حلال سفر کنید!

در دوران کنونی نیز سفر کردن با آداب اسلامی همراه است. این روزها بحث گردشگری مذهبی که یکی از شاخه‌های آن گردشگری حلال است بسیار داغ شده است.

با توجه به استقبال بسیار بالای گردشگران کشورهای مسلمان از ارائه خدمات گردشگری حلال می‌توان برای رونق بخشیدن به صنعت گردشگری در ایران روی این موضوع بیش از گذشته توجه کرد.

گردشگری حلال در واقع به نوعی از گردشگری که منطبق بر تعالیم انسان‌ساز اسلامی استوار است گفته می‌شود.

معمولا گردشگران مسلمان ترجیح می‌دهند به جاهایی بروند که به آموزه‌های دینی‌شان احترام گذاشته می‌شود.

از طرف دیگر حتی گردشگران غیرمسلمان نیز برای آشنایی با آداب و رسوم کشورهای اسلامی قطعا ترجیح می‌دهند به مناطقی که گردشگری حلال دارند سفر کنند.

در سال‌های اخیر با توجه به افزایش درخواست‌ها، سرمایه‌گذاری‌های زیادی برای ساخت مناطق توریستی جدید در کشور‌های مختلف اسلامی صورت گرفته است.

در این میان کشور ما با توجه به داشتن ظرفیت‌های عظیم در این زمینه می‌تواند نقش مهمی ایفا کند. خصوصا این که در آینده تکیه اصلی بر اقتصاد مقاومتی است. ما در اقتصاد مقاومتی نیاز داریم از تمام ظرفیت‌های داخلی خود استفاده کنیم.

چه چیزی بهتر از گردشگری حلال که تمام زیرساخت‌های آن را داریم. شهرهای اسلامی همچون یزد، اصفهان و تبریز را داریم.

مساجد تاریخی و بنا‌های مذهبی فراوانی داریم. مشهد و قم را داریم که هم‌اکنون هم سالانه میلیون‌ها گردشگری مذهبی و زائر به آنجا سفر می‌کنند.

تمام خوراک و غذایی که گردشگران استفاده می‌کنند در ایران به صورت حلال تولید می‌شود. با توجه به تمام این ظرفیت‌ها ایران حرف‌هایی جدی در زمینه گردشگری حلال خواهد داشت.

گردشگری حلال؛ محصولی برای اقتصاد مقاومتی

گردشگری حلال را می‌توان یک محصول جدید با یک ریشه قدیمی برای صنعت گردشگری کشور ما دانست.

در سال‌های اخیر با توجه به تاکیدات رهبر معظم انقلاب در زمینه اقتصاد مقاومتی مسئولان سازمان گردشگری برنامه‌های ویژه‌ای را برای جذب مسلمانان از دیگر کشورهای اسلامی تدارک دیده‌اند. چراکه گردشگری حلال می‌تواند با اشتغال‌زایی به فرآیند اقتصاد مقاومتی کمک فراوانی کند.

این نوع گردشگری در کشورهایی مثل ترکیه و مالزی هم وجود دارد، اما طرح گردشگری حلال در ایران می‌تواند تمام رقبای منطقه‌ای و جهان اسلامی را از میدان به در کند، چون همین الان هم وضعیت ایران در جذب گردشگران مذهبی و کسانی که می‌خواهند حلال سفر کنند، خوب است.

هم‌اکنون نیز شمار ورود گردشگران مذهبی به ایران‌رقم مناسبی دارد؛ 30 درصد گردشگران ورودی به ایران را گردشگران مذهبی تشکیل می‌دهند، اما با توجه به این که از این به بعد ایران می‌خواهد به قطب جهان اسلام تبدیل شود و در اقتصاد مقاومتی هم باید به داشته‌های درونی خود متکی باشیم باید برای جلب بیشتر گردشگران مذهبی دست به اقداماتی زد.

از آنجایی که رویکرد ایران در صنعت گردشگری، فرهنگی و مذهبی است، می‌توان با برنامه‌ریزی‌های کوتاه‌مدت و بلندمدت در زمینه راه‌اندازی تورهای گردشگری خانوادگی اسلامی به موفقیت‌های زیادی دست یافت.

سازمان حج و زیارت نیز به عنوان یکی از سازمان‌های مهم متولی گردشگری مذهبی در کشور، عهده‌دار یکی از انواع گردشگری است که نقش عمده‌ای را در زندگی اجتماعی ایرانیان و کشورهای اسلامی ایفا می‌کند بنابراین کسانی که می‌خواهند گردش حلال داشته باشند به صورت کاملا بدیهی می‌دانند با هماهنگی این سازمان‌ها می‌توانند چنین مسافرت‌هایی را تجربه کنند.

رونق بیشتر گردشگری حلال ایران مستلزم این است که در این حوزه اطلاع‌رسانی بیشتری شود. یعنی در بازارهایی که برند گردشگری حلال برای گردشگران آنها مهم است، تبلیغات وسیعی درباره رعایت اصول حلال در ایران انجام شود.

رقابت گردشگری حلال در جهان اسلام

ایران در حالی جایگاه خود را در جدول گردشگران مسلمان بالا می‌برد که دیگر مقصدهای گردشگری یعنی اردن، همچنان مقصد محبوب برای گردشگران منطقه خلیج فارس یعنی عربستان سعودی، امارات، کویت، قطر، عمان و بحرین باقی مانده است.

دیگر مقصدهای محبوب به طور تقریبی شهرهای بحرین، بیروت و دوحه است که پنج مقصد برتر این جدول برای گردشگران مسلمان بوده‌اند.

براساس آمارهای رسمی گردشگری اسلامی حدود 10 درصد از کل بازار گردشگری جهانی را در اختیار دارد و با سرعت بسیار بالایی در حال رشد است.

انتظار می‌رود گردشگر خاورمیانه و کشورهای اسلامی در سال جدید میلادی ـ 2016 ـ به میزان 20 درصد افزایش یابد.

این نکته قابل ذکر است که براساس بررسی‌های انجام شده، منطقه آسیا پتانسیل زیادی برای گردشگری حلال دارد.

هتل‌های بین‌المللی زیادی در کشورهای این منطقه دایر شده که شئون اسلامی مانند ذبح شرعی، ارائه غذاهای حلال و جدایی قسمت‌های ورزشی و رفاهی مخصوص بانوان و آقایان در آنها رعایت می‌شود و نمای مناسب با ادیان مختلف در طبقات این گونه هتل‌ها بنا شده است.

طبق رتبه‌بندی، مالزی در جایگاه نخست گردشگری حلال جهان قرار دارد و پس از آن امارات و ترکیه در جایگاه دوم و سوم قرار گرفته‌اند و کشورهای اندونزی، عربستان، ‌مراکش، اردن، قطر، تونس و مصر در رتبه‌های چهارم تا دهم قرار دارند.

این رتبه‌بندی درخصوص مناطق گردشگری امارات و کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی دیگر کشورهای غیراسلامی، براساس میزان تناسب این مناطق با معیارهای سفرهای خانوادگی ازجمله امکانات رفاهی مناسب خدمات‌رسانی خوب به مسافران و وجود مراکز خرید تعیین شده‌اند.

در رتبه‌بندی مناطق توریستی گردشگری حلال در کشورهای غیراسلامی نیز سنگاپور، آفریقای جنوبی و تایلند در سه جایگاه نخست و آمریکا،‌ بوسنی و هرزگوین در رتبه‌های بعدی قرار دارند.

در این خصوص، مراکز گردشگری امارات تلاش کردند با وضع قوانین بر اماکن تفریحی و فعالیت‌های توریستی رنگ و بوی اسلامی ببخشند.

ازجمله این اقدامات، ارائه غذاهای حلال بود که با هماهنگی‌هایی که با سازمان استاندارد انجام شد، امارات توانست استاندارد «مُهر حلال» را برای بازارها و رستوران‌ها،‌ هتل‌ها و مراکز تفریحی این کشور به صورت قانون درآورد.

ازجمله شرایط اخذ این مُهر، مواد اولیه حلال برای طبخ، طریقه طبخ و جداسازی محل طبخ غذاهای حلال از دیگر غذاها و نوشیدنی‌هاست.

گردشگری ساحلی حلال

شاید در نگاه اول تنها شهرهای مذهبی مثل قم و مشهد یا اصفهان و یزد را برای گردشگری حلال در نظر بگیرید، اما گردشگری حلال مفهومی گسترده‌تر از اینها دارد. گردشگری حلال، تفریح و گردشی سالم و حلال را مدنظر دارد که در همه جا می‌تواند صورت بگیرد.

در گردشگری حلال شما می‌توانید حتی به ساحل دریا هم بروید، قوانین مذهبی را رعایت کنید و یک گردش و تفریح حلال انجام دهید. برای همین ظرفیت گردشگری حلال بسیار گسترده است.

کیش می‌تواند مقصد گردشگری حلال و گردشگران کشورهای مسلمان شود. ما می‌توانیم با کشورهای مسلمان و همسایه که می‌توانند از ظرفیت‌های این جزیره، بویژه سواحل آن استفاده کنند، ارتباط برقرار کنیم. چنان که تا یکی دو ماه آینده پروازهای مستقیم میان کیش با استانبول و باکو برقرار خواهد شد.

از الان باید به فکر معرفی ظرفیت‌های طبیعی و امکانات این جزیره برای جذب گردشگران کشورهای اسلامی باشیم. در این شرایط کیش می‌تواند با رقبای منطقه‌ای خود در جذب گردشگران مسلمان رقابت کند، اما طبیعی است که باید در این‌ باره تبلیغات شود و برنامه‌ریزی‌های جدی صورت بگیرد.

ما در کیش می‌توانیم با ساخت هتل و مناسب‌سازی فضای سواحل بر اساس آموزه‌های اسلامی، بسیاری از خانواده‌های مسلمان کشورهای منطقه را برای گردش و استراحت به آنجا بکشانیم، همان کاری که رقبای منطقه‌ای ما کرده‌اند.

هم اکنون سواحل دبی و شارجه در امارات به دلیل مناسب‌سازی فضاها و رعایت فرهنگ خانواده‌های مسلمان،‌ تنها سواحل میزبان این گروه از گردشگران هستند.

چشم بادامی‌ها به دنبال گردشگران حلال

با افزایش تعداد گردشگران مسلمان در مقاصد گردشگری مهم جهان، پس از ترکیه، ژاپن و استرالیا، این بار کره جنوبی با تمرکز بر صنعت غذای حلال، درصدد جذب گردشگران مسلمان است.

مقامات گردشگری کره جنوبی با اجرای برنامه‌های گسترده‌ای درصدد جذب گردشگران مسلمان به‌ویژه از کشورهای مسلمان منطقه مانند اندونزی و مالزی هستند.

شاید برایتان جالب باشد بدانید که در این کشور امکانات متنوعی برای گردشگران مسلمان وجود دارد و آنها می‌توانند از تم پارک‌ها یا پارک‌های موضوعی و نیز انواع کمپ‌های اسکی و جاذبه‌های گوناگون گردشگری لذت ببرند. با این حال همکاری با آژانس‌های گردشگری برای ارتقای سطح امکانات و ایجاد جذابیت‌های تازه برای این گروه از گردشگران ادامه دارد.

طبق آمارهای جهانی، گردشگری حلال از گرایش‌های مهم و رو به رشد جهانی حتی در کشورهای غیراسلامی است.

گردشگری حلال طیف وسیعی از خدمات گردشگری ویژه مسلمانان را شامل می‌شود که از ممنوعیت الکل و گوشت خوک تا ایجاد فضاهای مناسب برای نماز و مجاز دانستن پوشش و حجاب خانم‌ها و جداسازی استخرهای ویژه زنان و مردان است.

همچنین شامل ایجاد خدمات ویژه اسلامی برای سفرهای هوایی است که شامل اعلام زمان نماز و ایجاد فضا برای آن و نیز ارائه کتاب قرآن در بسته سفرهای هوایی و مانند آن است.

سنگاپور در صنعت گردشگری حلال جایگاه بسیار خوبی دارد و ژاپن نیز که از میان 60 کشور جایگاه 40 را دارد، اعلام کرده است درصدد ایجاد زیرساخت‌های مناسب توریسم حلال است تا گردشگران مسلمان مالزی را به خود جذب کند. فرانسه نیز بسته‌های گردشگری حلال عرضه کرده تا به این طریق شهروندان کشورهای مسلمان را راضی نگه دارد.

فواد شمس - کارشناس ارشد گردشگری / ضمیمه چمدان