌کنند.شاید گیلان تنها منطقه ایران باشد که جنب و جوش و گردش مردم در شب‌های ماه رمضان بیش از روزهای آن است. آلبالو، اخته، آلو و انجیر خیس‌ کرده به مقدار زیاد عرضه و خورده می‌‌شود، تقریبا کمتر کسی است که بعد از افطار به خیابان و بازار بیاید و انجیر و آلبالوی خیس کرده نخورد.

در رشت نیز که بتازگی به عنوان شهر نمونه و برتر خوراکی‌ها انتخاب شده، غذاهای متنوعی وجود دارد. در ماه مبارک رمضان غذایی خاص و منحصربه‌فرد به نام «رشته خشکار» پخت می‌شود که تقریبا دیگر همه ایرانیان آن را می‌شناسند و حداقل یک‌بار آن را میل کرده‌اند. این خوراکی خوشمزه گیلانی بسیار پرطرفدار است و گردشگران و مسافران نیز در این ماه از خوردن آن بی‌بهره نمی‌مانند. رشته را از آرد برنج و خشکار را از مخلوط گردو، فندق و ادویه‌جات متنوع و خوش عطر تهیه می‌کنند، البته همه توانایی پخت آن را ندارند چون کاری است مشکل و نیازمند تجربه.

در یک کلام رشته خشکار در گیلان به‌مراتب از زولبیا و بامیه بیشتر طرفدار دارد: بفرمایید رشته خشکار گیلان...

ضرغام قاسمی

جام‌جم گیلان