ابر قدرت ورشکسته

براساس تقسیم‌بندی تاریخی، اقتصاد آمریکا در سده‌های هفدهم و هجدهم با محوریت کشاورزی، در سده نوزدهم و نخستین نیمه سده بیستم با محوریت صنعت و از نیمه دوم سده بیستم با محوریت صنعت و خدمات بوده است. مهم‌ترین بحران اقتصادی تاریخ معاصر آمریکا مربوط به دهه 1930 بود که با افت شدید بازار بورس در سال 1929 شروع شد. رکود رو به افزایش در این دوران منجر به ورشکستگی بسیاری از شرکت‌ها و کارخانه‌ها و به تبع آن بیکاری میلیون‌ها نفر در آمریکا شد. علت اصلی به‌وجود آمدن این بحران، عدم هماهنگی میزان تولیدات آمریکا و تقاضای جهانی برای محصولات آمریکا بود. با روی کارآمدن فرانکلین روزولت و اجرای «طرح نوین» وی که شامل اصلاح سیستم بانکی، تزریق پول به جامعه و اصلاح سیستم کشاورزی می‌شد، وضعیت اقتصادی آمریکا تا حدی بهبود یافت. پس از جنگ جهانی دوم، سیاست اقتصادی همه رئیس‌جمهورهای آمریکا، ایجاد شغل های جدید، کاهش تورم، کاهش بدهی‌های دولت، افزایش صادرات، افزایش سرمایه‌گذاری، موازنه هزینه‌ها و درآمدها و موازنه مثبت در بازرگانی خارجی بوده است.

پس از آن که نوسان در بازار نفت در دهه 1970 میلادی، اقتصاد آمریکا را متلاطم کرد، در سال 2007 نیز دوباره رکود سراغ اقتصاد آمریکا آمد. برخی کارشناسان آمریکایی یکی از دلایل رکود در بازار آمریکا را بحران مسکن می‌دانند که از سال 2005 ظاهر شد و تا سال 2008 ادامه یافت. بحران مسکن آمریکا با دادن وام به افرادی که شرایط لازم برای دریافت وام را ندارند شروع شد. میزان این وام‌ها سال 2007 در آمریکا حدود یک تریلیون دلار بود. بحران مسکن آمریکا منجر به بحران اقتصادی در اقتصاد آمریکا و در اقتصاد جهانی شده و 3.9 تریلیون دلار خسارت در اقتصاد جهان به بار آورده ‌است.

در واکنش به این بحران‌های پیاپی و ذات تبعیض‌آمیز نظام اقتصادی آمریکا که دخالت‌های نظامی در بیرون مرزهای این کشور، بر شدت آن افزوده، برخی از جوانان آمریکایی در خیابان وال استریت مقر بورس نیویورک در تاریخ 17 سپتامبر 2011 در اعتراض به اوضاع وخیم اقتصادی و اختلاف طبقاتی آمریکا و سیاست کنونی این کشور دست به تظاهرات گسترده زدند. این نوع اعتراضات در آمریکا «وال استریت را تسخیر کنیم» نام گرفته‌ و نمادی است از اعتراض عمومی به نظام اقتصادی سرمایه‌داری. نظامی که صدای ترک برداشتن استخوان‌هایش شنیده می‌شود.

محمدحسین علی‌اکبری / روزنامه‌نگار