پدیده گردوغبار بومی می‌شود

به گزارش جام جم آنلاین ، خوزستان یکی از استان‌هایی است که گردوغبار در یکی دو سال اخیر امانش را بریده و مجال استنشاق هوای پاک را از ساکنانش گرفته است.

کانون ایجاد گردوغبار در این استان گرچه منشأ خارجی هم دارد، اما به گفته مسئولان و کارشناسان، مطالعات اخیر نشان داده کانون‌های داخلی وسیعی نیز در این استان ایجاد شده یا در حال ایجاد شدن است که عمده دلایل آن را می‌توان در خشکی تالاب‌های استان به‌ویژه تالاب بین‌المللی هورالعظیم، کاهش شدید آب‌های سطحی و زیرزمینی و به دنبال آن رها شدن کشت و کار در هزاران هکتار از اراضی زراعی و بایر شدن آنها جستجو کرد.

مهاجرت روستاییان

در همین زمینه معاون هماهنگی امور عمرانی استانداری خوزستان می‌گوید: گرچه منشأ بخشی از توفان‌های گردوخاک در خوزستان خشکسالی است، اما بخشی از گردوغبارهای خوزستان هم مربوط به اراضی روستاییانی است که به دلیل نبود آب برای کشاورزی، زمین‌های خود را ترک و به شهرها مهاجرت کرده‌اند.

احمد سیاحی با بیان این‌که در اهواز 450 هزار نفر حاشیه نشین هستند که این افراد به دلیل نبود رونق کسب و کار در محل زندگی خود و عمدتا روستاها به مرکز استان مهاجرت کرده‌اند، می‌افزاید: تالاب هورالعظیم که روزی منبع اقتصادی مهمی در استان بوده، اکنون از بین رفته و خود به یکی از کانون‌های ایجاد گردوغبار تبدیل شده است.

وی با اشاره به تالاب‌های در حال نابودی خوزستان تصریح می‌کند: خوزستان در گذشته با داشتن رودهای پرآب 33 درصد از سهم آب‌های جاری کشور را به خود اختصاص می‌‌داد، اما به دلیل دخل و تصرف در منابع آبی و نبود نگاه جامع درباره آب و عدم اولویت‌بندی در کشور، شاهد کمبود آب در رودخانه‌های پرآب استان هستیم، طوری که متوسط دبی رودخانه کارون به عنوان پرآب‌ترین رود کشور در گذشته 450 مترمکعب برثانیه بوده که اکنون به 170 مترمکعب برثانیه کاهش یافته است.

معاون آب و خاک جهاد کشاورزی استان خوزستان نیز با اشاره به این‌که جولان ریزگردها در خوزستان اکنون دیگر فقط به تابستان و فصل گرما منحصر نمی‌شود، به جام‌جم می‌گوید: یکی از مهم‌ترین راه‌های کاهش گردوغبار، ایجاد پوشش‌های گیاهی در کانون‌های ایجاد گردوغبار و همچنین افزایش گستره اراضی کشاورزی و باغی است، حال آن که اکنون در خوزستان خلاف آن در حال رخ دادن است و نه تنها پوشش گیاهی جدیدی ایجاد نمی‌شود، بلکه همان مزارع و باغات موجود نیز به دلیل نبود یا کمبود آب در حال خشک و بایر شدن و تبدیل به کانون‌های گردوغبار است.

حسن دهقانیان در توضیح این امر می‌افزاید: طی سال‌های اخیر کشت تابستانه در برخی دشت‌های استان ممنوع اعلام شد که امسال این ممنوعیت کشت به گستره بسیار وسیع‌تری افزایش یافت و شامل دشت‌ها و حوزه‌های بزرگی همچون دشت آزادگان، شوش، مارون، کرخه و زهره شد که اتفاقا زمینه اشتغالی غیر از کشاورزی در آن مناطق وجود ندارد و اگر روند این ممنوعیت و محدودیت کشت ادامه یابد، روستاییان به‌تدریج مجبور به رها کردن اراضی خود و مهاجرت به حاشیه شهرها و مرکز استان خواهند شد.

به گفته وی، طرح 550 هزار هکتاری خوزستان نیز که قرار بود به‌سرعت اجرایی شود و علاوه بر مدرن و مکانیزه کردن کشت در اراضی موجود، بسیاری از اراضی را نیز احیا کند، اکنون با چالش مهم بی آبی مواجه شده، به گونه‌ای که مسئولان وزارت نیرو اعلام کرده‌اند فقط آب 220 هزار هکتار از این اراضی را می‌توانند تامین کنند.

دهقانیان با اشاره به این‌که در برخی از همین اراضی طرح 550 هزار هکتاری از صدها سال پیش تاکنون کشت و کار وجود داشته است، می‌افزاید: اما امروز به مالکان این اراضی گفته می‌شود دیگر آبی برای کشت وجود ندارد و طبیعی است اگر کشاورزی در این اراضی تعطیل شود به دنبال آن دامپروری نیز جمع شده و کشاورزان و روستاییان مجبور به مهاجرت و اراضی نیز بایر و به کانون‌های ایجاد بحران تبدیل خواهد شد.

600 هزار هکتار اراضی بحرانی

رئیس ستاد ملی مقابله با ریزگردها نیز با اشاره به منشأ داخلی ایجاد ریزگردها در خوزستان و حاکم شدن شرایط بحرانی و نگران کننده در این استان می‌گوید: اکنون بالغ بر 500 تا 600 هزار هکتار از اراضی خوزستان منشأ بحران است و صد هزار هکتار هم در آستانه ورود به منشأ بحران ریزگردهاست.

ضیاءالدین شعاعی البته به تشکیل کمیته راهبردی ستاد ملی مقابله با ریزگردها با حضور 14 دستگاه اجرایی و با هدف هماهنگی بین دستگاهی نیز اشاره کرده و یادآور می‌شود: این کمیته با انجام برنامه‌ریزی، در ۲۳ استان کشور طرح جامع شناسایی منشأ ریزگردها را در دست اجرا دارد و معتقد است با اصلاح مدیریت می‌شود با تشدید بحران مقابله کرد هرچند ممکن است منابع مالی و اعتباری محدود، تا حدی دست ما را در مقابله جدی با کانون‌های ایجادکننده ریزگردها ببندد.

کاهش 60هزار هکتاری کشت

رئیس ستاد ملی مقابله با ریزگردها معتقد است، کاهش ۶۰ هزار هکتاری کشت در خوزستان به دلیل کمبود آب خود به معنای تولید ریزگرد است. ضمن این‌که اکنون کانون‌های گردوغبار را در هر نقطه از خوزستان می‌توان مشاهده کرد به طور مثال در یکی از کانون‌ها در آبادان با وسعت فقط پنج متر، توفانی از ریزگردها به پا می‌شود.

فاطمه مرادزاده - روزنامه جام جم